Xvii-xix asrlarda Koreya madaniyati



Yüklə 11,41 Kb.
səhifə3/4
tarix30.12.2023
ölçüsü11,41 Kb.
#166039
1   2   3   4
Numonjonova Odinaxon

1907 yildagi ingliz-rus bitimi bo’yicha Rossiya Afg’onistonni "rus ta’sir doirasidan tashqarida" turgan davlat deb tanidi va “Afg’oniston bilan o’zining hamma siyosiy munosabatlarini Britaniya hukumati vositasida olib borish” majburiyatini oldi. Bu bitim Britaniya va Rossiya o’rtasidagi ikki tomonlama shartnoma 1907- yil 31-avgustda yakunlangandi. Bu uzoq davom etgan tinchlik regionlaridagi tog’larga va Markaziy Osiyodagi kerakli chegaralarning xavfsizligini ta’minlash vaqtida bo’lgan edi. Bu ikki mamlakat o’rtasidagi ta’sir doirasiga Eron belgilangan Afg’oniston shimolidagi mahalliy afg’on rasmiylari bilan siyosiy bo’lmagan ta’biiy munosabatlarga to’g’ri kelishda Rossiyaga ruhsat etilgan va savdo-sotiqqa oid imkoniyatga teng bo’lishi uchun ta’minlangan. Tibet, Xitoy mustaqilligi ostida bo’ladigan bo’ldi ammo Britaniya diniy ashyolarda Dalai Lama bilan Rossiya Buddistlari shug’ullanayotgan vaqtda savdo-sotiq ashyolari Tibet bilan aloqa olib borishdan ozod bo’lgan edi. Shunga qaramay Britaniya Rossiya agressiyasi fitna qilishidan Afg’onistonni saqlashga , 1905-yilgi majburiy shartnomani davom ettirgandi va Rossiya Afg’oniston uning ta’sir doirasidan tashqarida deb e’lon qildi. Amir Habibullaxon uning boshida turib “Afg’oniston Muommosi”ni xal qilishga bir urinish kabi bu shartnomada ko’rgandi. Amir Habibullaxon yanvarda Hindistonga bir davlat tashrifi sifatida bo’lgan edi. 1907-yilda Britaniya va Rossiya kelishuv muzokara olib boradilar, ammo u 1907-yil 10-sentyabrgacha yig’ilish to’g’risidagi barcha ma’lumotlar oshkor qilinmagan edi

Bu kelishuvga binoan ingliz- rus vakillari o’zlaricha hududlarni bo’lib olgan edi.Bundan keying ingliz va rus raqobatchiligi birinchi jahon urushi arafasida yuzaga-kelgan-edi. Birinchi jahon urushining oxirlariga kelib Angliya Afg’onistonda tanho hukm surdi, uni irodasi sust Habibullaxon yordamida afg’on mamlakati chegarasida sovet siyosatini kamytirishga erishdi. Bu to’g’risida rus vakillari shunday degan edilar “Afg’onistonni o’ziga butunlay bo’ysundirib olib, Hindistonda mustahkamlanib olgan inglizlar o’z mustamlaka mulklarini kengaytirish, millatlarni asoratga solish va Sovet Rossiyasiga hujum qilish uchun allaqachon tayanch punkti barpo qilgan edilar”1. Ingliz imperialistlari Afg’onistonni o’z ta’siriga olib uning feodal qoloqligini abadiylashtirdi, bu mamlakat xalqlarining iqtisodiy va madaniy tomondan yuksalishiga to’sqinlik qildi. Ammo jasur afg’on qabilalari Britaniya hukmronligiga qarshi muntazam kurash olib bordilar va Hindistondagi ingliz ma’muriyatining rasmiy terminologiyasida “doimiy chegara urushi” degan o’ziga xos ibora paydo bo’ldi. Hatto quyidagi faktlarning o’zi bu shiddatli va uzoq davom etgan urushning ko’lami to’g’risida tasavvur bera oladi: 1896 yildagi Chitrol ekspedistiyasida 7 ta ingliz—hind piyoda polki, 3 ta otliq polk, va ikkita sof ingliz polki qatnashdi; 1897 yildagi Tarax ekspedistiyasida ikkita Panjob piyoda polki, to’rtta Gur o’qchi polki va oltita sof ingliz polki ishtirok etdi.


Yüklə 11,41 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə