Yusupova Z. X
Biomexanikasining nazariyasi
Yüklə 3,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3. Biomexanikasining nazariyasi Sport biomexanikasi – fan va o‗quv predmeti sifatida to‗plangan bilimlar bilan tavsiflanadi, ular asosiy fikrlarning ma‘lum bir tizimiga – sport biomexanikasining nazariyasiga shakllanadi. SHu bilan birga, bilimlarni olish yo‗llari – sport biomexanikasining usullari ishlab chiqiladi. Nazariya va usullar mos ravishdagi tushunchalar va qonunlarda ifodalanadi, aynan shular sport biomexanikasining mazmunini ochib beradi. Harakat amallarini zamonaviy tushunishning asosida tizimli–strukturaviy yondoshuv yotadi. Ushbu yondoshuv inson gavdasini harakatlanuvchi tizim sifatida, harakatlar jarayonini esa, rivojlanuvchi harakatlar tizimi sifatida qarash imkoniyatini beradi. Tizimli-strukturaviy yondoshuv murakkab ob‘ektlar va jarayonlarni (tizimlarni) bir butunligini bilishni o‗z ichiga oladi. Sport texnikasiga o‗qitish predmeti sifatida qaralganda, ushbu yondoshuv, elementlarning o‗zaro hamkorligini hisobga olmagan holda, bir butunni metafizik bo‗linishiga qarshi 21 yo‗naltirilgan. U, sifat jihatdan murakkab hodisalarni, ushbu bir butunlikni to‗liqligini ta‘minlovchi ancha oddiy tarkiblariga mexanistik olib o‗tishiga ham qarshi yo‗naltirilgan. Inson harakatlarini o‗rganishga tizimli-strukturaviy yondoshuv N.A.Bershteynning (1940) g‗oyalarida asos solingan harakatlarning tarkibiy–tuzilmaviyligi nazariyasida amalga oshiriladi. Harakatlarning tarkibiy–tuzilmaviyligi nazariyasida quyidagi asosiy tamoyillar yotadi: 1) harakatlar tizimining tuzilishini tarkibiy–tuzilmaviy tamoyili, aynan ushbu tarkibiy–tuzilmaviy aloqalar harakatlarning bir butunligini va mukammalligini belgilaydi; 2) harakat amallarining bir butunlik tamoyili – harakat amallaridagi barcha harakatlar bir butunlikni, maqsadga erishishga yo‗naltirilgan harakatlarning bir butun tizimini hosil qiladi. Harakatlarning har birini o‗zgarishi, u yoki bu darajada butun tizimga ta‘sir ko‗rsatadi; 3) harakatlar tizimining ongli maqsadga yo‗naltirilganlik tamoyili – inson ongli ravishda o‗z oldiga maqsad qo‗yadi, maqsadiga erishish uchun unga muvofiq harakatlarni qo‗llaydi va ularni boshqaradi. Biomexanika nazariyasining asoslariga, harakatlarning mexanik belgilanganligi va reflektor tabiatga ega ekanligining dastlabki shartlari kiradi. Barcha harakatlar mexanika qonunlariga to‗liq mos kelgan holda, kelib chiqishi turlicha bo‗lgan mexanik kuchlarning ta‘siri ostida amalga oshiriladi. Barcha harakatlar uchun, umuman, nervizm tamoyili asosida harakat amallarini boshqarishning reflektor tabiati xarakterli–dir. Nazariyaning umumiy qoidalaridan kelib chiqqan holda, ularga asoslanib, ayrim harakatlar guruhlarining qonuniyatlari (zarb berish nazariyasi, surish, uloqtirish va b.) tadqiq qilinadi. Yüklə 3,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|