XəZƏr universiteti erciyes universiteti

67 

 

KAYNAKÇA 

1

 

Almutak,  Altan,  Doğu  ve  Batı  Mitolojilerinde  Hayvan  Motifi,  İstanbul  Üniversitesi 

Veteriner Fakültesi Dergisi, 2002.  

2

 

Aksoy,  Ömer  Asım,  Atasözleri  ve  Deyimler  Sözlüğü  I-II,  İstanbul:  İnkılap  Kitabevi, 

1988.  

3

 

Boratav,  Naili,  Pertev,  Türk  Mitolojisi,  Oğuzların  –  Anadolu,  Azerbaycan  ve 

Türkmenistan Türklerinin Mitolojisi, Ankara: Bilgesu, 2012.  

4

 

Diyarbekirli, Nejat, Hun Sanatı, İstanbul, 1972.  

5

 

Durmuş, İlhami, Bilge Kagan, Köl Tigin ve Bilge Tonyukuk, Ankara: Maya Akademi 

Yayınları, 2009.  

6

 

Efe,  Kürşat,  Doktora  Tezi;  Türkiye  Türkçesi  Ağızlarında  Bitki  Ve  Hayvan  İsimleri, 

Gazi Üniversitesi, Ankara: 2012.  

7

 

Hun, Bao, Natsional’no – kul’turnaya spetsifika frazeologizmov v russkom i 

kitayskom yazıkah, Frazeologiya v kontekste kul’turı, redaktor V. N. Teliya, Yazıki 

russkoy kulturı, 1999.  

8

 

Kalyuta,  Aleksandr,  Rusça  Ve  Türkçe’deki  ‘Hayvan’  İle  İlgili  Deyimler,  Ades-1 

Bildiriler Kitabı, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2011 

9

 

Kaplan, Mehmet, Kültür ve Dil, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2007.  

10

 

Maslova V. A., Lingvokulturologiya; Moskva: Akademiya, 2001.  

11

 

Özbaş,  Mustafa,  Kurtarıcı  Kargadan  Burnu  Pislikten  Çıkmayan  Kargaya:  Türk  Halk 

Anlatılarında Karganın Dönüşümü, Millî Folklor Dergisi, 2010.  

12

 

Teliya V. N., Russkaya frazeologiya. Semantiçeskiy, pragmatiçeskiy i lingvokul’ turo-

logisçeskiy aspektı, Moskva: Şkola ‘Yazıki russkoy kul’turı’, 1996.  

13

 

Tihonov, A. N., Frazeologiçeskiy slovar sovremennogo russkogo literaturnogo yazıka, 

Moskva: Flinta, Nauka, 2004.  

14

 

Topçuoğlu, Hamide. Genel Sosyoloji Ders Notları (Çoğaltma), 1971 

 

 

 

 

 

 

---

68 

 

BİR POPÜLER KÜLTÜR KOMİĞİ: “RECEP İVEDİK” 

                                      

                                       

 ASLI BÜYÜKOKUTAN

 

TÖRET

 

 

Giriş 

 

Fransızca’dan Türkçeye girmiş olan “popüler” terimi, Türkçe Sözlük’te, “1. 

Halkın  zevkine  uygun,  halk  tarafından  tutulan.  2.  Herkesçe  tanınan”  şeklinde  ta-

nımlanmaktadır (Türkçe Sözlük 2009: 1619). Fakat günümüzde bu terim, “Birçok 

kişi  tarafından  sevilen,  benimsenen  ve  tüketilen”  anlamında  kullanılmaktadır.  Bu 

anlamla  popüler  terimi,  gündelik  hayata  ilişkin  birtakım  etkinliklerin  (örneğin; 

sinema  filmlerinin,  müziklerin,  televizyon  programlarının,  kitapların  ve  tercihlere 

dayanan  kararların)  kabul  damgası  olmuştur  (Erdoğan  2004:  9).  Popülerin  söz 

konusu egemen kullanılışı, bir taraftan toplumsal sistem içinde hızla yeni alanlara 

taşınırken diğer taraftan kültürel deformasyonu, sıradanlığı ve kitleselliği getirmek-

tedir (Sözen 2001: 57). Bu bağlamda popüler kültür, halkın kültürü değil, “toplumun 

büyük  çoğunluğu  tarafından  izlenen,  tutulan,  tercih  edilen  kültür”dür  (Erdoğan 

2001: 74-75). Bir toplumda geniş bir şekilde paylaşılan inançları ve pratikleri içerir 

(Mutlu 2005: 313). Günümüzde, kapitalist pazar mekanizmasının bir parçası haline 

gelen bu “çabuk kullanım ve hızlı tüketim” kültürü, pazar tarafından pazarda tüketim 

için  “sipariş  edilen,  ısmarlama”  kitle  kültürünün  en  çok  kullanılan  ürünlerinin 

tüketilmesini teşvik  eder  (Erdoğan  2004:  9-10).  Bunun  yanı  sıra  popüler  kültürü, 

“yüksek kültürden arta kalan her şey” şeklinde tanımlayan (Pekman, Tüzün 2012: 

11), tarihiliği ve sürekliliği olmayan “kitle kültürü” (Türkdoğan 1992: 102), medya 

kültürü  veya  pop  kültürü ile eş  tutan  yaklaşımlar  da bulunmaktadır  (Mutlu  2005: 

313-319). Kanaatimizce popüler kültür, her biri kültürel ürünlerin bir parçasına işaret 

eden tüm bu kavramların işbirliğine dayanır. Yani, kapitalist mal üretimi, pazarla-

ması,  dağıtımı  ve  tüketimi  zincir  halkalarından  birisi  yoksa  böyle  bir  kültür  biçi-

minden söz edilemez.  

  Kitle iletişim araçlarının temel işlevi, popüler kültür ve kitle kültürü ürün-

lerini üretmek ve dağıtmaktır. Bu sırada bir taraftan insanların tüketme, sahip olma 

ihtirası, rekabet dürtüsü körüklenirken (Büken 2001: 48), diğer taraftan popüler olan, 

popüler yapılan ve popüler yapılmak istenen ön plana çıkarılmakta, bir diğer ifadeyle 

ona  popülerlik  kimliği  verilmektedir.  Bu  bağlamda,  günümüz  Türk  sinemasının 

popüler kültür ürünleri arasında, izleyicisinden gördüğü rağbet ve gişe başarısı bakı-

mından dikkat çekenlerin başında Recep İvedik gelmektedir. Karakteri canlandıran 

Şahan Gökbakar’ın deyimiyle Recep İvedik, 2000’li yılların Şaban’ıdır. Seri halinde 

yayınlanan filmlerde İvedik, kuruluşundan bugüne batılılaşma / modernleşme çabası 

içinde olan Türkiye’nin, ne tam anlamıyla Batılı, modern ne de tam olarak feodal, 

Doğulu bir kültür alanı oluşturamamış olması nedeniyle, toplumun alt tabaka olarak 

adlandırılan  kesiminin,  mevcut  kaotik  kültürel  yapıya  uyum  sağlama  sürecinde 

yaşadığı sıkıntılara dikkat çekmektedir. Modern kentli kültürün bir parçası olamadığı 

için “maganda”, “kıro” şeklinde nitelenen İvedik, yeni orta sınıf tüketim alışkanlık-

larına, tatil ve eğlence biçimlerine kafa tutmakta; küresel ticaret ve tüketimin sembol 

---