XəZƏr universiteti erciyes universiteti

57 
 
Azərbaycandan - Dərbənddən keçirdi.  
Müasir dövrdə tariximizin təbliğində önəmli vasitə olan VIII-IX əsrlərə aid 
Azərbaycan  sikkələrinin  muzeylərə  təhvil  verilərək  tədqiq  edilməsi  aktual  məsə-
lələrdəndir.  
 
Ədəbiyyat: 
1.
 
Şəmkir. Arxeoloji qazıntılar və artefaktlar. Bakı: SS Production, 2013  
2.
 
Mil-Qarabağ arxeoloji ekspedisiyasının 2008-ci il hesabatı. Bakı, AMEA 
Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, 2008  
3.
 
Qəbələ arxeoloji ekspedisiyası (2005 - 2010). Tapıntılar. Bakı: CBS Publishing 
House, 2011  
4.
 
Ağsu-Şamaxı ekspedisiyasının 2011-ci il hesabatı. Bakı, AMEA Arxeologiya və 
Etnoqrafiya İnstitutu, 2011 
5.
 
Rəcəbli Ə. M. Azərbaycan sikkələri. Bakı, XalqBank, 2012 
6.
 
Раджабли А. М. Нумизматика Азербайджана. Баку, Елм ва хаят, 1997  
7.
 
Məmmədova A. M. Ərəb Xilafəti və Azərbaycanda sikkə zərbi və pul dövriyyəsi. T. 
ü. f. d. elmi dərəcəsi alm. üçün təqdim ed. dis. avtoref. Bakı: 2013 
8.
 
Пахомов  Е.  А.  Пайтакаран  –  Байлакан  -  Орен-кала  /  Труды  азербайджанской 
(Оренкалинской) археологической экспедиции. Т. 1 (1953-1955), М. -Л. : Изд. 
АН СССР, 1959 
9.
 
Пахомов Е.А. Монеты Азербайджана. Вып. II, Баку: Изд. АН АССР, 1963 
 
 
ISLAMIC NUMISMATIC ITEMS FOUND IN THE TERRITORY OF 
AZERBAIJAN IN VIII-IX CENTURIES AS SOURCE IN SOLVING 
HISTORICAL PROBLEMS 
 
Mammadova Aygun Musa Gizi 
 
Due to the research of  new  hoard of coins separately  found including single coins, 
Islamic numismatic is being enriched on the base of discovery new factual material.  
Since  XIX  century  this  field  of  science  has  been  studied  at  higher  education 
institutions, as well as the subject of this research has not yet lost its relevance and Muslim 
coins found either accidentally or during archaeological excavations are the main object of 
study, and demonstrated by virtual sites and through new publications and it helps to solve a 
number of historical problems of the present period.  
Nowadays, during fixing republic’s numismatic items mainly (single coins, including 
coin molds, signs of the coin, found pieces of coins, equipments and tools used in coinage, 
the balances used to weight different groups of the coins as well as coin stamps preserved in 
the collections of the museum), and (primitive coins substitutes, medals, badges, signs, seals 
and written sources, paper money) related to complementary sources.  
It  should  be  noted,  numismatic  findings  known  as  “Coins  of  the  Arab  Caliphate” 
revealing political and economic history of caliphate of VIII-IX centuries are important actual 
sources discovered during archeological expeditions by D. Phil. T. Dostiyev in 2006, carried 
out in the location of medieval Shamkir city, archeological expeditions headed by D. Phil. T. 
Aliyev  in  Galatapa  near  Salmanbeyli  village  in  Aghjabadi  region  of  Mil  –  Karabakh 
settlement in 2008, archeological expedition and expeditions during 2009-2010, headed by 
DPhil Professor I. Babayev in Salbir of Gabala region and Aghsu-Shamakha archeological 

---

58 
 
expeditions headed by D. Phil. A. Guliyev near Shamakha city in the territory of  Gulistan 
fortress in 2011.  
Due to the research of Middle Ages manuscripts as well as comparative study of new 
numismatic facts, of particular interest are results of geographical locations of mint places in 
Baku, Nakhchivan, Gilan, “Azerbaijan”, “Aran”, “Arminiyya”, Barda, Ganja, Bab al - Abvab 
(Derbent),  al  -  Yazidiyya  (Shamakhi),  “Madan  Badzhinays”,  “Ard  al  –  Khazar”  (Caspian 
region).  
Key words: history, numismatics, Islam, coinage, source, expedition  
 
 
 
 

---

59 
 
SİYASİ PARTİ PROGRAMLARINDA KÜLTÜREL KİMLİK: 
TÜRKİYE ÖRNEĞİ 
 
İsmet KAYMAK
 
 
1. Kültür, Kimlik ve Kültürel Kimlik 
1. 1. Kültür 
Kültür; “tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve 
manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insa-
nın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, 
”(TDK:2014) şeklinde ifade edilmektedir.  
Turan ise (1990, s.12) günümüz Türkçesinde kültür sözcüğünün yedi değişik 
anlamda kullanıldığını belirtmektedir. Bu kullanımlar şu şekilde sıralanmaktadır: 
 -Tarımda: Ekin, ürün.  
 -Tıpta:  Uygun  koşullarda  bir  mikrop  türünü  üretmek.  Örneğin;  Boğaz 
kültürüyaptırmak.  
 -Tarih öncesi dönemler için: İnsan eliyle yapılmış ve ortak nitelikleri bulunan 
eşyalar  topluluğu  ile  belirlenen  evreler,  çağlar.  Örneğin;  Bakır  kültürü,  neolitik-
kültür.  
 -Belli bir konuda edinilmiş geniş ve sistemli bilgi. Örneğin; Tarih kültürü, 
müzik kültürü.  
 -Eleştirme, değerlendirme, zevk alma yetilerinin geliştirilmiş olması durumu. 
Örneğin; Kültürlü kişi.  
-Bir topluma, ulusa ya da uluslar topluluğuna özgü düşünce, davranış ve sanat 
yapıtlarının tümü. Örneğin; Türk kültürü, halk kültürü, İslam kültürü.  
 -Tarihsel gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerlerle 
bunları yaratma ve sonraki kuşaklara aktarmada kullanılan araçların tümü;uygarlık.  
UNESCO tarafından düzenlenen Dünya Kültür Politikaları Konferansı Sonuç 
Bildirgesi’nde yer alan kültür tanımına göre; “en geniş anlamıyla kültür, bir toplumu 
yada  toplumsal  bir  grubu  tanımlayan  belirgin  maddi,  manevi,  zihinsel  ve  duygu-
salözelliklerin bileşiminden oluşan bir bütün ve sadece bilim ve edebiyatı değil, ay-
nızamanda  yaşam  biçimlerini,  insanın  temel  haklarını,  değer  yargılarını,  gele-
neklerini ve inançlarını da kapsayan bir olgudur” (UNESCO, 1982).  
1. 2. Kimlik  
“Toplumsal  bir  varlık  olarak  insanın  nasıl  bir  kimse  olduğunu  gösteren 
belirti, nitelik ve özelliklerin bütünü” (TDK:2014)’dür 
1. 3. Kültürel Kimlik 
“bir grubun ya da kültürün ya da bireyin ait olduğu grup veya kültüre ait kim-
liğine verilen isimdir” (2014;Wikipedia). Kongar (1997)’a göre; bireylerin kültürel 
kimlikleri, onlar üzerinde bağlayıcı olmakla birlikte bireysel özgürlüklerini sınırlar 
ve bir kimlik kartı işlevi görür.  
2. Siyasi Parti Programlarında Kültürel Kimlik 
2. 1. Adalet ve Kalkınma Partisi Programı (AK Parti) 
 ‘İnsanı yaşat ki devlet yaşasın’ felsefesini kendine amaç edinen  AK Parti, 

---