311
12.2. Sport snaryadlarini uchishi
Snaryadni uchish traektoriyasi (xususiy holda, uchish masofasi) quyidagilar
orqali aniqlanadi:
a) uchishning boshlang‗ich tezliki,
b)
uchish burchagi,
v) snaryadni uchirish joyi (balandligi) ,
g) snaryadni aylanishi
d) havoni qarshiligi; bu, o‗z
navbatida, snaryadning aerodinamik
xususiyatlariga, shamolning kuchi va yo‗nalishiga, havoning zichligiga bog‗liq
(atmosfera bosimi past bo‗lgan tog‗larda havo zichligi kam bo‗ladi va sport
snaryadi uchishning xuddi shunday boshlang‗ich sharoitlarida uzoqroq masofaga
uchib borishi mumkin).
Gorizontga (OX o‗qiga) nisbatan
0
burchak ostida otilgan jismning boshlang‗ich tezligi
V
0
bo‗lsin (1-rasm).
1-rasm. Gorizontga (OX o‗qiga) nisbatan
0
burchak ostida otilgan jism harakati.
Jismning bunday harakati boshlang‗ich tezlik vektori orqali o‗tadigan
vertikal
tekislikda sodir bo‗ladi. Koordinata boshini boshlang‗ich nuqtaga joylashtiramiz,
koordinata o‗qlarini esa gorizontal (OX) va vertikal yuqoriga (OU) yo‗naltiramiz.
Ixtiyoriy uchish nuqtasida tezlanish erkin tushish tezlanishi g ga teng bo‗ladi.
OX
o‗qiga
g
vektorning
proeksiyasi nulga teng. SHuning uchun OX o‗qi bo‗ylab
harakat
tekis harakat
hisoblanadi va uning tezligi kattaligi V
x
= V
o
· cos (θ
o
) ga teng bo‗ladi.
g
vektorning O
Y
o‗qiga proeksiyasi –
g
ga teng
.
SHuning uchun bu o‗q bo‗ylab harakat