XəZƏr universiteti erciyes universiteti

60 
 
programında ;din, dil, mezhep, bölge, etnik köken ve cinsiyet farkı gözetmeksizin 
bütün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının eşit haklara sahip oldukları vurgulanmış 
ve bunun temel göstergesi de “bir arada yaşama” olarak ifade edilmiştir. Parti prog-
ramında kültürel kimliklere yönelik planlanan çalışmalar şöyle belirtilmektedir.  
1-“…Partimiz bu vasfıyla tüm vatandaşlarımızı cinsiyetleri, etnik köken-
leri, inançları ve dünya görüşleri ne olursa olsun ayırım yapmaksızın kucakla-
maktadır…”  AK  Parti  bu  madde  ile  bütünleyici  bir  anlayışın  esas  alındığını 
belirtmektedir.  
2-“Özgürlükler demokrasinin temelini oluşturur.” Yapılacak çalışmaların 
demokratik temelde yapılacağı vurgusu ön plana çıkmaktadır.  
3-“ Hiçbir bireysel ve kurumsal baskı kabul edilemez.” Tüm grupların eş 
değerde işlev göreceği esası belirtilmektedir.  
4-“ …bireylerin hak ve özgürlüklerine saygı, demokratik bir siyasi reji-
min  toplum  tarafından  benimsenmesinin,  toplumsal  barış  ve  huzurun  temel 
şartıdır. ”Her türlü kültürel kimliğin hak ve özgürlükler çerçevesinde demokratik 
temelde işlev göreceği vurgulanmaktadır.  
5-“Başta  İnsan  Hakları  Evrensel  Beyannamesi,  Avrupa  İnsan  Hakları 
Sözleşmesi, Paris Şartı ve Helsinki Nihai Senedi olmak üzere Türkiye’nin taraf 
olduğu uluslararası sözleşmelerin insan hakları alanında getirdiği standartlar 
uygulamaya geçirilecektir. ” Kültürel kimliğin yaşatılmasının insan hakkı olduğu 
günümüzde uluslar arası sözleşmelerin ölçüt alınacağı belirtilmektedir.  
6-“Düşünce ve ifade özgürlükleri uluslararası standartlar temelinde inşa 
edilecek, düşünceler özgürce açıklanabilecek, farklılıklar birer zenginlik olarak 
görülecektir. ”Farklı kültürel anlayıştan kaynaklanan düşüncelerin zenginlik olduğu 
anlayışı ön plana çıkmaktadır.  
7-“Partimiz, kutsal dini değerlerin ve etnisitenin istismar edilerek siyaset 
malzemesi yapılmasını reddeder…”Program bu maddesi ile kültürel kimliklerin 
siyaset üstü olarak algılanacağı vurgusunu yapmaktadır.  
8-“Partimiz bütün vatandaşlarımızın özgür haber alma ve düşüncelerini 
yansıtma  hakkını  esas  kabul  eder.  ”Kültürel  kimliklerin  basın-yayın  organları 
aracılığı ile işlevselliğini güncel tutmalarının önü açılmaktadır.  
9-“Kısa, öz ve açık biçimde hazırlanacak yeni anayasa teklifimizde; Te-
mel hak ve özgürlüklere ilişkin bölüm, evrensel standartlara uygun olacaktır. 
”Kültürel kimliklere de dayalı hak ve özgürlüklerin kullanımının, oluşturulacak yeni 
bir anayasayla evrensel nitelikte değerlendirileceği vurgusu yapılmaktadır.  
10-“Doğu ve Güney Doğu bölgemizdeki …kültürel farklılıklar, partimiz 
tarafından zenginlik kabul edilmektedir. Resmi dil ve eğitim dili Türkçe olmak 
şartıyla, Türkçe dışındaki dillerde yayın dahil kültürel faaliyetlerin yapılabil-
mesini... ”Ak Parti; farklı dil ve lehçeleri zenginlik olarak değerlendirilip, bu değer-
lerin korunmasının demokratikleşmenin devamı olarak görmektedir.  
11-“Kültürel ve tarihi miras yönünden zengin bir potansiyele sahip olan 
değişik bölgelerimizde özelliklerine göre iç ve dış turizmin geliştirilmesi destek-
lenecektir. ” Kültürel değerlerin turizm potansiyeli açısından bir fırsat olarak değer-
lendirilebileceği hedeflenmektedir.  

---

61 
 
12-“Vatandaşların  evrensel  hak ve  özgürlüklerinin  güvence  altına  alın-
dığı ve bu özgürlüklerin en etkin biçimde korunduğu “Anayasal Devlet” anla-
yışı, devlet yönetiminde egemen olmalıdır... ”  
13-“…bir  sınıf  ve  kesimin  değil  bütün  vatandaşlarımızın refah  ve mut-
luluğunu sağlayacak sosyal politikalar yürütecektir.” Hizmet sunumunda yapıla-
cak çalışmaların, eşitlik ölçeğinde gerçekleştirileceği belirtilmektedir.  
14-“Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın ve çocuklarının ortamlarına 
uygun  eğitim  görmeleri  sağlanacaktır.  ”Yurtdışında  yaşayan  vatandaşlarımızın 
yaşayabilecekleri kültür şoklarının önüne geçilmek istenmektedir.  
15-“…isteğe bağlı din eğitimi ihtiyacı, eksiksiz düzeyde karşılanarak elve-
rişsiz koşullarda ve ehliyetsiz kişiler eliyle yürütülen sağlıksız ve denetim dışı 
din eğitimi uygulamalarına meydan verilmeyecektir. ” Kültürel kimliklerin temel 
öğelerinden biri olan din eğitiminin uygun merciler aracılığıyla yürütülmesi hedef-
lenmektedir.  
16-“… Yeryüzünde saf bir dil, musiki, mimari vb. bulunmadığı gerçeğin-
den hareketle kültürel etkileşimi bir zenginlik olarak kabul ediyoruz. ” Kültürel 
kimliklerin etkileşimin, toplumlara etkisi vurgulanmaktadır.  
17-“Partimiz, milli kültürümüzdeki esas yapıyı, üslûbu koruyarak evren-
sel değerlerle milli kültür arasındaki etkileşimi en üst noktaya çıkarmayı amaç-
lamakta…” Kültürel kimliklerin evrensel değerlerin etkisinde kalacağı ve bu etkile-
şimin önlenemeyeceği üzerine durulmaktadır.  
18-“Partimiz, kültürün taşıyıcı unsurları olan dil, edebiyat, folklor, musi-
ki, plastik sanatlar, etnografya, sinema, temsil sanatları vb. alanlardaki mevcut 
yapıyı, yaklaşım ve anlayışı eksik ve sağlıksız bulmaktadır. Bütün bu alanlarda 
konuların uzmanları ve sivil toplum örgütlerinin de görüşlerinden yararlanı-
larak yeni ve doyurucu politikalar geliştirilecektir. ” Kültürel kimliklerin yaşatıl-
masında yeni uygulamaların gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.  
19-“Plastik sanatlar ve Türk-İslam sanatlarının gelişimine özel bir önem 
verilecektir.  Tüm  sanat  çalışmalarının  gerçekleştirilmesinde  yerel  yönetimler 
ağırlıklı  olarak  öne  çıkarılacak…”  Yerel  yönetimlerin  kültürel  değerleri  yaşat-
mada Türk-İslam sanatı ölçeğinde teşvik edilmesi planlanmaktadır.  
20-“Kültürel  yozlaşma,  müstehcenlik  ve  şiddet  unsurlarının  ön  plana 
çıkarılması, kitabın hayatımızdan her gün biraz daha uzaklaşması, partimizin 
öncelikle  mücadele  edeceği  konular  olacaktır.  ”  Kültürel  yozlaşma  risk  olarak 
görülmektedir.  
21-“Ülkemizin kültür ve sanat zenginliğini tanıtan ve gelişmesine katkıda 
bulunan tüm projeler desteklenecektir. Yurt içi ve yurt dışında çok amaçlı kül-
tür merkezleri ve kültür evlerinin yaygınlaştırılması desteklenecektir. ” Kültü-
rel değerleri yaşatmaya yönelik çalışmaların destekleneceği ifade edilmektedir.  
22-“Kültürel  değerlerin,  tüketicilerin,  ailenin,  çocukların  ve  gençlerin 
korunması…” 
 
2. 2. Cumhuriyet Halk Partisi Programı (CHP) 
CHP  parti  programında  Atatürk  milliyetçiliğine  vurgu  yapmakta;  Türkiye 

---