XəZƏr universiteti erciyes universiteti
Yüklə 4,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
55
phane gibi işler” (Gürpınar 1981: 44). Yazar, bu tasvirle toplumdaki ahlaki yozlaşmadaki artışın bir nedeninin de yabancı uyruklu kadınlar olduğunun altını çizerek bir açıdan Beyaz Rus imgesine olumsuz bir vurgu yapar. Roman boyunca Rusların tüm yaptıkları sadece olumsuz yönleriyle ele alınır. Örneğin; ünlü ve zengin olmak isteyen Kalender Nuri, bunun yolunun Rus kadınlar gibi soyunmaktan geçtiğini söyler: “Ayastafonos’ta bir Rus karısının çırılçıplak resmini aldılar. Gazeteler tam bir sene bu madamdan söz ettiler. Kadın kurnazmış, meseleyi kapatacağına bir dava açtı, fotoğrafına bir reklam yaptı” (Gürpınar 1981: 50). Yazar, ahlak düşkünlüğüne sebep olarak gördüğü Rusları tasvir etmek için şu düşüncesini de dile getirir: “Zengin bir memleketten gelme herhangi
Rusya’da devrim döneminde ortaya çıkan Bolşevik ya da Moskof ifadesi Türkler arasında genellikle kişinin olumsuz özelliklerini vurgulamak için kullanılır. Romanda halktan kişilerin imgelemindeki Bolşevik tanımı da aynı doğrultudadır. Kalender Nuri’nin “Ne zaman böyle söylesem bana ‘deli’ derler, ‘ahlaksız’ derler,
uçurumun arttığına değinmesi üzerine annesinin onu ‘boş herif olmakla’ yani Bol- şeviklik’le suçlaması, Ruslara karşı takınılan klişeleşmiş imgeyi vurgulamaktadır. Romanın ilerleyen bölümlerinde yazar, Kalender Nuri’nin hem maddi hem de manevi açıdan düşüşünü tasvir ederken başkahramanın amaçsızca verdiği demeçleri Bolşeviklerin konuşmalarına benzetir: “Kalender Nuri ezberlediği böyle Bolşevik kuramlarıyla atıp tutuyormuş” (Gürpınar 1981: 233). Romanda sözü geçen bir başka Beyaz Rus ise Madam Fedrona’nın randevu evinde çalışan Loroviç’tir. Çok iyi derecede Fransızca konuşan Loroviç, çok güzel olmasının yanı sıra bilgili ve gör- gülüdür. Randevu evinde kendisine tanıştırılan müşterisine ünlü Fransız yazarı Corneille’den mısralar okuması, soylu ve aydın bir aileden geldiğini göstermektedir. Hüseyin Rahmi 1929 yılında yazdığı Kokotlar Mektebi adlı romanında büyük şehirlerdeki ahlaksal yozlaşma sorununu yine yabancı uyruklu kadınlar ve Beyaz Ruslar üzerinden ele almıştır. İtalyan bir baba ile Fransız bir annenin kızı olan Ulviye Melek, engellenemeyeceğini savunduğu zinayı estetik ve yasal bir hale getirmek üzere kültürlü ve görgülü metresler yetiştirmek için “Kokotlar Mektebi”ni açar. Yaptığı işe gerekçe olarak, fakir ve genelde cinsel istismara uğramış zavallı genç kızların elinden tutarak zengin erkeklerle tanıştırmak ve böylece hayatlarını kur- tarmak istediğini belirtir. Mektebin tek eğitmeni, Beyaz Rus olan Prenses Diçes- ki’dir. Romanda anlatılanlara göre Prenses Diçeski, Bolşeviklerin elinden kurtulma- ya çalışırken zindanlara düşmüş, bir şekilde firar ederek Avrupa’ya kaçmıştır. Elinde avucunda bir şeyi kalmayınca piyano ve dans dersleri vererek geçimini sağlamış, asaletiyle birlikte her şeyini tamamen kaybedince de “paraca zengin lakin terbiyece
56
2010: 100) icat etmiştir. Böylece kısa zamanda şöhret ve para kazanmıştır. İşinin ehli olan Prenses, yetiştireceği kızların içinde yetenekli olanları ilk görüşte ayırt edebilir. Sık sık Avrupa’ya gidip gelen Prenses Diçeski Rusya’dayken Doğu ülkelerinin dilleriyle ve edebiyatlarıyla ilgilenmiştir. Dolayısıyla Türkçeye ve Türk edebiyatına da hakimdir. Romanda tıpkı Ben Deli Miyim? yapıtında olduğu gibi Bolşevik imgesi, ahlaksal açıdan düşkünlüğü tanımlamak için kullanılır. Kadınlı-erkekli grupların aynı evde yaşamaları ve el değiştirmeleri ‘Bolşevik tertibi’ (Gürpınar 2010: 248) olarak adlandırılır. Hüseyin Rahmi’nin bu iki romanda ele aldığı Beyaz Rus imgesi, toplumda var olan ahlak yozlaşmasına ivme kazandırması nedeniyle olumsuz özel- likleriyle ele alınmış ve kendisinden sonra klişeleşecek olguya bir anlamda öncülük etmiştir. Roman, öykü ve makaleleri ile Türk toplumunun Tanzimat’tan itibaren geçir- diği toplumsal aşamaları ele alan Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974), 1928 yılında yayımladığı Sodom ve Gomore adlı romanında işgal İstanbul’unda yaşayan bir zümreyi anlatır ve bu zümre içindeki insan ilişkileri temelinde toplum ve ahlak yozlaşmasını sorgular. Yazar, bu romanında işgal kuvvetlerinin üst kademelerinde bulunan askerlerin yaptığı ahlaksızlıkları, üst düzey Türk ailelerin çıkarları uğruna bu ahlaksızlıklara ortak olmalarını ve onların yanlış Batılılaşma yüzünden vatana ve topluma karşı ihanetlerini anlatır. İstanbul’un en gözde eğlence yerlerinde yaşanan bu ahlaksızlıkların arka planında yine Ruslar, onların işlettiği barlar ve lokantalar vardır. Romanda Beyaz Ruslar yardımcı kahramanlar olarak ortaya çıksa da olayla- rın gidişatında ve vurgulanmasında önemli rol oynarlar. Sodom ve Gomore’de mani- kürcü, garson, dansçı, sanatçı, ressam ve şarkıcı gibi mesleklerle tanıtılan Beyaz Ruslar, yazar tarafından Asyalı olarak tasvir edilir. Dönemin en meşhur Rus lokan- talarından biri olan Moskovit’in, romanın kurgusunda önemli bir yeri vardır. Bu lokanta, İstanbul’un sosyete yaşamının ve tüm ahlaksızlıkların toplandığı simgesel bir mekândır: “… Burada her şey Rus usulüne göre olduğu için lokantanın her köşesi şimdiden bir sarhoş yuvası haline girmişti. Ortada horon tepen ince belli, levent Kafkas delikanlıları, masaların arasında dolaşan berrak gözlü Rus prensesleri, Asyalı sefahatin ve Asyalı coşkunluğun her sesiyle haykıran çılgın bir müzik, yemek esnasında su yerine votkanın insanı birdenbire kav- rayan sinsi ve kancık tesiri, vakit henüz akşamın dokuz buçuğu olmasına rağmen herkesin aklını çoktan başından almıştı” (Karaosmanoğlu 2012: 74). Yine aynı mekânda eşcinsel İngiliz subaylar, genç ve yakışıklı Rus erkek- leriyle birlikte olurlar. Rus prensesleri ise para karşılığında erkek müşterileri eğlen- dirmektedirler. Yazarın amacı romanda Rusları kötülemek değildir. Aksine, namus- lu, saf ve çalışkan olarak tasvir edilen Ruslar sadece karınlarını doyuracak ekmek peşindedirler ancak işgal güçlerinin ve onların dejenere olmuş Türk yandaşlarının ahlak dışı davranışlarına maruz kalırlar. Anlatıcı yazarın Moskovit’te yaşananlardan sunduğu şu sahne, hayatını kazanmak için erkeklerle birlikte olmak zorunda kalan soylu Rus prensesiyle, dejenere olmuş ve işgal döneminde bile eğlenceden başka bir şey düşünmeyen Türk kızı Leyla arasındaki trajik farkı gözler önüne sermektedir: “Leyla iskemlesini kenardan çekip iki İngiliz çocuğunun arasına Yüklə 4,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|