Tadqiqotlari
Yüklə 6,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.5-rasm. Marketing tadqiqoti va marketing tizimi 1 Marketingga tizimli yondashuv bozor ishtirokchilari va ular faoliyati o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni tushunishni osonlashtiradi. Marketing maqsadiga erishishda reklama ham muhimdir. Reklamaning vazifasi – mavjud bozor segmentini mustahkamlash, yangi xaridorlarni jalb qilish, yangi bozorlar tashkil qilishdir. Marketing tizimida reklamaning asosiy xususiyati – uzluksiz ta’sir va doimiy yangilanishdir. Shu bilan birga xaridor psixologiyasi tovar va firma markasiga bog‘lanib qolish xususiyati (imidj)ga ham egadir. Marketing tadqiqoti o‘z oldiga yechilishi lozim bo‘lgan vazifalar to‘plamini qo‘yadi. Doimiy o‘zgarib turadigan vaziyatni, turli omillar to‘plamining ta’siri, turli firmalar salohiyatini hisobga olib, firmaning marketing xizmati oldiga qo‘yiladigan muayyan tadqiqot vazifalari rang-barangligiga olib keladi. Bu tizimning elementlariga korxona va tashkilotlar ham bozordagi ayirboshlash jarayonida aniq bir rol bajaradigan alohida shaxslar ham kiradi. Masalan, bu yuqori baholar siyosatiga amal qiluvchi raqobatchi; past narxlar siyosatini olib bora oladigan va, binobarin, past sifatli mahsulotga ega bo‘lishi mumkin bo‘lgan boshqa raqobatchi bo‘lishi mumkin; ulgurji sotuvchilar hamda 1 Ergashxodjaeva Sh.Dj.Innovatsion marketing. Darslik. -Т.: Cho’lpon, 2014. 17b. IJTIMOIY-IQTISODIY VA TABIIY MUHIT Tadqiq etiladigan loyiha Raqobatchilar BOZOR Maqsadli bozor uchun markеting majmui Savdo agеntlari, brokеrlar Savdo agеnti uchun markеting komplеksi Istе'molchilar 31 xaridorlarga alohida xizmatlar taklif etuvchi chakana sotuvchilar mavjud bo‘lishi mumkin; va, nihoyat (lekin oxirgi navbatda emas), xarid qobiliyati turlicha bo‘lgan iste’molchilar mavjud. Bozordagi ishtirokchilar o‘rtasida yuzaga keladigan va marketing tadqiqotiga taalluqli bo‘lgan o‘zaro munosabatlar birinchi navbatda ularning faoliyatida namoyon bo‘ladi. Bu faoliyatning ko‘rinishlariga tovar va xizmatlar ayirboshlash, to‘lovlar tizimi hamda sotuvchilar va xaridorlarning bevosita muloqoti jarayonida marketing vositalaridan foydalanish kiradi. Innovatsion loyihaning dastlabki bosqichida marketing tadqiqoti odatda bozorni tahlil qilishga (asosan talab va taklifni tahlil qilishga) qaratiladi. Ko‘pincha tadqiqot ishida marketing vositalariga yetarli e’tibor berilmaydi yoki ular umuman ko‘rib chiqilmaydi, holbuki asosiy raqobatchilarning marketing kompleksini baholash va ushbu kompleksni muayyan loyiha uchun belgilash mazkur loyihaning turi va miqyosiga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shu jihatdan qaraganda, rivojlanayotgan va rivojlangan mamlakatlarda amalga oshirilayotgan loyihalar o‘rtasida farq yo‘q. Talab va bozorni tahlil qilishning uchta muhim maqsadi mavjud bo‘lib, ular innovatsion tadqiqot va innovatsiyalarni joriy etish bosqichlari uchun nihoyatda muhimdir. Birinchidan, “bozor–loyiha” o‘zaro munosabat tizimi boshqaruvchilar uchun ravshan bo‘lishi kerak; ikkinchidan, strategik cheklovlar va muammolar aniqlanishi lozim; va, nihoyat, loyihaning strategik variantlari tasvirlanishi zarur. Tahlilning chuqurligi yoki mufassallik darajasi har bir muammoning murakkabligi va loyiha yoki uni baholash uchun ahamiyati bilan bog‘liq. |