XəZƏr universiteti erciyes universiteti

62 
 
Cumhuriyetinin din, dil, ırk ve etnik köken temelleri üzerinde değil, siyasal bilinç ve 
ideal beraberlik zemininde kurulduğunu belirtmiştir. CHP’ye göre milliyetçilik; ço-
ğulculuk anlayışına dayanmakla birlikte ırk, köken, din, mezhep, bölgecilik, kavim-
cilik anlayışlarının, ulusal düzeyde aşılmasıdır. Bu bağlamda CHP’nin tüm etnik ve 
kültürel kimliklere saygıyı esas aldığı ve ülkenin sorunlarının çözümüne ırk temelin-
de değil yurttaş temelinde yaklaşılacağı ifade edilmektedir. Farklı etnik kökenlerin 
zenginlik olarak tanımlandığı programda kültürel kimliklere yönelik planlanan çalış-
malar şöyle belirtilmektedir.  
1-“CHP  çoğulcudur:  Farklı  sosyal  sınıfların,  inançların,  kültürlerin  ve 
etnik kimliklerin yaşadığı ülkemizde demokrasiyi derinleştirmek iç barışın ve 
gelişmenin  ön  koşuludur….  ”  CHP  çoğulculuğu  demokrasinin  temel  unsurları 
arasında görmektedir.  
2-“Yasa önünde eşitlik ilkesi korunacak”  
3-“…Siyasal, düşünsel, toplumsal, dinsel ve bireysel özgürlükler bir bü-
tündür. Bu özgürlüklerin en etkili bicimde korunması icin Anayasa’da gerekli 
değişikliklerin yapılması hedef alınacaktır. Bireylerin, din, mezhep, ırk, renk, 
cinsiyet,  etnik  köken,  dil  ve  benzeri  özelliklerine  bakılmaksızın,  aralarında 
herhangi bir ayırım gözetmeksizin temel insan hak ve özgürlüklerinden yarar-
lanması sağlanacaktır.” Kültürel kimliklere yönelik anayasal değişikliklerin yapı-
larak, temel hak ve özgürlükler çerçevesinde farklı değerlerin korunacağı vurgusunu 
görmekteyiz.  
4-“…Kimse dinsel inanç ve düşüncesinden ötürü kınanamaz, baskı altına 
alınamaz;düşünce ve inançlarını değiştirmeye, açıklamaya zorlanamaz. Herkes 
ibadetini, dininin veya inancının gereğini özgürce yapma, öğrenme ve geliştir-
me hakkına sahiptir. ” Kültürel kimliklerin hukuksal normlar ölçeğinde korunacağı 
belirtilmektedir.  
5-“Etnik  farklılıklar  ülkemizin  zenginliğidir…”  CHP;  etnik  farklılıkları 
zenginlik olarak görmektedir..  
6-“Etnik  Kimlik  Bir  Şereftir…”  Etnik  kimliğin  şeref  olarak  tanımlandığı 
program farklılıkların ortak bir ulus oluşturacağı düşüncesine dayanmaktadır.  
7-“Asimilasyon değil, entegrasyon öngörüyoruz…” CHP, kültürel kimlik-
lerin korunarak toplumsal dayanışmanın oluşturulmasını amaçlamaktadır.  
8-“Her etnik kökenden yurttaşımızın, kendi özgür irade ve talepleri çer-
çevesinde; Kendi ana dilini özgürce kullanabilmelerine, özel dershaneler veya 
kurslar gibi kurumlar kurarak anadillerini özgürce öğrenebilmeleri ve öğrete-
bilmelerine, Kendi ana dillerinde gazete, dergi, kitap yayınlamalarına ve diğer 
her  turlu  yazılı  ve  sözlü  yayında  bulunabilmelerine,  müzik  ve  sanatın  diğer 
dallarında  faaliyette  bulunabilmelerine,  Türkiye  sınırları  içinde  yayın  yapan 
radyo ve televizyon kurum veya kuruluşları üzerinden, RTÜK’ün genel kural-
ları çerçevesinde, kendi anadillerinde yayın yapabilmelerine, Değişik kültürel 
etkinliklerde bulunabilmelerine, kendi folklorlarını yaşatabilmeleri ve gelişti-
rebilmelerine…” Kültürel değerlerin korunmasına yönelik çalışmaların programda 
detaylandırıldığını görmekteyiz.  

---

63 
 
9-“…başta Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimiz olmak üzere Tür-
kiye’nin  her  yöresinde  yaşayan  Kürt,  Arap,  Boşnak,  Laz,  Gürcü,  Çerkez, 
Abaza,  Arnavut,  Roman  gibi  farklı  etnik  kimliklere  sahip  tüm  insanlarımızı 
huzura, barışa, gelişmeye ve sosyal refaha taşıyacaktır. ” Parti, kültürel farklılık-
lara bakmadan sosyal refahın her bölgede geliştirilmesini hedeflemektedir.  
10-“CHP Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yeniden yapılandırılmasını öngö-
rür…” CHP, laiklik ilkesinin önemini belirterek devlet yönetiminin tüm mezhepleri 
eşit  değerde  desteklemesi  gerektiğine  vurgu  yapmakla  birlikte  Alevi  yurttaşların 
dinsel  mekanı  olan  cemevlerinin  de  devletçe  desteklenmesi  gerektiğini  dile  getir-
mektedir.  
11-“Katılımcı, çoğulcu, etkin, demokratik, hesap veren, şeffaf, bilgi edin-
me hakkına saygılı, çağdaş yerel yönetimler…” Farklı sosyal kökenlerden ve böl-
gelerden gelen insanların birlikte yaşamasını sağlamak ve sosyal yaşamlarını iyileş-
tirmek hedeflenmektedir.  
12-“Avrupa’daki çocuklarımızın Türkçeyi ve bulundukları ülkenin dilini 
çok iyi öğrenmeleri amaçlanmaktadır. ” Yurt dışındaki vatandaşlarımızın kültürel 
değerlerinin korunmasına yönelik çalışmalar hedeflenmektedir.  
13-“…Ülkeler  arası  kültürel  değişimi  ve  eğitim  programlarını  özendir-
mek  amacıyla…”  Uluslar  arası  kültürel  değişim  programları  ile  kültürel  zengin-
liklerin tanıtılması amaçlanmaktadır.  
14-“…Dini  duygular  istismar  edilerek  cemaat  veya  tarikatların  eğitim 
kurumlarını kuşatması önlenecektir. ” CHP; dinin istismar edilmesinin toplumsal 
birlikteliği bozmaya yönelik bir tehdit olarak algılamaktadır.  
15-“Azınlıklara din adamı yetiştirme olanağı sağlanacak…”CHP; azınlık-
ların dini eğitim olanaklarını geliştirmeyi hedeflemektedir.  
16-“…Kültürel köklerimiz, hem “Mevlana’sı, Yunus Emre’si, Hacı Bek-
taş-ı  Veli’si,  Şeyh  Edibali’si”  ile  13.  yüzyıl  hümanizmasının  insan  sevgisine, 
Anadolu’nun  kültürel  zenginliğine,  hem  de  ulusal  kurtuluş  mücadelemizin 
ahlaki ve felsefi değerlerine, Atatürk devrimlerinin çağdaş, evrensel değerlerine 
dayanmaktadır. ” Kültür oluşumunda tarihsel öğelerin önemi belirtilerek, tarihsel 
kişiliklere atıf yapıldığını görmekteyiz.  
17-“…Kültürde asimilasyonu değil, bireysel kültürel haklara saygı içinde 
entegrasyonu  benimseyen,  ileri  bir  demokratik  toplum  ve  kültür  ortamını 
amaçlar. ” Demokrasi ve kültür ilişkisine değinilerek, demokrasi ekseninde kültürel 
değerlerin korunması hedeflenmektedir.  
18“…Din,  dil, mezhep ve etnik köken farklılıklarımızın, ülkemizde ay-
rımcılığın değil, renkli ve zengin bir kültürün bütünlüğü çerçevesinde görüle-
bilmesi için gerekli her türlü düzenleme yapılacaktır…. ” Kültürel farklılıkların 
zenginlik olarak tanımlaması için çalışmalar yapılmak istenmektedir.  
19- “Eğitim ve yayın programlarında kültür konularına daha geniş yer 
verilmesi  ve  kültürel  amaçlı faaliyetlere  daha  çok  kaynak  ayrılması  sağlana-
caktır.... ” Kültürel çalışmaların desteklenmesi hedeflenmektedir.  
 20-“…Kültürel etkinliklerde ve sanatta sansüre son verilecek…” Kültü-
rel etkinliklere yönelik keyfi baskıların önüne geçmek hedeflenmektedir.  

---