XəZƏr universiteti erciyes universiteti

68 
 
için yeni yaklaşımların geliştirileceğinin belirtisidir.  
13- “Kürt varlığı ve kimliği her düzeyde tanınarak, anayasal güvenceye 
kavuşturulacak, yasal hak eşitlikleri için gerekli düzenlemeler yapılacaktır…” 
BDP, diğer partilerden farklı olarak Kürt dilinin anayasal güvence altına alınmasına 
vurgu yapmaktadır.  
14-“BDP, değişik etnik, kültür ve inançlara sahip tüm toplulukların barış 
içinde,  özgür  ve  eşit  olarak  birlikte  yaşamalarını  amaç  edinmiştir.”  Birarada 
yaşama kültürü hedeflenmektedir.  
 15-“…çok dilli, çok kültürlü belediyecilik temel yaklaşımımız olacaktır. 
Hizmetlerin  etkin  ve  verimli  olması  için  yerel  dillerde  hizmet  verilecektir.” 
Kültürel kimliklerin yaşatılmasında yerel yönetimlerin etkin hale getirilmesi vurgu-
lanmaktadır.  
 16- “…Her vatandaşın etnik köken, kültür ve dil farklılıklarından doğan 
ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran ve herkesin özgürce ve eşit olarak fayda-
lanacağı, bireyin yaratıcılığını, yeteneklerini geliştiren ve öğrenciyi yetenekle-
rine göre yönlendiren bilimsel bir eğitim politikası izlenecektir.” Eğitim politi-
kalarının kültürel kimlikler gözetilerek oluşturulması gerektiği belirtilmektedir.  
 17- “ Anadilinde  eğitimin  önündeki  tüm  yasaklar  kaldırılacaktır.  Ana-
dilleri kültürel birer miras olarak ele alınacak, toplumun sanat, edebiyat ve eği-
timinin  geliştirilmesi  için  gerekli  koşullar  yaratılacaktır...  ”  BDP  bu  ilkesi  ile 
devlet okullarında farklı dil ve lehçelerle eğitim yapılması gerektiğine vurgu  yap-
maktadır.  
 18-“…Başta Kürtçe olmak üzere Türkiye’de kullanılan tüm dillerde üni-
versitelerde kürsüler açılacaktır.” BDP programında Kürt dili vurgusunun sıklıkla 
ön  plana  çıktığını  görmekteyiz.  Üniversitelerde  farklı  dillerde  kürsülerin  ihtiyacı 
vurgulanmaktadır.  
 19-“…partimiz, anadilinde eğitimin verilmesi için her türlü meşru faali-
yette  bulunacaktır...”  BDP  parti  programında  anadili  vurgusunu  sık  sık  yapma-
ktadır.  
 20- “Doğumdan  itibaren  bireysel  kimlik  kazanan  çocuğun,  anadilinde 
eğitim başta olmak üzere, ait olduğu kültürel değerlerini yaşaması, bilimsel bir 
eğitim alması en büyük amacımızdır...” Bireyin kültürel kimliğinin yaşatılmasın-
da eğitim ortamlarının önemi ifade edilmiştir.  
21-“…Partimizin kültür politikası, Mezopotamya ve Anadolu toprakla-
rında yaşayan tüm kültürlerin yaşatılması ve geliştirilmesi ekseninde evrensel 
kültür değerlerine de açık olacaktır... ” BDP bu değerlerin; tek tip insan, tek kültür 
oluşturmak amacıyla asimilasyon ve inkâr politikalarına maruz kaldığını belirtmekte 
birlikte  Türkiye  Cumhuriyeti’nin  çok  kimlikli,  çok  dilli  ve  çok  kültürlü  olduğuna 
vurgu yapmaktadır.  
 22-“…Kültürel değerlerimizi geliştirmenin ve korumanın en etkili yolu 
bu  alanların  doğal  ve  arkeolojik  sit  alanı  olarak  ilan  edilmesidir.”  BDP  parti 
programında  bu  maddeye  gerekçe  olarak  Hasankeyf  Antik  Kenti’nin  bulunduğu 
alanın baraj  olarak  kullanılmasını  göstermektedir.  Parti  kültürel  mirasların  bulun-
duğu alanların yok edilmesini “kültür kıyımı” olarak nitelemektedir.  

---

69 
 
 23-“…Avrupa  Birliği’ne  üyeliği  savunan  partimizin  öncelikli  hedefi, 
dilleri ve kültürleri asimilasyon politikalarından korumaktır... ”  
 24-  “Edebiyat,  sinema,  tiyatro,  folklor,  müzik,  etnografya,  resim  gibi 
kültürel ve sanatsal faaliyetlerin gelişimi ve özgürleştirilmesi gerekmektedir…” 
 25-“…Partimiz  mahalli  kültürel  ve  sanatsal  ihtiyaçlar  açısından  yerel 
yönetimlere kültür ve sanat konuları için ek kaynak aktarılmasını ve bu konuda 
yerel  yönetimlerin  güçlendirilmesini  savunmaktadır.”  Kültürel  kimliklerin 
yaşatılması için yerel yönetimlere kaynak aktarılması hedeflenmektedir.  
 26- “Kültür ve sanat alanında gelişmenin yolu, okul öncesi ve ilköğretim 
çağında vatandaşlarımıza kültürel ve sanatsal değerleri aşılamaktır...”  
 
SONUÇ 
Parti  programlarına  baktığımızda;  kültürel  kimliklerin  temel  hak  ve  özgürlükler 
çerçevesinde değerlendirildiğini görmekteyiz. Bu temel hak ve özgürlüklerin kullanımına 
yönelik farklı görüşler programlarda ifade edilse de, ortak olan talep bu hakların kullanıl-
masına yönelik yeni ve güçlü bir anayasa vurgusudur. Yine tüm parti programlarında bu 
hak ve özgürlüklerin uluslar arası sözleşmelerin insan hakları alanında getirdiği standartlar 
çerçevesinde kullanılması gerektiği belirtilmektedir.  
Parti programlarında dini özgürlüklerin genişletilmesi ve dinin istismarının önlen-
mesine yönelik talepler ifade edilmekle birlikte, tüm partilerde kültürel kimliklerin kulla-
nımına yönelik yerel yönetimlerin yetkilerinin arttırılması talebini görmekteyiz.  
Yine parti programlarında kültürel kimlikler zenginlik olarak görülmekle birlikte, 
bu zenginliğin ülkemizin tanıtımı ve turizm potansiyeli açısından da bir fırsat olarak gö-
rülmesi  görüşü  dile  getirilmektedir.  Bununla  birlikte  yurt  dışında  yaşayan  vatandaşla-
rımızın kültürel değerlerinin korunmasına yönelik ortak taleplerin de programlarda yer 
aldığını söylemek mümkündür.  
Kültürel kimliklerin temel unsurlarından olan farklı dil ve lehçelerin eğitim-öğretim 
ortamlarında öğrenilmesine yönelik farklı görüşler programlarda yer almaktadır. AKP ve 
CHP eğitim dili Türkçe olmak koşuluyla bu dillerin öğretilmesine yönelik talepleri sıralar-
ken, BDP Türkçe dışında da anadillerin eğitim dili olabileceğini belirtmiş; MHP ise her tür 
eğitim-öğretim ortamlarında Türkçe dışında dillerin kullanılmasının yasaklanması gerek-
tiğini belirtmektedir.  
AKP ve MHP’den farklı olarak CHP ve BDP parti programlarında dinsel mezhep-
lere vurgu yapmış, iki programda özellikle Alevilik kültürüne yönelik taleplere değinil-
miştir.  
Genel  olarak  ülkemizdeki  mevcutparti  programlarına  baktığımızda  kültürel 
kimliğin partilere göre değişkenlik gösterdiğini görmekteyiz. AKP, CHP ve MHP 
genel ve kapsayıcı bir dil kullanmakta; BDP ise kültürel kimlikleri öznelleştirerek 
talepleri daha net olarak vurgulamaktadır. Örneğin AK Parti Türk toplumunun gelenek 
ve göreneklerine vurgu yaparken, CHP sosyal adalet çerçevesinde konuyu ele almış, MHP 
milli değerlere atıfta bulunmuş, BDP ise etnik ve dinsel değerleri ön plana çıkararak ko-
nuyu ele almıştır. Bu durumda Türkiye’deki siyasal partilerin kültürel kimlik konusundaki 
yaklaşımlarının kendi siyasal tabanlarının beklentisi çerçevesinde şekillendiğini söylemek 

---