Ъянуби азярбайъанда милли – демократик щярякат



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə94/107
tarix15.03.2018
ölçüsü5,01 Kb.
#32461
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   107

6
мцтяшяккилляшмясиня  вя  онларын  совет  дювлятинин  синфи
-
идеоложи хариъи сийасяти присипляри рущунда сийаси мцбаризя
апармасына бцтцн васитялярля кюмяк едирди

АБШ вя Инэилтяря
ися  юз  нювбясиндя  варлы  тябягяляря

о  ъцмлядян  мцртяъе
гцввяляря 
архаланараг 
мяркязи 
щюкумят 
даирялярини
,
парламент

орду вя полиси юз тясири алтына алмаг вя онларын
васитясиля  Иранын  дахили  вя  хариъи  сийасятини
 «
гануни
»
йолла истигамятляндирмяйя чалышырды

Бу мянада АБШ хцсусиля
фяаллыг  эюстяряряк
, 1943-1946-
ъы  иллярдя  бурайа  чохлу
«мцшавирляр
» 
эюндярмишди
 (
бунлардан  ян  мцщцмц
 1942-1944-
ъц
иллярдя  Иранын  бцтцн  игтисади  щяйатыны  нязщарят  алтына
алмыш  Мисспонун  малиййя  миссийасы
, 1945-1946-
ъы  иллярдя
эенерал Швартскопун щярби полис миссийасы олмушдур
). 
Лазым
эялдикдя  ися  АБШ  вя  Инэилтяря  щюкумятляри
 «
ганунчулуг
»,
«демократийа
» 
принсиплярини 
кянара 
атараг 
Ирандакы
тяряфдарларынын  кюмяйиля  иш  эюрцрдц

Бу

хцсусян  онлар
тяряфиндян
 «
гануни
» 
мяркязи щюкумятин вя ХЫЫЫ
 – 
ХЫВ
 (1947-
ъи  илдян  ися  щабеля  ХВ

чаьырыш  мяълислярин  сийасяти  вя
фяалиййятиня 
тяряфдарлыг 
етмясиндя 
юзцнц 
эюстярди
.
Депутатлар щяля Рза шащ вахтында тяйин олунмуш ХЫЫЫ чаьырыш
(1941-1944) 
вя нисби азадлыг дюврцндя сечилмиш ХЫВ чаьырыш
(1944-1946) 
мяълисляр  ня  юз  сосиал  тяркиби  ъящятдян
(бунларын  бюйцк  яксяриййяти  мцлкядарлар

ири  таъир  вя
капиталистляр

йцксяк  рцтбяли  дювлят  мямурлары

кющня
сийасятбазлар  иди
), 
ня  дя  йени  шяраити  нязяря  алмаг
ъящятдян  щяртяряфли  дахли  вя  хариъи  сийасяти  щяйата
кечирмяйя  щазыр  олан  бир  орган  дейилди

Онлар  мцщарибя
шяраитини вя мцщарибядян сонракы Иранын мцряккяб бейнялхалг
вязиййятини  бящаня  эятиряряк  щеч  бир  реал  демократик
ислащатлара башламаг

хцсусиля дя зящмяткеш кцтлялярин аьыр
вязиййятини  йцнэцлляшдиряъяк  щяр  щансы  бир  тядбир  эюрмяк


7
ниййятиндя  дейилди  вя  йалныз  мцхтялиф  груплашмаларын
щакимиййяти уьрунда мцбаризясини якс етдирирди

ХЫВ чаьырыш
мяълися ИХП-нин
 8 
нцмайяндяси

щабеля либерал мяслякли бир
нечя депутат сечилмишдися дя

онлар мясяляни щялл етмирди
.
Тябиидир  ки

парламентин  бцтцн  фяалиййяти

о  ъцмлядян
щюкумятин  тяшкили  вя  там  мцщафизякар

йа  да  ачыг  мцртяъе
характер  дашыйырды

Бурада

о  ъцмлядян  онун  тяшкил  етдийи
щюкумятлярдя  даим
 «
азадлыг
», «
демократийа
», «
суверенлик
»
сюзляри дюня-дюня тякрар олунур

ишдя ися щягиги демократик
гцввяляр щяр васитя Сядр

Сохейли

Саед

Щякими

Гявам кими
кющня сийасятбазларын башчылыг етдийи щюкумятлярин яли иля
боьулурду
.
Кечмишдя  олдуьу  кими

инди  дя  Ъянуби  Азярбайъан
Цмумиран  демократик  щярякатларын  ясас  мяркязляриндян  бири
олду
. 1941-
ъи илин сентйабр-октйабр айларындан бурада эениш
халг  кцтляляринин  митинг  вя  йыьынъаглары

нцмайишляри
эенишлянди

Онларын ясас тялябляри дювлят апаратыны кечмиш
мянфур 
режимин 
нцмайяндяляриндян 
тямизлямяк

фашист
Алманийасына  гаршы  мцщарибя  апаран  мцттяфигляря

хцсусиля
дя бу заман мцщарибянин башлыъа аьырлыьыны цзяриня эютцрмцш
вя  чятин  вязиййятдя  олан  ССРИ-йя

о  ъцмлядян  Шимали
Азярбайъана мцмкцн олан йардымы эюстярмяк иди

Ейни заманда
щябсханалардан  бурахылмыш  вя  сцрэцндян  вятяня  гайытмыш
сийаси  хадимлярин

демократик  рущлу  зийалыларын  фяаллыьы
нятиъясиндя
 1941-
ъи илин нойабры
-1942-
ъи илин яввялляриндян
мцхтялиф  иътимаи-сийаси

мядяни-маариф  клублары

бирлик  ыя
ъямиййятляр

еляъя 
дя 
йени 
йарадылмыш 
щямкарлар
тяшкилатлары 
демократик 
щярякатын 
ясас 
гцввяляриня
чевирирдиляр

Онларын  ичярисиндя
 «
Азярбайъан
» 
ъямиййяти
,
«Азярбайъан 
зящмяткешляр 
тяшкилаты
», «
Демократийа
тяряфдарлары  мяркязи
» 
хцсуси  нцфуз  газанмышды

Ъянуби


8
Азярбайъанда  демократик  рущлу  гязет  вя  журналларын
(Тябриздя
 «
Сятарейе  Азярбайъан
», «
Ядябиййат  сящифяси
»,
«Азярбайъан
», «
Йумруг
», 
Урмийада
 «
Кейван
» 
вя  с
.) 
няшриня
башланмышды
.
Ъянуби  Азярбайъанда
 1941-1942-
ъи  иллярдя  демократик
щярякатын  эцълянмясиндян  горхараг  бир  щиссяси  Тещрана  вя
башга йерляря гачмыш мцртяъе гцввяляр
 – 
феодал мцлкядарлар
вя онларын ялалтылары

йцксяк вязифяли мямурлар

жандармлар
вя  рущанилярин  йухары  тябягясинин  нцмайяндяляри  мяркязи
щакимиййятля ващид ъябщядя чыхыш едирдиляр
.
Азярбайъанда  демократик  щярякат  бу  мярщялядя  мягсяд
вя характериня эюря Цмумиран демократик щярякатынын тяркиб
щиссяси  кими  бцтцн  юлкя  цчцн  цмуми  олан  иътимаи-сийаси
принсипляри  иряли  сцрцр

Иранын  демократик  гцввялярийля
ялбир  ишляйир

бязи  щалларда  иътимаи-сийаси  тяшкилатларла
вя  партийаларла
 (
мясялян
, «
Иран  Халг  партийасы
», «
Мяркязи
щямкарлар  иттифагы
» 
вя  бязи  башгаларла

ващид  демократик
ъябщя йаратмаьа чалышырды
.
1942-1944-
ъц 
иллярдя 
Азярбайъандакы 
демократик
щярякатда  яввялляр  щеч  бир  вахт  аз-чох  эениш  тязащцр
етмямиш  йени  бир  хцсусиййят  юн  плана  чыхмаьа  вя  бцтцн
щяряката йени мязмун эятирмяйя башлады

Бу хцсусиййят милли
шцурун мисилсиз дяряъядя инкишафы иди

Диктатура режиминдян
хилас олуб азадлыг йолуна гядям гоймуш халг кцтляляри онун
ясас  тязащцрцндян  бирини  ана  дилиндя  данышмаг

йазыб
-
охумаг

йаратмаг азадлыьында эюрцрдцляр

Тясадцфи дейил ки
,
1942-1944-
ъц 
иллярдя 
Азярбайъанда 
чыхмаьа 
башлайан
гязетлярин  бязиляри

щям  дя  ян  нцфузлулары  бюйцк
чятинликляря бахмайараг

юз доьма ана дилиндя бурахылырды
.
Дил  мясяляси  иътимаи-мядяни  щяйатда  ян  мцщцм

гызьн
мцбащисяляр  доьруан  тяблиьат  вя  якс-тяблиьат  мювзусуна


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   107




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə