Xalqaro lizing operatsiyalari

II BOB


2.1. XALQARO LIZING SHAKLLARI


Xalqaro lizing, bir vaqtning o’zida moliyalash va yangi texnologiyalarni xarid qilish masalalarini hal etish, aylanma mablag’lami to’ldirish hamda boshqa ehtiyojlar uchun mablag’lami ozod qilish imkoniyatini beruvchi moliyaviy vositalaming eng muhim shakllaridan biridir.
Xalqaro lizing shakllarini tahlil qilishda uning eng keng tarqalganlarini (lizing oluvchi va lizing beruvchi o’rtasidagi munosabatlarni hisobga olib), bevosita(to’g’ridan-to’g’ri) va bilvosita (egri) lizing turlarini ajratishimiz mumkin.

• 
  Bevosita lizingda, lizing beruvchi bo’lib - bevosita mulk egasining o’zi bitimni
  amalga oshirilishida ishtirok etishi shart.
  
• 
  Bilvosita lizingda, ijaraga berilayotgan mulk egasi - uchinchi tomonning ishtirok
  etishi shartdir.
  

Xalqaro lizingni kreditlash usuli bo’yicha muddatli va qayta tiklanuvchi lizinglarga ajratish mumkin.
Muddatli lizingda ijara bir marotaba amalga oshiriladi. Qayta tiklanadigan lizingda esa, lizing shartnomasi bitimning birinchi muddati tugashi bilan qayta tiklanadi.
Shuningdek, xalqaro lizingni operatsion va moliyaviy lizinglarga bo’lish mumkin.
Operatsion lizingda korxonalar asbob-uskunaga mulk huquqini olmasdan turib, undan foydalanish uchun shartnoma tuzadilar.
Moliyaviy lizing deb, asbob-uskunani ijaraga olayotgan firma keyinchalik uni qoldiq qiymatda to’la sotib olishiga aytiladi.
Bunga misol qilib, samolyotlami lizingga berishni ko’rsatish mumkin. Odatda, lizingga berishni aviakompaniya taklif etadi. O’z navbatida u takliflarini bir qancha lizing kompaniyalari va banklarga tanishish hamda ma'lumot uchun yuboradi. Va ular, o’zlarini kreditlash shartlarini va o’zlariga mos variantlarini matbuotda keng miqyosda e'lon qiladilar. Lizing bitimi tuzilishida uch tomonning ishtirokini quyidagi chizma ko’rinishida ifodalash mumkin:
5-chizma.