Xalqpedagogikas I

6 - MAVZU: EVROPA MAMLAKATLARIDA TA’LIM TIZIMINING TUZILIShI, UNING ASOSIY XUSUSIYaTLARI.

1. 
   
   Asosiy savollar:
   

1.Evropa mamlakatlarida ta’lim-tarbiya muammolarining umumiy xarakteristikasi.

2.Germaniya va Frantsiya davlatlarining ta’lim tizimi, uning strukturasi va xarakterli tomonlari.
S.Belgiya va Shvetsiya davlatlarining ta’lim muammolari, ularning xal etilishi.
4.Evropa mamlakatlari ta’lim tizimiga xos xususiyatlarning qiyosiy o’rganilishi.
1. Evropa mamlakatlarida ta’lim-tarbiya muammolarining umumiy xarakteristikasi.
Evropa - g’arbiy tsivilizatsiyaning beshigidir. Evropa 17 ta katta-kichik davlatni o’z ichiga oladi. Ular orasida eng kattasi Rossiya , eng kichigi Vatikan.Evropaliklar dunyodagi eng o’qimishli odamlar bulib xisoblanadi. Evropada savodxonlik darajasi nixoyatda yukoridir. 90% dan ortiq kishilar yozishni va o’qishni biladilar. Fakatgina Evropaning turt davlatida bu kursatgich biroz pastrokdir. Bu davlatlar: Albaniya, Malta, Portugaliya va Turkiya.
Evropa davlatlari ta’lim tizimlariga xos xususiyatlar bir biridan ancha farqlanadi. Masalan, Portugaliyada bolalar maktabga 6 yil borishlari shart bo’lsa, Belgiyada majburiy ta’lim 12 yil davom etadi. Frantsiyada ta’lim tizimi boshqaruvi juda markazlashgan bo’lsa, Shveytsariyada ta’lim maxalliy xokimiyatlar tomonidan boshqariladi. Garbiy Evropadagi Shimoliy mamlakatlarning kupchiligida-Buyuk Britaniya, Norvegiya, Shvetsiyada kupchilik bolalar 15-16 yoshgacha bir xil ta’lim oladilar. Bu yoshga etgach, ba’zi "bolalar maktabni tamomlab, professsional maktabga borishlari, boshkalari kollejga tayyorgarlik ko’rish uchun nazariy bilim olishni davom ettirish mumkin.Ta’lim sifati Evropa janubiga nisbatan ishlashda yuqoridir. Gretsiya, Portugaliya, Bolgariya va Albaniya singari janub mamlakatlari Shimoliy davlatlarga nisbatan kambagalroq. Shuniig uchun, ular o’z mamlakatlari ta’lim tarakkiyotining uzluksizligini ta’minlashga kodir emaslar. Bu mamlakatlarda bolalar o’zlarining shimoldagi tengdoshlariga nisbatan oz muddat davomida maktabga boradilar. Ular, shuningdeq ilmiy va texnik bilimlarni nisbatan oz egallaydilar. Janubiy Evropa .mamlakatlarida xaligacha cherkovnnpg ta’limga ta’siri sezilarli darajada yukori.
XX asrning 80-yillari oxiriga kadar Sharkiy Evropa mamlakatlarida kommunistik partiyalar ta’lim jarayoni ustidan mutloq xukumronlik urnatgan edilar. Maktablarda kommunistax g’oyalar o’qitilardi, diniy ta’lim esa, umuman man etilgan edi. Xozir xam SharqiY Evropa mamlakatlarining aksariyatida xukumat ta’lim tizimlarini boshkaradi. Biroq 80-yillar oxiridan boshlab yuborilgan demoqratik isloxoatlar natijasi ularoq Sharkiy Evropa maktablarida kommunistik g’oyalar o’qitilmayapti. Aksincha, o’z xalk xujaligi va ishlab chikarish jarayonini rivojlantirish maksadida fanni rivojlantirishga, maktablar va boshqa tegishli o’quv muassasalarida texnik fanlarni o’qitishga katta e’tibor berilmoqda. Ushbu mamlakatlarda yashovchi bolalar 8-10 yil- davomida maktabga borishlari shartdir.
Evropada kuplab eng kadimgi va nufuzli universitetlar joylashgan Kembridj, Oksford (Buyuk Britaniya), Krakov (Polsha), Boloniya (Italiya). Geydelberg (Germaniya), Vena (Avstriya), Parij (Frantsiya), Moskva (Rossiya) kabi universitetlar shular jumlasidandir.