Xülasə Tədqiqatın məqsədi Azərbaycanda informasiya iqtisadiyyatı quruculuğunun tarixi aspektdən tədqiq
Yüklə 165,64 Kb. Pdf görüntüsü
|
beynəlxalq birlik tərəfindən təqdir olunur. Bundan irəli gələrək Prezident İ. Əliyev 2016-cı ilin martında 50-dən çox ölkənin dövlət və hökumət başçılarının iştirak et- diyi ABŞ-ın paytaxtı Vaşinqton şəhərində keçirilən Nüvə Təhlükəsizliyi Sammitində çıxışında demişdir. “Nüvə materiallarının yayılması ilə əlaqədar yaranan təhlükəni və ölkəmizin coğrafi vəziyyətini nəzərə alaraq, biz ölkəmizin ərazisində nüvə ma- teriallarının qanunsuz trafiki üçün mümkün istifadənin qarşısının alınmasına böyük əhəmiyyət veririk. Beynəlxalq tərəfdaşlarımızla sıx əməkdaşlıq etməklə, biz dünya standartlarına uyğun olan möhkəm qanunvericilik bazasına əsaslanan hərtərəfli milli ixrac nəzarəti sistemini yaratmışıq. Bu gün bizim ixrac üzrə milli nəzarət sistemi nüvə materiallarının qeyri-qanuni daşınmasının qarşısının alınmasında etibarlı me - xanizm kimi özünü doğruldur. Lakin bizim bütün ərazilərimizə nəzarətin həyata keçirilməsi imkanları olmadığından biz proqramı tam yerinə yetirə bilmirik” [10]. Azərbaycanda informasiya iqtisadiyyatının təşəkkülü və mövcud vəziyyəti ilə tədqiqat aparılarkən hazırda Yüksək Texnologiyalar Parkında davam etdirilən işlərə də təhlili yanaşılmalıdır. Vurğulanmalıdır ki, müvafiq sahədə əsas icraçı qurum olan” YT Park MMC-nin fəaliyyəti hazırda genişləndirilir. Onun icarəyə götürdüyü ərazidə gənclərin sahibkarlıq təşəbbüslərinin dəstəklənməsi, innovativ ideyalar bazasının formalaşdırılması, həmçinin innovasiya məhsulunun hazırlanması və işlənməsi məqsədilə pilot layihə olaraq “PiCampus” Biznes İnkubasiya Mərkəzi (biznes inku-
lampaları elektrik dövrəsinə qoşması üçün impulsvericilər, 11%-lik karbon nanoborular əsasında maqnit sahəsinə həssas sensorlar da hazırlanmış, istiliyə və güclü mexaniki təsirə davamlı elektromaqnit xassələrinə malik təmiz və kiçik di- ametrli (5-10 km) karbon nanoborular alınmışdır [11]. Bunlar isə bir daha onu göstərir ki, ölkədə yüksək texnologiyalar parklarının təsisatlandırılması informasiya iqtisadiyyatının təşəkkülü və irəliləyişlərində özünə məxsus rola malikdirlər. Azərbaycanda informasiya iqtisadiyyatı quruculuğunda elektron təhlükəsizliyin təminatı və onun irəliyişlərində yeni təsisatlar olan ETM və İTİDF-nin rolu da qiymətləndirilməlidir. Hazırda ETM tərəfindən ölkə səviyyəsində elektron təhlükələr barədə müxtəlif vasitələrlə məlumatlandırma, maarifləndirmə işləri aparılır, infor- masiya təhlükəsizliyi sahəsində bir sıra qurumlarla əməkdaşlıq əlaqələri genişlə - ndirilir. Qeyd olunmalıdır ki, ETM “Avropa CERT cəmiyyət”i tərəfindən təsis olunmuş “Trusted İntroducer” təşkilatının akkreditə olunmuş üzvlüyünə və “FİRST” beynəlxalq təşkilatının tam hüquqlu üzvlüyünə qəbul edilmişdir. Bundan başqa İKT sahəsində innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə İTİDF-yə hər il mil - yonlara manat vəsait ayrılır. Bununla da İKT sahəsində fəaliyyət göstərən bir sahibkarlıq subyektlərinə güzəştli kredit verilir, həmçinin Fondun keçirdiyi qrant müsabiqələrində qalib olmuşlara müvafiq vəsaitlər ödənilir [11]. Azərbaycanda informasiya iqtisadiyyatının və informasiya cəmiyyətinin hərtərəfli bərqərar olmasında dövlət xidmətlərinin təqdimatının avtomatlaşdırılması prosesi
AZƏRBAYCANDA İNFORMASİYA İQTİSADİYYATI QURUCULUĞU: TARİXİ... 4(130)/2016 kimi çıxış edən elektron hökumət (e-government) institutunun rolu danılmazdır. Ölkədə “Elektron hökumət” tərəfindən təqdim olunan onlayn xidmətlərin inkişafının əsas meyarı kimi “bir pəncərə” prinsipi üzərində qurulmuş “elektron xidmətlər” por- talı çıxış edir (www.e-gov.az saytına daxil olmaqla burada təklif edilən istənilən xid- mətdən yararlanmaq mümkündür). Bu təsisatın məqsədlər çevrəsinə əhaliyə internet şəbəkəsində inteqrasiyali formada xidmətlərin təqdimatı, hökumətin vətəndaşlara və biznesə göstərdiyi xidmətlərinin optimallaşdırılması, vətəndaşların özünəxidmət imkanlarının genişləndirilməsi və texnoloji məlumatlandırılmasının artırılması, iqti- sadiyyatın inkişafına yardım göstərilməsi, coğrafi yerləşmə amilinin mülayim- ləşdirilməsi və informasiya bərabərsizliyinin aradan qaldırılması kimi vəzifələr daxildir. “Elektron hökumət” müxtəlif rəsmi prosedurların sadələşdirilməsinə imkanlar yaradaraq daha çox effektiv və daha az məsrəfli inzibatçılığı təmin edir, sənədlərin dövriyyəsini optimallaşdırır, kargüzarlıq işlərinin kəmiyyətini azaldır, vergilərin ödənişi, statistik hesabatların təqdimatını asanlaşdırır, ictimaiyyətlə hökumət arasında münasibətlərin dəyişməsini stimullaşdırır və bütövlükdə ölkədəki demokratikləşməni təkmilləşdirir [1, 3, 8 s. 32-39]. “Elektron hökumət”in məqsədlərinin genişliklə reallaşdırılması informasiya cəmiyyətinin inkişafına təkan verəcəkdir. Daha çox vətəndaşın iştirak etdiyi idarəetmə formalarının yaradılması, insanların oxuyub-öyrənmək imkanlarının art- ması, zaman maneələrini təcrid edən müqabil idraklı qanunların işlənməsi, seçicilərin ölkənin idarəetmə proseslərində iştirakının yüksəldilməsi kimi istiqamətlərdə də nailiyyətlər əldə olunacaqdır [3]. Hazırda ölkədə “Elektron hökumət” çərçivəsində normativ bazası “İnformasiya əldə etmək haqqında” Azərbaycan Respublikası qanununa əsaslanan “Elektron hökumət dövlət informasiya sistemi” layihəsinin reallaşdırılması həyata keçirilir. Bu gün RYTN-nin AzDataCom, Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin StateNet, Delta və Azərtelekom şirkətlərinin yüksək sürətli məlumatların ötürülməsi şəbəkələri bütün ölkə ərazisini əhatə edir. Bu, sistemlər və dövlət orqan- ları arasında elektron məlumat mübadiləsinin təşkilinə imkan verir [11]. “Elektron hökumət”in inkişafı üçün ölkədə elektron imza infrastrukturunun for- malaşdırılmış və həmçinin mobil autentifikasiya sertifikatları mərkəzi yaradılmışdır. Dövlət informasiya ehtiyatlarının və fərdi məlumatların informasiya sistemlərinin dövlət reyestrləri, həmçinin elektron xidmətlər reyestri hazırlanmış və tətbiq edilməkdədir. Bundan başqa “Elektron hökumət” portalından istifadəni genişlən - dirmək məqsədilə ölkə ərazisində genişzolaqlı xidmətlərdən istifadə imkanları artırılır. Bu məqsədlə “Hər evə optika” prinsipi əsasında evlərin optik kabel- ləşdirilməsi layihəsi reallaşdırılmaqdadır. Bundan başqa dövlət qulluqçularının İKT üzrə bilik və bacarıqlarının artırılması, “Elektron hökumət”in tətbiqində onların işti- rakının təmin edilməsi, informasiya təhlükəsizliyi üzrə nəzəri və praktiki biliklərə 150 M.Hacızadə AZƏRBAYCANDA İNFORMASİYA İQTİSADİYYATI QURUCULUĞU: TARİXİ... 4(130)/2016 Yüklə 165,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|