XəZƏr universiteti erciyes universiteti

61 

 

Kaptan, Özdemir (1988), Beyoğlu (Beyoğlu ve Kısa Geçmişi), Aybay Yayınları, İstanbul.  

Karaosmanoğlu, Y. K. (2004), Sodom ve Gomore, İstanbul: İletişim.  

Kuntay, M. C. (2012), Üç İstanbul, İstanbul: Oğlak Yayıncılık.  

Safa, P. (1983), Fatih-Harbiye, İstanbul: Ötüken Neşriyat.  

Toprak, Z. (2007), İstanbul 1920, (Ed. Clarence Richard Johnson M. A.), Tarih Vakfı Yurt 

Yayınları 19, İstanbul.  

Uturgauri, S. (2004), Zabveniyu nepodvlastno, İnstitut vostokovedeniya RAN: Moskva.  

Van  Het  Hof,  S.  (2010),  Erken  Dönem  Cumhuriyet  Romanında  Zenginler  ve  Zenginlik, 

Kültür ve İletişim, Yaz 13 (2), s. 81-106.  

 

Summary 

 

THE STEREOTYPED WHITE RUSSIAN IMAGE IN EARLY TURKISH 

LITERATURE 

 

The White Russians, who left behind their relatives, aristocratic life-style and 

wealth  and  came  to  Istanbul  after  the  October  1917  Revolution,  have  assumed 

different identities entering a new dimension at the neighboring geography, which 

was  already  going  through  a  strenuous  tine  due  to  the  armistice  period.  At  the 

beginning of the 1920’s, Istanbul which sheltered a great number of nationalities 

against the occupation forces due to the terms of the Montrose Armistice Agreement, 

has assumed a difficult atmosphere, which was also colorful. The positive/negative 

aspects brought on by the White Russians, who tried to sustain the life-style they 

were familiar with in a much more conservative environment, to the social texture 

of Istanbul, has been the subject of many Turkish novelists. On the one hand, while 

the conditions created by war and occupation led to indigence, exiguity and poverty, 

on  the  other  hand,  has  led  to  easily  acquired  wealth  which  can  be  considered  as 

extreme  for  certain  circles  of  the  society  at  the  same  time.  While  the  Turkish 

novelists, who witnessed the period in question, reflected Istanbul under occupation, 

they  have  in  particular  depicted  the  negative  aspects  of  the  White  Russians,  who 

have left a significant mark in the city’s fashion and entertainment sector, due to 

their  accelerating  moral  corruption.  In  the  study,  the  stereotyped  White  Russian 

image in the novels of the first period of the Republic and immigrants’ search for 

identity will be analyzed through the examples supplied from the literary works.  

 

Keywords: Occupation period, White Russian, Turkish literature, stereotype 

perception.  

 

 

 

---

62 

 

RUSÇA VE TÜRKÇE DEYİMLERDE ‘HAYVAN’ MOTİFİ: 

KÜLTÜRDİLBİLİMSEL BİR İNCELEME 

 

ŞEKİP AKTAY 

 

Deyimler, bir toplumun kültürel zenginliklerini gösteren dil olgularıdır. Top-

lumla özdeşleşerek ve tarih süzgecinden geçerek günümüze ulaşmışlardır. Tarihsel 

ve kültürel birikim sonucu oluştukları için, ait oldukları milletin tutum ve zihniyet-

lerini ortaya koyarlar. Dolayısıyla deyimlerin, biçim ve kavram özellikleri açısından 

incelenmesi  önem  taşır.  Bu  çalışmamızda  Rus  ve  Türk  kültürüne  ait  deyimlerde 

sıkça görülen ‘hayvan’ motifine değinecek, eşdeğerlilik, çeviri ve anlam sorunlarını 

kültürdilbilim açısından incelemeye çalışacağız.  

Kültürdilbilim, kültür ve dil ilişkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. V. N. Te-

liya,  Yu.  S.  Stepanov,  A.  D.  Arutyunova,  V.  V.  Vorobyov,  V.  M.  Şakleyn  ve  Z. 

Ahmetjanova’nın  çalışmalarının  ışığında,  1990’lı  yıllarda,  dilbilimin  dil  ve  kültür 

odaklı, özgün bir dalı olarak ortaya çıkan kültürdilbilimin inceleme alanında insanın, 

dünyanın  bilişsel  tasviriyle  ve  simgelerle  ilişki  içinde  olduğu  vurgulanır.  Dünya, 

kültür ve dil prizmasından geçerek algılanır. Kültürdilbilim, güttüğü amaçlar, uygu-

ladığı yöntemler ve elde edilen sonuçlar açısından, kültürbilimsel yaklaşım çerçeve-

sinde bulunan diğer disiplinlerden farklılık göstermektedir (Maslova; 2001: 33).  

V. A. Maslova’ya göre, her deyim milli-kültürel bilgiyi koruyan bir metindir. 

Dilin deyimsel bileşenleri, bu milli-kültürel değerleri canlandırmakla kalmaz, aynı 

zamanda onları şekillendirirler. Her deyim kültürel yan anlamlar içerdiği müddetçe, 

milli kültürün mozaiksel görünümüne katkıda bulunur (Maslova; 2001: 86). Dil ve 

kültür asırlar boyu kendi içinde yoğrulurken, bir akarsu gibi, içinden geçtiği toprak-

lardan bazı unsurlar alır. Böylece her medeni toplumun konuşma ve yazı dilinde, 

kültürlerarası etkileşim neticesi alınan sözcüklerle ve deyimlerle karşılaşılır. Başka 

bir deyişle, dil ve kültür bir milletin tarihinin adeta özeti niteliğine bürünür (Kaplan; 

2007:152).  Bu  açıdan  bakıldığında,  deyimler,  son  dönemlerde  adından  çokça  söz 

ettiren kültürdilbilim konusunun önemli bir kısmını oluştururlar. Bünyelerinde çeşit-

li kavramlar ya da söz varlıkları barındırırlar. Deyimlerde mevcut motifler, kültür ve 

sanat alanında toplulukların gelenek ve göreneklerinin, zevk, anlayış ve inançlarının 

önemli bir göstergesidir.  

İnsan  her  zaman  yaşadığı  coğrafyayla  zorunlu  bir  etkileşim  içerisinde  ol-

muştur. Doğayı algılama ve ona müdahale etmeye yönelik bir tutum izlemiştir. Doğa 

ve çevre algısı, tepkisel davranış biçimlerinin, temel inançların, değer ve düşünce 

sistemlerinin kapsamlı bir biçimde incelenmesi ile anlaşılabilir, çünkü “değerler” ve 

“çevresel kaygılar” birbiriyle bağlantılıdır. Değer yargılarını doğru-yanlış, iyi-kötü, 

güzel-çirkin,  faydalı-zararlı,  hayat-ölüm  gibi  kavramlar  oluşturur.  Bilim,  olabildi-

ğince nesnel iken değer yargısı özneldir, çünkü her toplumun iyisi ve kötüsü, güzeli 

ve çirkini, öteki toplumlardan farklıdır. Değere konu olan şey bir nesne, bir davranış 

veya  bir  canlı  olabilir  (Topçuoğlu;  1971:  3).  Bu  unsurlardan  özellikle  hayvanlar 

dilsel değerlerin oluşmasına önemli ölçüde katkıda bulunurlar. Toplumlar, doğadaki 

---