60
konuşmaları, ürettikleri üzerine yaptığı açıklamalar
incelenmiş ve göz önünde bulundurulmuştur.
Sonuçta, Jan Fabre’ın eserleri disiplinlerarası bir
anlayışda sınırsız bir yaratıcılıkta ortaya çıkaran
çalışmalar olduğundan sanatçının daha iyi tanınması
hedeflenmiştir. Bu yazıda, Fabre’ın sanatçı kişiliği ve
çalışmalarının yanında, onun çağdaş sanata olan bakış
açısı da göz önüne alınmıştır.
In this paper, the contemporary artist Jan Fabre and
his works are discussed under the title of biographical
studies of artists who produce in different branches of
art. A productive artist, Fabre, can be seen in the impor-
tant art activities, as an active participant or the owner
of the project. Nowadays, he is mostly known by his
exraordinary works due to the interdisciplinary studies
of art. Belgian artist has used objects such as insect,
shells to combine with his art works which are called
as first insect sculptures. His art studies are divided
into two major fields which are performing arts and the
plastic arts. He still continues to work in both art fields
and he things that, both fields supports and feeds each
other. In this article, his work in the field of plastic arts
will be examined.
Today, for the promotion of a better understanding of
interdisciplinary arts, Jan fabre is selected as a comtem-
porary artist with his different approaches in this field. In
addition, the diversity of the arts and interact with each
other in interdisciplinary studies are discussed since, the
beginnig of 20th century.Therefore,the establishment of an
interdisiplinary understanding and development process is
examined with various artists works up till now. In the pre-
sent, Jan Fabre’s art works are studied by the methods of
illustration and description. When composing this article,
the artist’s speeches, statements and the Biennals in whi-
ch he took part are examined and taken into consideration.
As a result, Jan Fabre’s work in an interdisciplinary appro-
ach that reveals the limitless creativity of the artist is ai-
med to better recognition. In this article, besides of Fabre’s
artistic personality and his works also his perspective to
the contemporary art were taken into consideration.
Giriş
Tarihsel sürecinde sanat, toplumsal değişim ve
dönüşümlerin yarattığı etkileşimlerle zaman içinde
farklı tanımlarla ifade bulmuştur. Yüzyıllar boyunca,
sanat dalları sadece kendi sınırlarında ele alınmış ve
sınıflandırılmıştır. Ancak, 20. yüzyıl sonlarına doğru
ortaya çıkan sanat akımları sanata olan yaklaşımları
da etkilemiştir. Bu tarihten itibaren sanat sınıfsal değil,
disiplinlerarası etkileşimleriyle ele alınmaya başlanır.
Böylece, plastik sanatları oluşturan disiplinlerin bira-
rada ele alınmaya başlanması sanat dalları arasındaki
keskin sınırların erimesine neden olmuştur.
Sanatın süregelen sınıfsal ayrıma dayalı geleneği, 20.yy
modernizm anlayışı ile büyük bir değişim ve dönüşüm
yaşamıştır. Kategorize edilmiş ve keskin sınırlamalara
dayalı sanat eseri tanımları 20.yy sanat anlayışında
yetersiz kalmış ve farklılaşmıştır. Bunun nedeni, 1960’lı
yıllarda ABD ve Avrupa’da ortaya çıkmaya başlayan
farklı ifade yollarının yol açtığı yeni sanat akımları birbi-
rindenden farklı olanları birlikte kullanarak sanat anla-
yışına yeni bir bakış açısı getirmiş olmasıdır. Rönesans
döneminden beri alışıla gelmiş olan tek ve biricik olan
sanat eseri, çeşitli tekniklerle çoğaltılabilme durumu
karşısında, eserin el becerisiyle sınırlandırılamayacağı
olgusu ortaya çıkmıştır. 60’lı ve 70’li yıllar kavramsal
sanat, yoksul sanat, performans sanatı gibi farklı yol-
larla sanatı sorgulamaya başlamış ve sanatta biçim-
selliğin ötesinde yeni bir yol çizmişlerdir. Ortaya çıkan
yeni bakış açısı, kalıplaşmış anlayışlara esneklik getirip
aralarındaki sınırların kaldırılmasına sebep olmuştur.
1960’lı yıllarda ortaya çıkan ve aralarında büyük bir
etkileşim olan Fluxus, Happenings gibi üretimler resim,
şiir,dans ve tiyatro gibi alanları ortak bir dilde kullan-
mayı ve aralarındaki kategorize gibi gösterilen sınırları
da yok etmişlerdir. Bu döneme ait çalışmalarıyla örnek
olarak, Joseph Beuys, Nam June Paik, Joe Jones gibi
sanatçıların çeşitli sanat dallarıyla ortak bir anlatımda
işler yaptıkları görülmektedir.
Günümüzde disiplinlerarası anlayıştan beslenerek çok
çeşitli alanlarda birbirinden farklı bir çok eser ortaya
çıkartan sanatçılardan birisi de Belçikalı sanatçı Jan
Fabre’dır. Jan Fabre’ın performans alanında yaptığı
çalışmalar anlık ve doğaçlamalara yer veren bir anla-
yışla seyirci tepkilerini de esere dahil eden bir yapıdadır.
Gösterilerin anlık olması çalışmanın özgün yönüdür.
Germaner’e göre, performans yalnızca bir an için var
olur. Yaşamın en yüksek derecesini ifade ederken ölüme
çok yakındır. Unutma belleğin bir parçasıdır, perfor-
mans sanatı yalnızca seyircinin belleğinde varlığını
sürdürür.
Jan Fabre’ın performans sanatı alanında yaptığı çalış-
malar ile plastik sanatlar alanındaki çalışmaları sadece
ana başlıklarıyla ayrılmaktadır. Sanatçının eserlerinin
hepsinin ortak bir anlayışa sahip olduğu ve birbirlerin-
den etkilenerek ortaya çıktığı görülmektedir.
Jan Fabre ve Angelos
“ Güzellik, kelebeğe benzer. Onu yakalarsan öldürürsün.”
Jan Fabre
Günümüz çağdaş sanatçılarından Fabre, 1958 Belçi-
ka/Antwerp şehrinde doğmuştur. Kendisi Belçika’nın
önemli sanat okullarından Antwerp/ Kraliyet Sanat
Akademisini tamamlamış.. Kendisi hem ülkesinde hem
de yurtdışında yenilikçi ve çok yönlü bir sanatçı olarak
tanımlanmaktadır. Sanatçı, yaklaşık 35 yıldır görsel
sanatlar üzerine eserler üretmekte ayrıca, tiyatro yazarı
ve yapımcısı olarak çalışmalar yapmaktadır.