Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
yaxınlarda yapon Asaxara ölənin ruhunun qadının bədəninə necə keçməsinə aydınlıq gəlirməyə cəhd etmişdir. Onun fikrincə adam öləndən sonra onun ruhu qırx doqquzuncu gün o biri dünyaya keçir,yalnız bundan sonra özünə yeni “ev”axtarır. Mayalanmanın sınaq borusunda olduğu anda ruhun ora necə daxil olması sualına da birmənalı cavab hələlik yoxdur. Buddislərə görə ruh xırda hissəcik olan-dxarmdan təşkil olunmuşdur. İnsanın ruhu bu dxarmm parçalanmasına səbəb olur, onlar görünməz su buxarı kimi azad olurlar. Sonra isə Allahın müdaxiləsi olmadan,hansısa əməllə bu dxanu yenidən birləşir-bir az formasını dəyişib yeni doğulacaq uşağın ruhuna çevrilir. Ruhun yaradılmaması və onun mövcudluğunun əbədiliyi fikri dünyanın bütün dinlərində məşhur olmuşdur. Adamların ruhunun necə olmasını izah edə bilməyən möminlər güman edirlər ki,o insanın doğulmasına qədər həmişə mövcud olmuşdur və nəsildən nəsilə keçir. Sibir xalqlarının ruhun mənşəyi ilə bağlı fikirləri də maraqlıdır. Nanaylar belə güman edirdilər ki,adamların ruhu quş formasında yaşayır və ağaclardan qidalanırlar-bu səma dünyasında olan ağaclardır. Onları Allah yox,şamanlar gətirir. Şaman səma dünyasına gəlir, Günəş Allahından hər hansı bir qadına uşaq verməsini xahiş edir və burada ruhu-quşu tutub torbaya salıb yerə qayıdır-indi həmin qadın uşaq doğa bilər.Şamanm gətirdiyi ruhun uşağın bədəninə nə vaxt qoyulması ilə bağlı vahid fikir yoxdur. Bəzi inamlara görə bu ruh uşaq dünyaya gələndə, başqa inamlara görə isə xeyli sonra-uşaq yeriməyə başlayanda ruh onun bədəninə qoyulur. Şamanların ruhları isə mifik şaman ağacında olur və buradan şamana xas olan xüsusiyyətlərlə bəhrələnir. Ağacın budağının yuxarı hissəsindəki yuvada böyüyən şaman ruhu, aşağı budaqlarda olan ruhlardan güclü olur. Şaman ruhu bir ildən doqquz ilə qədər bu ağacda tərbiyə ala bilər. Son vaxtlar dini təşkilatların fəallaşması,dini təlimlər haqqında məlumatların çoxalması ilə bağlı ölməzlik,əbədi həyat məsələləri də olduqca fəal şəkildə müzakirə 177
olunur.insanlar əbədi həyatı yaratdıqları Allahlara şamil etmişdirlər-ancaq bəzi Allahlar da insan kimi ölümə məhkum idi. Bununla belə onlar həyatın ölümlə başa çatmasına inanmaq istəməmişlər.Dünyanm bir çox xalqlarında ölmüş adamın “həyat suyu”ilə dirilməsi haqqında çoxlu əfsanələr olmuşdur. Lakin, əsrlər keçir, ölmüş adamın, heyvanın, bitkinin bədəni çürüyür, ancaq hələ də “həyat suyu” yoxdur. Ona görə də bütün xalqlarda, bütün dinlərdə dirilmə əsasən əbədi ruhla bağlanır. Qədim hind təsəvvürlərinə görə ,insan ruhu əbədidir, bədən öləndə o məhv olmur. Yəhudilər deyirlər ki, adam öləndə onun bədəni yarandığı torpağa, ruhu isə onu verən Allaha qayıdır. Sizə qəribə gəlsə də, heç də həmişə və heç də hamı ruhun əbədi olduğunu qəbul etməmişdir. Demokrit və Epikürə görə həm bədən,hım də ruh çürüməyən məhkumdurlar-əvvəlcə bədən, sonra isə ruh çürüyür.Stoiklər də bildirirlər ki,ölümdən sonra ruh müəyyən müddət yaşasa da əvvəl-axır o da dağılır. Eyni zamanda ruhun ölməzliyi fikri qədimdən hakim olsa da, belə bir fərziyyə də mövcud olmuşdur ki,heç də
hamının ruhu
ölməz olmur,yalnız,müqəddəs adamların ruhları əbədi yaşayır- xüsusən də başçıların ruhları ölməz olur. Bu cür baxışlar müasir dövrdə primitiv tayfalarda hələ də qalmaqdadır. Həm də düzgün yaşayan,Allaha sonsuz məhəbbəti olanların ruhu da əbədi ola bilər.Konqo tayfasından olanlar əksər adamların ruhunun ölümə mıhkum olunduğunu qəbul edirlər. Onlar “ikili ölüm” haqqında danışmışlar-əvvəl insanın bədəni ölür,ruh xeyli yaşayır və sonradan o da ölür. Müəyyən vaxt ruh ağacda, çayda, göldə yaşayır-yalnız müəyyən vaxtdan-bir aydan bir neçə ilə qədər-sonra ruh da ölür. Müasir yəhudilər də ruhun əbədi olması fikri ilə razılaşmırlar- “mhun əbədi olması həqiqətə uyğun deyil və bu fəlsəfi və dini mühakimələrin mövzusudur”-deyə yəhudilər etiraz
edirlər.Xristianlıqda isə lap əvvəllərdən ruhun ölməzliyi qəbul edilmişdir.Ruhun ölməzliyi ideyasını irəli sürən din sanki birdən oyanmışdır.“Belə çıxır ki, Allah onu öldürə bilməz?”sualı onları çaşdırmışdır və tələsik 178
bəyan etdilər ki, ruh Allah istəyən qədər yaşaya bilər. Müasir mistiklərin ruhla bağlı fikirləri də olduqca maraqlıdır: onlar inanırlar ki,axirət dünyasında həyatın uzunluğu fərdin əqli inkişafından və əxlaqi simasından,onun “mən’Mnin zənginliyindən asılıdır.Onlara görə ruhlar orta hesabla 90-120 il yaşayırlar,bəziləri özlərini 200 il yaşada bilirlər-sonra isə hamısı ölürlər. Ruhun maddi orqanizmdən ayrı mövcud olduğunu sübut edən bir sıra xüsusiyyətləri var-onlardan ən geniş yayılanı qabaqcadan hiss etmə, ürəyə damma, duymadır. İnsanın real həyatı ilə heç bir əlaqəsi olmayan ruhun daxili görməsini təsdiq edən nümunələr kifayət qədər çoxdur. Baş verəcək təhlükəni, gözlənilən hansısa xəbəri əvvəlcədən duymağın insanın bədəni ilə yox, ruhu ilə əlaqəsi vardır.Bu duymanı itlərdə olan hissiyyatla müqayisə etmək olar. Ancaq bu iki duyma arasında böyük bir uçurum vardır. Gərgin siyasi vəziyyət vaxtı gözləniləcək təhlükəyə hazır olmaqla, gələn təhlükəni tam aydın duymaq arasında fərq vardır. Çox təəssüf ki, bu gün elm insanda olan duymanın bacarığını tam izah edə bilməmişdir.Burada söhbət kiminsə düşüncə ,mühakimə bacarığından, fikrin məsafəyə ötürülməsindən,telepatiyadan getmir.Bu divinasiyanm (yuxarıdan gələn ruhlandırma, bəsirətlik,qabağı gönTiə,gələcəkdən xəbər vermə)müəyyən növüdür. Bu bizə tanış olmayan bir aləmdir və biz bu cür hadisələrin daxili təbiətini qavramağa hazır olmalıyıq. Beləliklə insanın ayıq vaxtı və yuxugörmədən duyduqlarından söhbət açaq.Paris observatoriyasının direktoru Delonda belə bir hiss var idi ki,onun dənizlə görüşü onun üçün faciə ilə nəticələnəcəkdir və hər dəfə də dəniz səyahətindən imtina edirdi. Bir dəfə qohumlarından biri onu dilə tutub dincəlmək üçün dəniz sahilinə gətirdi. Onların hər ikisi dənizdə batdılar.Bir nəfərin dediklərindən:
“Dostumgildə qonaq idim,gec olduğundan onlarda qalmağı qərara aldım-birdən hiss etdim ki,evdə nə isə baş verir, bu qeyri-adi hiss məni 179
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|