85
maqsadlarda biopsiyaning invaziv usuli qo‗llanilgan bo‗lib, unda, mushakdan
mushak to‗qimasi namunasi ajratilgan.
Akselerometriya.
Ushbu metodika gavda
va uning alohida zvenolari
harakatlarini tezlashishini o‗lchash va sportchini atrof-muxit elementlari yoki raqib
bilan o‗zaro harakati paytida gavda bo‗ylab o‗tadigan zarbdor tezlanishlarni qayd
qilish
uchun
ishlatiladi.
Akselometriyaning
texnik
vositalari
tarkibiga
akselometrning o‗zi, dastlabki kuchaytirishning elektron trakti va qayd qiluvchi
tizim kiritiladi (kompyuter oldindan, analogli-raqamli qayta o‗zgartirgichning
bloki orqali ulanadi). Akselometrlar juda kichkina massaga (bir necha gramm) va
xususiy tebranishlarining yuqori chastotasiga (400 Gs va undan yuqori) ega
bo‗lishlari kerak.
Akselometrlar sport snaryadiga yoki jihoziga qotirilganda, ya‘ni shaxsiy
tebranishlarning pasportli chastotasini yetarlicha zich saqlashga erishiladi, agarda,
odam gavdasida manjet va tortib turuvchi rezinali bintlar yordamida qotirilsa, unda
―akselometr–qotiruvchi moslama‖ tizimining shaxsiy
tebranishlari kattaligi
kamroq bo‗ladi, ayrim paytlarda ancha darajada. Bu, tizimni dastlabki signalni,
avvalam bor, amplitudasi bo‗yicha buzgan holda, harakatlardagi o‗zgarishlarga
rezonansli reaksiya qilishini boshlashiga olib keladi. Bunday buzilishlarga,
ayniqsa, zarba to‗lqinini odam gavdasi bo‗yicha o‗tishi paytida, zarbdor
tezlanishlarni o‗lchashlar juda kuchli uchraydi. Bu, akselometrik o‗lchashlardagi
birinchi murakkablik. Keltirilgan buzilishlarni pasaytirish
uchun akselometrlar
qotirish moslamalarini suyakka burab qiritish yo‗li bilan gavda zvenolariga
qotirilgan, lekin bunday tadqiqotlarga faqatgina xohlovchilar jalb qilingan.
Ikkinchi murakkablik, gavda zvenosiga qotirilgan akselometr, doimo
ilgarilanma va aylanma harakatlarda ishtirok etadigan
harakatlanuvchi zvenoni
qayd qilishi bilan boshqasiga bog‗liq. Akselometrning signalida bir harakatga nima
javob berishini, boshqasiga nima javob berishini aniqlash qiyin.
Uchinchi qiyinchiik shundan iboratki, akselometr zvenoga nisbatan
harakatsiz, lekin koordinatalar tizimiga nisbatan harakatchan bo‗lgan koordinatalar
tizimidagi signalni qayd qiladi, unda gavda va uning
qismlari harakatlarining
86
biomexanik parametrlari harakat amalini bajarish paytida o‗lchanadi (masalan,
biomexanik kinematografiya vositasida). Bu, har xil usullar bilan va har xil
hisoblash tizimlarida olingan natijaviy parametrlarni taqqoslash va interpretatsiya
qilishni murakkablashtiradi.
Mazkur holatda, mexanik ish qiymatlarini olishdagi qiyinchilik shundan
iboratki, tashqi ishni MUM harakati bo‗yicha aniqlash paytida akselometrni unda
aniq qotirishning imkoni bo‗lmaydi. U, MUM ning ma‘lum bir chekkasida
qotiriladi
va mashqni bajarish paytida, qotirish nuqtasiga nisbatan xuddi shunday
tarzda harakatlanadi. SHuning uchun, ancha yoki kam darajada faqatgina bo‗ylama
ishni hisoblash mumkin. Integratsiyalash konstantalarini aniqlash boshqa
instrumentla usullarni talab qiladi.
Dostları ilə paylaş: