Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TARİXİ BAĞ QARAJ OLMAMALIDIR
- Q U R A M A 525 QƏMLİ MƏZHƏKƏ
521
Millət vəkili,Xalq yazıçısı Anar Milli Məclisin dünənki iclasında Şəhidlər muzeyinin yaradılmasının vacibliyini dilə gətirib.Onun sözlərinə görə bu haqda parlamentdə dəfələrlə məsələ qaldırsa da,heç bir müsbət nəticəyə nail olmayıb.Bu müzeydə XX əsrdə,eləcə də indi xalqımızın başına gətirilən müsibətləri,fəlakətləri əks etdlirən materialların,sənədlərin,tarixi faktların toplanması son dərəcə vacibdir.Ermənilər bir şey olan kimi yalandan- gerçəkdən cürbəcür abidələr ucaldır,muzeylər yaradırlar. Ancaq bizdə isə indiyə kimi bu yöndə heç bir iş görülməyib.
Yazıçı Anar dünyanın bir çox ölkələrində Dil bayramının mövcud olduğunu deyib təklif verdi: «Dövlət başçısının Azərbaycan dili ilə bağlı fərman verdiyi 18 iyunu Dil bayramı kimi qəbul edək.Və hər il bu bayramı qeyd edək. «Yeni Müsavat» qəzeti 23 iyun 2001
522
Üzün illər ərzində 26-lar bağı kimi tanınan bağ Bakının tarixi güşəsində yerləşir və özü də tariximizin bir parçasıdır. Məhz bu meydanda 1918-ci ilin qanlı mart günlərində bolşevik-daşnak qüvvələri minlərlə azərbaycanlını qətlə yetirmişlər.Tarixin bu qara ləkəsini yaddaşdlardan silmək üçün sovet dövründə 26 Bakı komissarı kimi mifləşdirilmiş adamların həqiqi ya da saxta cəsədləri bu yerdə torpağa basdırılmış və bağa da müvafiq ad verilmişdir. Eyni üsulla Çəmbərəkənd qəbistanlığında basdırılan mart qurbanlarının izini- sorağını itirmək üçün orada vaxtilə Kirovun heykəli ucaldılmış və parka da onun adı verilmişdir.26-lar bağında həm dörd komissarın sonralar sökülmüş qabartmaları (baralyefləri),həm də onlara həsr olunmuş simvolik abidə ucaldılmışdır.Bir neçə il bundan qabaq bir yazımda təklif etmişdim ki, bu bağ «18-ci İL MART QURBANLARI BAĞI» adlandırılsın və simvolik heykəli saxlamaqla onun halə-dairəsi üzərində bu sözlər yazılsın. Belə olduqda Qara Qarayevirn vaxtilə burada səslənən ölməz rekviyemi mart qurbanlarına ağı kimi qavranılardı. Təəssuf ki,bu təkliflərin heç biri həyata keçməmişdir. Bu günlərdə bəzi qəzetlərdə oxuduğum məlumat isə məni sarsıtdı.Əgər bu məlumata inansaq, hansısa əcnəbi şirkət keçmiş 26-lar bağının yerində, təbii ki, ağacları kəsərək, qaraj tikmək niyyətindədir. Əgər, xüdanəkarda, belə bir iş baş tutsa, bu, tariximizə də, mart qurbanlarının ruhuna da vurulmuş ən ağır yara olardı. Həm ekoloji, həm də memarlıq baxımından bu, şəhərimizin formalaşmış mərkəzinin büsbütün tarmar edilməsi və Bakıda daha bir yaşıllıq oazisinin məhvi deməkdir. Bakının günü-gündən artan nəqliyyat problemləri əlbəttə qarajların, avtomobil dayanacaqlarının yaranmasını tələb edir. Amma başqa böyük şəhərlərdə olduğu kimi belə qaraj-dayanacaqların yer altında yerləşdirilməısi münasibdir. İnanmaq istəyirəm ki, Bakı İcra hakimiyyəti bağın qaraca və ya hər hansı inşaat obyektinə,binaya çevrilməsinin qarşısını alacaqdır ANAR Milli Məclisin Mədəniyyət məsələləri üzrə daimi komissiyasının sədri «Azərbaycan» qəzeti 23 sentybr 2005
523
Yazıçı Anar da fəxri adların verilməsinin əlyhinə olduğunu dedi: Bir vaxt bunun əleyhinə çıxdım ki,indiyə kimi kim ki,alıb halal xoşu olsun.Amma bundan sonra yığışdırmaq lazımdır. Sonra mənim özümə fəxri ad verildi.Onda susdum.Ona görə ki, deyəcəkdilər,.özü alıb,bizə imkan vermir. Amma yenə də əleyhinə olduğumu bildirirəm. Fəxri adın,əsəb gərginliyinən başqa heç bir xeyri yoxdur.Bu,sovet sistemindən qalmadır. Dünyanın heç bir yerində bu prinsip mövcud deyil.Qiymətləndirmənin başqa yolları ola bilər, məsələn,müxtəlif imtiyaz və mükafatlarla dövlət yardım edə bilər,çünki bütün ölkələrdə bu cür mükafatlandırmalar var.Amma fəxri adlar keçmişin qalığıdır və lazımsız bir şeydir.
524
Q U R A M A 525
1973-cü ildə ilk dəfə Amerika Birləşmiş Ştatlarına getdim. Sonralar daha bir neçə dəfə bu ölkədə olmuşam, amma ilk səfərimin təəssüratı unudulmazdır. Dəstəmiz kino işçilərindən ibarət idi. Nyu-Yorkda, Vaşinqtonda, Los Ancelesdə, San-Fransiskoda, San Dieqoda olduq. Nyu-Yorkda o vaxt Amerikanın və dünyanın ən uca binası sayılan Empayr Steyt Bildinqin damına qalxdıq. Metropoliten muzey, Art modern muzey, Huqenheym muzeylərini gəzdik, Kaliforniyada Miur meşələrinə, Hollivuda, Disneylendə, Marinlendə, San Dieqoda məşhur zooparka baş çəkdik. Amerika məni ilk öncə miqyaslarıyla və ritmləriylə heyran qoydu. Binalar, yollar, körpülər, məsafələr - hər şeydə bir ölçü ucalığı, miqyas genliyi duyulurdu. Küçə və yollardakı hərəkət axını, televiziya proqramlarının sürəti, ekran aparıcılarının və bütün çıxış edənlərin danışıq tempi -ümumən ölkədə həyatın iti ritmi haqqında təəssürat oyadırdı. Elə bil ölkə harasa tələsir, qaçır, yüyürürdü. Miqyasları, müasir texnika möcüzələrini də nəzərə alsaq Amerika elə bil hər zaman sabaha, gələcəyə can atır, bu yürüşdə onu kiminsə qabaqlayacağından ehtiyat edərək hərəkət sürətini ilbəil, günbəgün, saatbasaat artırır. Eyni zamanda Amerikanın həyatı daxili ziddiyətlərdən, toqquşmalardan da xali deyil. Biz orada olduğumuz günlərdə Uotergeyt qalmaqalının şıdırğı vaxtları idi. Vaşinqtonda bizi başqa turistlərlə bir sırada Ağ evə ekskursiyaya apardılar. Kremlin həndəvərinə belə buraxılmayan sovet adamlarına Ağ evin içində ekskursiyada olmaq, hətta məhşur Oval otağın içindən keçmək necə də qəribə gəlirdi. Hələ bu da azmış kimi həmin o Oval otaqdan keçib gedən turistlərə vərəqələr paylanırdı, vərəqələr həmin bu Ağ evin o vaxtkı sakini, ABŞ Prezidenti Niksona qarşı yönəldilmişdi. Amerika demokratiyası haqqında çox eşitmişdiksə də bunu belə əyani şəkildə görmək hamımızı şok vəziyyətinə salmışdı. İnsanlar istədiklərini sərbəst danışa bilər, istədiyi hərəkəti edə bilərmiş. Bunu sovet adamının beyni nə qədər mütərəqqi və azad düşüncəli olursan ol-çətin qavrayırdı. O dövrün məşhur sovet anekdotunu xatırlayırdıq. Havada iki sərçə bir-birinə rast gəlir. Biri ABŞ-dan SSRİ-yə, biri SSRİ-dən ABŞ-a uçur. Sovet sərçəsi
Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|