____________________Milli Kitabxana______________________
Əyyühel-qövm, kifayətdi bu qəflət, bəsdir,
Tarümar oldu vətən, bəsdir ədavət, bəsdir,
Bu qədər bəsdir həqarət, bu r əzalət bəsdir,
Bir çəkin bari xə calət, deyin: əfsus olsun,
Bizi məyus edən dəhrdə məyus olsun.
ġimdi alə m yığıĢıb səy edər azad olsun, Ki,
gərək bir-birinə xəlqdən imdad olsun,
Qalmasın zülmü sitəm, evləri abad olsun, Bu
qədər zülmü sitəmlər olub. əfsus olsun, Bizi
məyus edən dəhrdə məyus olsun.
Bir baxın dumda nə fəryad edərdi vükəla,
Sizdən ötrü bu qədər səy edərdi üqəla,
Verməyin düĢmənə fürsət, dəxi bəsdir, cühəla,
Siz də bircə ayılın, söyləyin əfsus olsun,
Bizi məyus edən dəhrdə məyus olsun.
Vətən övladı gərəkdir çəkə dərdi-vətəni,
Ta qəbul eyliyə hər cövrü cəfavü mühəni,
Ola möhkəm bu məmalikdə fəlah əncüməni,
Söyliyə, keçmiĢ olan iĢlərə əfsus olsun,
Bizi məyus edən dəhrdə məyus olsun.
Ġndi vacibdi verin əl-ələ, ey əhli-vətən,
Ġndi lazımdı həmavaz
ola mürğani-vətən,
Qoymaya gülĢən ara məskən edə zağü
zəğən, Soyulur bülbüli-can, ah, səd əfsus
olsun, Bizi məyus edən dəhrdə məyus olsun.
Ey Məmai, elədi
diltəng səni tərhi-süxən,
Yuxudan indi açıb gözlərini əhli-vətən.
Bir deyən varmı nədən ötrüdü bu zülmü fitən,
Yuxudan göz açıban seyr elə, əfsus olsun,
Bizi məyus edən dəhrdə məyus olsun.
248
____________________Milli Kitabxana______________________
MİRZƏ NƏSRULLAH BƏY DİDƏ
ġeirlərini "Didə" təx əllüsü ilə yazan Mirzə Nəsrullah bəy Qurbanb əyov XlX
əsrdə yaĢamıĢ istedadlı Ģairlərdən biridir. Onun doğum tarixi məlum deyil. Ġlk
təhsilini ġamaxıda almıĢ, sonra Təbrizə gedərək, mədrəsədə oxumuĢ dur.
ġamaxıya qayıtdıqdan sonra Ģəhərdə mirzəlik etmiĢ, ömrünün sonlarında isə
məktəbdarlıqla məĢğul olmuĢdur. Didə 1870-ci ildə ġamaxıda vəfat etmiĢdir.
Didənin Ģeirləri tam halda əldə yoxdur. Onun əsərlərindən bə zi nümunələri
Salman Mümtaz 1928-ci ildə AzərnəĢrd ə çap etdirdiyi "Mirzə Nəsrulla bəy
Didə" kitabında vermiĢ, 2004-cü ildə Ģairin həmin nümunələr əsasında
hazırlanmıĢ "Bahariyyə" adlı Ģeirlər toplusu Bakıda çapdan çıxmıĢdır. Buradakı
örnəklər həmin kitabçadan götürülmüĢdür.
QƏSİDƏ
Xəyalü fikrə gətir ĢeĢi-cəhət dünyani
Təvir eylə cəmiyyən caham-imkani.
Xəyali-dairəsin hərgız cahanə çəkib
Miyani-aləmi gəz diqqətanə hər yani.
Kamali-elminə çatdın o dəm mühəqqəq olur
Təmami-rəncü qinadır təmamisi fani.
Qərəz, bu faniyədə mənzili-bəqa qılmaq
Kamali-eyni xətadır dəlili nadani.
Həmin bu mənzili-dünya mürur mənzildir
DüĢən kimi gedəsən, çün rəvani-ruhani.
Nəinki
burda əsasi-qəbilələr qoyasan
Tədarükati-mərtəb muradi-tulani.
Xəyal eyləsənə masabiq qəbilələri
Sənə bəyan qılım birbəbir, görək hani.
Neçə sənədir aləmi-cəhanə gərdiĢ edib
Alıb gəzib-dolanıb ta fəzayi-zülmani.
Neçə kəyani-ĢahənĢah vücudu xakə dönüb
Qubari-dəĢt olub padiĢahi-Sasani.
249
____________________Milli Kitabxana______________________
Neçə-neçə baĢi gühərnigar sahibi-tac
ġahənĢahın baĢı olmuĢ ləhdidə pünhani.
Dəfin xak olub dövlətilə sən Qarun
Həzar badə gedib xeyməyi-Süleymani.
Hanı Ģərareyi-aləmi-əsasi-Çingiz
Ki qətli-ami-moğol dağıtdı dünyani.
Nə oldu Nadir, Keyfi
satan gövhərtac
Ki fəth qılıb alıb hind ilə Dağıstani.
Çıxartdı Rum ilə qeyri-zəmin-Ġrandan
Nə saf qıldı cədidən fəzayi-Ġrani.
Neçə vəzirü müĢir ki, həlqeyi-fikri
Fələkdə bəndə çəkə xuni-fəĢan keyvani.
Neçə həkimi-müəssis fühuli-daniĢmənd
Fəzayi-aləmə gəlmıĢ, xüsusi yunani.
Neçə alimü müdərris dəqiqi-Ģərhi-aləm
Mülki-Tahir edib mədh edə bu insani.
Neçə lətif süxənvər, bəliği-vaizlər
Fəsahəti unuda, laf-bafi-səhbani.
Neçə təbib müd əqqiq ki, Ģəmsdən
gövhər Üsuli-Ģivələrilə sədayi-həmmani.
Neçə Ģəbih dolur hiz bir sahibi-tağ
Qılafi-qəbrə gedib tiğuĢ töküb, qani?!
Neçə cəmilə-camalü bədiyyə-ayinənur
Ki hüsnü məhv qıla dilbərani-kən, anı.
O ləbdülər nə qədər lalərəng zibalar
Bitibdi qədrinin üstə Ģəqiqi-nümani.
250