Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pavel Osipoviç Qukasov
720 istifadə edib Qafqazda, mümkündürsə, hətta Bakı da daxil olmaqla azərbaycanlıların yaşadıqları bu məkanda erməni dövlətini yarada bilərlər. Hacı Zeynalabdin dedi: – Vallah, əgər məsələ siz dediyiniz kimidirsə, bu quldurların hamiləri ruslardırsa, bizim işimiz çox çətin olacaq. Həsən bəy: – Hacı, tam haqlısınız, məsələnin çətinliyi də elə bu halla bağlıdır. Neçə illərdir, biz bunun qarşısını almağa çalışırıq. Mən hələ Tiflisdə olarkən bir gün Vorontsov-Daşkovla söhbətimdə rusların bu mövqeyini, Cənubi Qafqazda, ilk növbədə ermənilərə üstünlük verdiklərini hiss etdim, açığı söyləyim ki, çox pərişan oldum.
Əli bəy: – Ermənilərin böyük imperiyanın gücündən istifadə edib özlərinə ayrıca dövlət yaratmaq ideyası bu günün məsələsi deyil. Bilirsiniz, onlar bu ideyanı neçə illərdir, ərazisində yaşadıqları Osmanlının hesabına da həyata keçirməyə çalışırlar. Düşünürlər ki, əgər Osmanlı ərazisində bunu edə bilməsələr, o zaman Cənubi Qafqazda, xüsusən, İrəvan xanlığında, əgər alınarsa, həm də Bakı- da da edə bilərlər. İndiki Azərbaycan ərazisində erməni dövləti yaratmaq, bəzi Osmanlı torpaqlarını da həmin dövlətin tərkibinə qatmaq həm də ruslara sərf edir. Onlar müsəlmanlara qarşı mü ba- rizədə ermənilərə əsl müttəfiq kimi baxırlar. Baxın, Tiflisdə, Bakıda imperator dəftərxanasının hər on mə- murundan səkkizi ermənidir. Halbuki hamıya bəllidir, er mə ni- lər ordan-burdan Qafqaza köçürülüblər, onlar bu torpaqlara gəl- mədirlər. 1903-cü ildə knyaz Qolitsin bu faktı açıq bəyan etmişdi. Amma ruslar yenə erməniləri silahlandıraraq yerli müsəlmanların, xüsusən də, biz azərbaycanlıların üzərinə qaldırır. Fərrux Vəzirov: – Bilirsiniz, bütün bunlar bir yana qalsın, biz dünənki qırğınların cavabını ilk növbədə hökumətdən soruşmalıyıq. Buradan birbaşa qubernatorun yanına gedərək, bu işi törədənlərin cəzalandırılmasını tələb etməliyik. Dünənki cinayətkarlar ciddi cəzalanmasalar, sabah 721 yeni qırğınların olmayacağına kimsə zəmanət verə bilməz. Elə bu gün biz mərkəzi hakimiyyətin fikrini öyrənməliyik. Hacı da N.Vəzirovun fikrini dəstəkləyərək, müzakirəni ya- rım çıq dayandırdı, qubernatorun yanına adam göndərdi ki, onu və azərbaycanlı Duma üzvlərini qəbul etsin. Qubernatorluğa gedən adam dərhal da qara xəbərlə geri qayıtdı, hövlnak içəri girərək, dili dolaşa-dolaşa: – Hacı Ağa, ermənilər bir saat öncə şəhər qubernatorunu öldürüblər, – söylədi. Həsən bəy: – Vay-vay! Bu ermənilər nə murdar, qansız millətdir. Yazıq Nakazidze. O, yaxşı, ədalətli qubernator idi. İrəvan quberniyasında işləyərkən azərbaycanlıları öldürdüklərinə görə bir neçə quldur daşnakı həbsə saldırmışdı. Onların davamçıları da yazıq Nakazid- zeyə: “Səni sağ buraxmayacağıq,” deyib hədələmişlər. Demək, bu yaramazlar dediklərini etdilər. Hacı Zeynalabdin: – Yaxşı, görək neyləyirik. Bu qaniçənlərin hamısı silahlanıblar. Hökumət, demək olar, fəaliyyət göstərmir. Deməli, özümüz təcili bəzi müdafiə tədbirləri görməliyik. Bu an Fərrux Vəzirov bir neçə şəxslə Hacının evinə daxil oldu, həyəcanlı şəkildə məlumat verdi ki, silahlı erməni quldurları bir ucu İrəvan, Naxçıvan, Salyan, bir ucu Quba, Qusarda müsəlman kəndlərinə hücuma keçiblər, yüzlərlə, minlərlə dinc sakini qətlə yetiriblər, qadın və körpələrə, qocalara belə rəhm etmədən qətlə yetiriblər. Həsən bəy: – Görürsünüz, bu, bir günün işi deyil, illərlə aparılan hazırlığın nəticəsidir. Ermənilərin Bakıda, Azərbaycanın bölgələrində törətdiyi qır- ğınlar hökumət orqanlarının laqeyd müdaxiləsilə dörd gün sonra, fevralın 10-da dayandırıldı. Elə həmin gün Əlimərdan bəy ermənilərin müsəlmanlara qarşı törətdiyi qırğınları Dumada müzakirəyə çıxarmağa nail ol- du. O, bu mövzuda təsirli bir nitq söyləyərək erməni-daşnak 722 quldur dəstələrinin Bakıda, Azərbaycanın bölgələrində törətdikləri vəhşilikləri ifşa etdi. Daşnakların rəsmi hakimiyyət dairələrinin biganəliyindən, bəzən də açıq dəstəyindən bəhrələnərək dinc insan- lara qan uddurduqlarını tənqid etdi. Bu haqda əlahəzrət imperatora məktub yazdığını məclisdəkilərin diqqətinə çatdırdı. Əlimərdan bəy əlinə keçən bəzi məxfi sənədləri də Dumada açıqladı. O, erməni-daşnak dəstələrinin silahlanmasına yardım göstərənlərin siyahısını oxudu. “Baxın və tanış olun! Bakıda qazan- dıqları pulların bir qismini daşnaklara köçürən, dinc sakinlərin qətlinə bais olanları tanıyın – Pavel Qukasov 168
100 min, Lalayev 150 min, Mantaşev 169 100 min, Ambarsum Melikyan 50 min və başqaları. “Daşnak”, “Droşşak”, “Qnçak” və b. terror təşkilatlarına pul köçürən insanlar cəzalandırılmalıdırlar! İclasda çıxış edən Həsən bəy xüsusi vurğuladı ki, mən bu fəlakətin olacağı haqqında bir neçə ay öncə bəzi hökumət orqanlarına yazılı və şifahi məlumatlar vermişdim. Amma o faktları ciddiyə alan olmamışdı. Bəzən belə məlumatları verdiyimə görə, mənə “təxribatçılıq edirsiniz” deyənlər də olurdu. Həsən bəy faktlar əsasında ermənilərin bir-iki gün ərzində Azərbaycan ərazisində dinc insanlara qarşı törədilən quldur bas- qın larının, vəhşiliklərinin ümumi nəticələrini açıqladı, hakimiyyət orqanlarından onların təcili cəzalandırılmasını tələb etdi. Məsələlərin bu şəkildə açıq müzakirəsi ermənilərin neçə müddətdir ki, yerli hakimiyyət orqanlarının dəstəyi ilə Bakıda, ətraf ərazilərdə törətdikləri vəhşiliklər və terror fəaliyyəti haqqında çox şeyləri ortaya çıxardı. Məlum oldu ki, Türkiyədən qaçan “Xeso” ləqəbli terrorçu Karmir Aqbyur terror təşkilatı yaradaraq silahlı erməniləri silahlandırmaqla məşğuldur. Hətta Bakının özündə ermənilərin neçə-neçə terror təşkilatı və onları maliyyələşdirən milyonçuları var. Bir də ilk dəfə idi, Duma səviyyəsində Bakıdakı erməni quldurlarının məhz ruslara arxalanması faktı müzakirəyə 168
iqtisadçı 169
nəsinin ən varlı adamlarından biri Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|