Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Erməni İnqilabi Federasiyası, “Daşnaksutyun”
- 1901-ci il, oktyabr, İmperatriçə Aleksandra Fyodorovna adına Bakı Rus-Müsəlman Məktəbinin açılışı
679 bilirsiniz. Sizinlə tamamilə razıyam, ilk növbədə, inkişaf haqqında düşünməliyik. Belə taleyüklü işdə qalib olmaq üçün ilk növbədə millətin özünü dərketməsi, milli iradəsinin formalaşması lazımdır. Azərbaycan xalqının milli ruhunu oyatmalı, yüksəltməliyik. İmpe- ri ya buxovundan azad olmaq üçün təkcə bizimkilərin oyanması yetməyəcək. Gərək bütün Rusiya imperiyasında yaşayan müsəlman və türkdilli xalqların içərisində ciddi iş aparaq, onlarla hər hansı bir ittifaqa nail olaq. – Çox doğrudur. Ona görə də mən siz gənc aydınlardan ciddi ictimai fəaliyyət gözləyirəm. İndi yavaş-yavaş məqam yetişir. Mən “Əkinçi”də üstüörtülü bu məsələlərə hərdən toxunurdum, həmin yazıları hər yerə göndərirdim. “Əkinçi” bağlanan il, səhv etmirəmsə, iyun ayı idi, bir yazıda bütün türk-müsəlman ölkələrinin qəzet yazarlarına müraciət etdik. Biz ondan əvvəl islam ölkələrini təmsil edən qəzetlərin bir-biriylə əlaqə və əməkdaşlığını təqdir edirdik. Amma gördüyün kimi, Ba kı dakı ruslarla ermənilər birləşərək bizim qəzeti bağlatdılar, təşəbbüsümüzü pozdular, milli-dini birliyimizə ciddi maneçilik törətdilər. Mən bir şeyi də qeyd etmək istəyirəm. Əlbəttə, sizinlə razıyam ki, hər şeyə təhsildən başlamaq lazımdır. Təhsil o qədər vacibdir ki, onsuz heç nəyə nail olmaq mümkün deyil. Bax bizim xalqı təmsil edən sənin kimi təhsilli gənclər indi-indi çoxalır, nəsə etmək istəyir. Ermənilər, ruslar, başqa xalqlarsa təhsil məsələsində bizdən çox-çox irəlidədir. Onların neçə-neçə ictimai-siyasi təşkilatları formalaşıb. Bax ermənilərin “Daşnaksutyun” 152
adlanan partiyası var. Bu təşkilat hər yerdə onların milli mənafelərini qoruyur, müxtəlif yollarla, hətta terror vasitəsilə müsəlmanları, türkləri ata-baba yurdundan qovaraq erməniləri yerləşdirir. Sabah da deyəcək, buralar erməni yurdudur, müsəlmanlar buranı tərk etməlidirlər. Biz isə hələlik fil qulağında yatırıq, heç bir fəaliyyətlə məşğul olmuruq… 152
erməni siyasi təşkilatlarından biri. 1890-cı ildə Tiflisdə yaradılıb. Erməni diasporunun olduğu bütün ölkələrdə büroları fəaliyyət göstərir.
680 Əlimərdan bəy danışdıqca rəngi bozaran Həsən bəyə təskinlik verərək dedi: “Darıxmayın, Həsən bəy, əsas məsələlər hələ qabaq- dadır. İki, üç il sonra bizim də bu istiqamətdəki fəaliyyətimiz özünü göstərəcək”. Həsən bəy son zamanlar Əlimərdan bəylə hər söhbətdən sonra kürəkənilə fəxr edirdi. O, yaxşı təhsilli, tərbiyəli bir gənc olmaqla yanaşı, həm də kifayət qədər vətənpərvər, fəal və təşəbbüskar idi. Əlimərdan bəy tez-tez müxtəlif qabaqcıl ideyalarla çıxış edir, təh silli gəncləri ətrafına toplayaraq ictimai fəaliyyətini getdikcə gücləndirirdi. Təhsil illərində dostlarından sızmış məlumatlar əsa - sında ona Rusiya imperatorunun Cənubi Qafqazdakı gizli plan- ları, xüsusi məqsədlərlə ermənilərin bu torpaqlara köçürülüb yer- ləşdirilməsi, kilsələrdə yerli müsəlmanlara qarşı məkrli planların hazırlanıb həyata keçirilməsi kimi məsələlər tam aydın idi. Həsən bəy də yavaş-yavaş əvvəlki böhran vəziyyətindən çıxırdı. İndi o bir neçə il əvvəlki kimi təkbaşına mübarizə aparmırdı, əsəb və əzab içində gecə-gündüz qıvrılmırdı. İndi onun çoxsaylı gənc silahdaşı vardı, ona yaşına-başına görə ziyalıların ağsaqqalı kimi baxırdılar, tövsiyələrinə qulaq asırdılar. Əlimərdan bəyin Dumadakı və “Kaspi” qəzetindəki fəaliyyətini, “Nicat” maarif cə miyyətindəki işlərini, ətrafındakı çoxsaylı əqidə dostlarını da o istiqamətləndirirdi. Əlimərdan bəy ətrafındakı bütün fəal və təhsilli gəncləri tez-tez Həsən bəylə görüşdürürdü. O, böyük ehtiramla müdrik qayınatası Həsən bəyi: “O tək mənim atam deyil, eyni zamanda, millətin atasıdır,” – deyib dostlarına təqdim edirdi. 681 1901-ci il, oktyabr, İmperatriçə Aleksandra Fyodorovna adına Bakı Rus-Müsəlman Məktəbinin açılışı Bakıda son günlər günün əsas müzakirə mövzusu dövrün ən önəmli hadisəsi olan Zeynalabdin Tağıyevin açdığı qız məktəbi idi. Məktəb haqqında müxtəlif qəzetlərdə məqalələr yazılmışdı. “Kaspi” qəzetinin redaksiyasına təşrif buyurmuş Əhməd bəy Ağayevlə Nəcəf bəy Vəzirov məktəb haqqında yazılmış məqalələri Əlimərdan və Həsən bəylə müzakirə edirdilər. Həsən bəy vaxtilə, 1895-ci ildə Zərdabda açılmasına nail olduqları yerli məktəbin sevincini və həyəcanını Hənifə xanımla necə yaşadıqlarını dostlarına danışırdı. Həmin gün o, hazırda re- dak si yasında toplaşdıqları “Kaspi” qəzetində yazı ilə çıxış etmişdi. Yazıda qeyd edilirdi: “Nəhayət, bizim kənddə də məktəb açıldı və indi hər kəs bu münasibətlə bayram edir”. Həsən bəy danışırdı ki, zərdablılar məktəbin açılmasından çox “Kaspi” qəzetində bu haqda yazılmış yazıya görə sevinirdilər. Bu gün həmin həyəcanlı hisslər Bakıdakı azərbaycanlı ziya lı- lar arasında yaşanırdı. “Kaspi” qəzetində bu dəfə Əlimərdan bə yin geniş məqaləsi dərc olunmuşdu. O, Qızlar Gimnaziyasının əhə- miy yətini əsaslandıraraq, öz qızlarını bu məktəbdə oxutmaq üçün bütün insanlara çağırış edirdi. Əlimərdan bəy Həsən bəyin xahişilə 7 oktyabr tarixində açı- la caq məktəbin qəzetdə dərc olunmuş elanını ucadan oxudu: “İmperatriçə Aleksandra Fyodorovna adına Bakı Rus-Müsəl - man Qız Məktəbi Hamilər Şurasının sədri və həmin mək tə bin təsisçisi Hacı Zeynalabdin Tağıyev qadın təhsilinə biganə qal ma- yanları oktyabrın 7-də günorta saat 12-də məktəbin Nikolayevski küçəsindəki binasında baş tutacaq açılış mərasiminə dəvət edir”. Qız Məktəbinin açılışı tarixi hadisə idi. Hənifə xanım məktəbin ilk müdirəsi kimi çox həyəcanlı idi. Bir gün öncə Nikolayevski küçəsindəki Bakı Rus-Müsəlman Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|