Yarashev K. D., Ziyadullaev K. Sh., Babajanov R. Yu
Yüklə 2,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
| davlat boshqaruvi
ni amalga oshiradilar. Ijro hokimiyati organlari o‗zining davlat-huquqiy tabiatiga ko‘ra , o‗zini o‗zi boshqarish organlaridan, funksional ahamiyatiga ko‘ra esa, davlat hokimiyatining boshqa organlaridan, shuningdek, davlat korxona va muassasalaridan farqlanadi. Ijro hokimiyati organlari davlatning normal funksiyalanishini ta‘minlash maqsadida vakillik (qonunchilik) va sud organlari bilan o‗zaro munosabatda bo‗ladi. Bu munosabatlar turli xildagi tashkiliy shakllarda namoyon bo‗lishi mumkin (masalan, kelishuv komissiyalari yoki vakillik organlarining majlislarida ijro hokimiyati organi mansabdor shaxsining ma‘lumotlarini tinglash). Ijro hokimiyati organlari mustaqil organlar bo‗lib, yuridik mazmuniga ko‗ra, ijro etish va farmoyish berish faoliyatini amalga oshirib, huquqiy aktlarni qabul qilish va ularni amalga oshirish bo‗yicha davlat-hokimiyat vakolatlariga ega bo‗ladilar. Ular keng doiradagi huquq ijodkorligi, huquqni qo‗llash va huquqni himoya qilish bo‗yicha vakolatlarga ega bo‗ladi. Shuni alohida ta‘kidlab o‗tish lozimki, ijro hokimiyati organlarining mustaqilligi, huquq bilan belgilangan doirada bo‗ladi. Ularga nisbatan ― taqiqlanmagan har qanday faoliyatni amalga oshirish mumkin ‖ degan qoida tatbiq etilmaydi. Ijro hokimiyati organlari – huquqiy aktlar bilan belgilangan vakolat doirasida, ma‘lum bir tartibda va o‗rnatilgan huquqiy shakllarda harakat qilishlari mumkin. Ijro hokimiyati organlari huquqiy holatining muhim xususiyatlaridan biri – bu ular faoliyatining qonunosti xususiyatiga ega ekanligidadir. Ular o‗z faoliyatlarida Konstitutsiya va qonunlarning talablariga qat‘iy rioya qilishlari, bajarishlari va o‗z vakolatlari doirasida ularning boshqalar tomonidan bajarilishiga ko‗maklashishlari lozim. Ijro hokimiyati organlarining o‘ziga xos xususiyatlari : 1) ijro hokimiyati organi – qonunchilik va sud hokimiyati organlari singari davlat apparatining alohida bo‘g‘ini hisoblanadi . Ijro hokimiyati organlari davlat 30 nomidan uning siyosatini turli sohalarda – xo‗jalik, ijtimoiy-madaniy va ma‘muriy- siyosiy sohalarda amalga oshiradilar; ma‘lum bir hajmdagi davlat-hokimiyat vakolatlariga ega bo‗ladilar; 2) ijro hokimiyati organlariga beriladigan davlat-hokimiyat vakolatlari ularning huquqlarida o‗z ifodasini topadi hamda quyidagilarda namoyon bo‗ladi: a) davlat nomidan majburiy bo‗lgan huquqiy aktlarni qabul qilish. Bunday aktlar – bevosita ularga bo‗ysinuvchi korxona va muassasalarga yoki quyi turuvchi ijro hokimiyati organlariga yoki kimga bo‗ysinishi va qanday mulk shaklida bo‗lishidan qat‘i nazar, barcha korxona va muassasalarga yoki jamoat (nodavlat) tashkilotlariga yoxud keng shaxslar doirasiga (shu jumladan, fuqarolarga) majburiylik xususiyatiga ega; b) huquqiy aktlar bilan o‗rnatilgan talablar va qoidalarga rioya etilishi ustidan kuzatuv (nazorat)ni amalga oshirish; v) huquqiy aktlar talablarining bajarilishini ta‘minlash va ularni turli xildagi buzilishlardan davlatning ta‘sir choralarini, masalan, ishontirish, tushuntirish, rag‗batlantirish yoki majburlov choralarini qo‗llash orqali himoya qilish; 3) davlat-hokimiyat vakolatlari barcha davlat hokimiyati organlariga berilganligi sababli, unda ijro hokimiyati organlari vakolatining doirasini o‗rnatish, muhim ahamiyatga egadir. Ijro hokimiyati organlari davlat-hokimiyat vakolatlaridan, faqatgina boshqaruv faoliyatida foydalanadi. Ijro hokimiyati organlari – xo‗jalik, ijtimoiy-madaniy va ma‘muriy-siyosiy qurilishga rahbarlik qilish jarayonida qonunlar va qonunosti hujjatlarining ijro etilishini ta‘minlash maqsadida tashkil etiladi. Shu sababli, ularga tegishli bo‗lgan davlat-hokimiyat vakolatlari, ijro etish va farmoyish berish yoki davlat boshqaruv faoliyati amalga oshiriladigan sohalar doirasida bo‗ladi. Qonunchilik hokimiyati organlari ham qonunlarni qabul qilish va ularning ijrosini nazorat qilish orqali, mazkur sohalarda rahbarlikni amalga oshirishi mumkin. Sud hokimiyati organlari esa, ushbu sohalarda umuman rahbarlikni amalga oshirmaydi. 31 Demak, ijro hokimiyati organlarining funksional ahamiyati bo‗lib, ijrochilik hisoblanadi; 4) ijro hokimiyati organlari o‘z faoliyatlarini qonun asosida va qonunlarni ijro etish maqsadida amalga oshiradi , ya‘ni ularning faoliyati qonunosti xususiyatiga egadir. O‗zlarining faoliyatlarini amalga oshirish jarayonida mazkur organlar qonun talablarini, shuningdek, davlat boshqaruvi sohasida o‗zlari tomonidan o‗rnatilgan talablar va qoidalarning bevosita amalga oshirilishini tashkil etadilar; 5) respublika va mahalliy miqyosda harakat qiluvchi ijro hokimiyati organlari yagona davlat ma’muriyati tizimini tashkil etadi. Mazkur tizim doirasida har bir bo‗g‗in, ya‘ni aniq bir ijro hokimiyati organi operativ mustaqillikka ega bo‗ladi. Bu, unga tegishli bo‗lgan vakolatlar hajmi va javobgarlik doirasi singari, mazkur organlarning kompetensiyasida ifodalangan. Ijro hokimiyati organlarining kompetensiyasi Konstitutsiyada, joriy qonunlarda hamda boshqa normativ hujjatlarda o‗z ifodasini topadi; 6) ijro hokimiyati organlari korxona va muassasa singari, fuqarolarning ma’lum bir jamoasi bo‗lib, ma‘muriy-boshqaruv personali (xodimlari)dan yoki davlat xizmatchilaridan iborat. Lekin bunday jamoaning maqsadi korxona va muassasaning maqsadlaridan farq qiladi; ikkinchidan esa, ijro hokimiyati organini tashkil etuvchi mazkur jamoa doirasida ma‘lum bir tashkiliy-huquqiy aloqalar vujudga keladi, funksional majburiyat va huquqlar taqsimlanadi, shuningdek, yuklatilgan ish bo‗yicha javobgarlik belgilanadi. Bu – davlat-xizmat munosabatlari bo‗lib, mazkur organning xodimlari – davlat xizmatchilari hisoblanadi; 7 ) ijro hokimiyati organlari – tashkiliy tuzilishga, ya’ni bo‘ysinuvchi tuzilmaviy bo‘linmalarni tashkil etishni nazarda tutuvchi ichki qurilishga ega bo‗lgan davlat organidir; 8) har bir ijro hokimiyati organi – davlat boshqaruvi faoliyatining ma’lum bir hududiy yoki predmetli doirasiga ega. Ijro hokimiyati organlarining faoliyati ma‘lum bir hududlarda, masalan, butun davlat yoki ma‘lum bir ma‘muriy-hududiy birliklar doirasida amalga oshirilishi mumkin. SHuningdek, ijro hokimiyati 32 organlari umumiy yoki maxsus ahamiyatga ega bo‗lgan (predmetli) boshqaruv funksiyalarini, masalan, tartibga solish, ruxsat berish, nazorat va farmoyish berish kabi funksiyalarni amalga oshirishlari mumkin. Demak, ijro hokimiyati organi – bu hokimiyat bo‗linishi prinsipiga asoslanib, davlat tomonidan jamiyatning xo‗jalik, ijtimoiy-madaniy va ma‘muriy-siyosiy hayotining turli sohalarida ijro etish va farmoyish berish faoliyatini amalga oshirish yuklatilgan hamda ma‘lum bir davlat-hokimiyat vakolatiga ega bo‗lgan davlat hokimiyati mexanizmining bo‗g‗ini hisoblanadi. Yüklə 2,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|