Yusupova Z. X
Yüklə 3,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Dinamometriya.
Sport biomexanikasining maqsadi sportchilar mahoratini oshirish, ular tomonidan rekordlar o‗rnatilishiga erishish, shuningdek, jarohat olishni oldini olish, yanada optimalroq sport inventarlarini, mexanizmlarini, trenajyorlarini yaratishdan iborat hisoblanadi.. SHuning bilan birga, sport amaliyotida sport biomexanikasidan bevosita foydalaniladi. Bunga, masalan, quyidagilar kiradi: 1) jismoniy mashqlarni jismoniy tarbiyaning (JT) ma‘lum masalalarini echishdagi samaradorligi nuqtai nazaridan baholash; 2) jismoniy mashqlarni bajarish texnikasini o‗qitish fani sifatida yuksak natijalarni ta‘minlaydigan harakatlarda asosiy va etakchi qismlarni ajratgan holda o‗rganish; 3) jismoniy mashqlarni bajarilish sifatini baholash, xatoliklarni, ularning sabablarini, oqibatlarini va bartaraf etish yo‗llarini aniqlash; 4) ilg‗or tajribalarni umumlashtirgan holda sport texnikasini takomillashtirish va uni nazariy jihatdan asoslash; 5) sport texnikasining eng yaxshi namunalarini o‗rganish (hamma uchun umumiy bo‗lganlarni ham va jismoniy rivojlanishning individual xususiyatlariga bog‗liq bo‗lganlarni ham); 6) sportchi organizmi imkoniyatlarini oshirish maqsadida jismoniy rivojlanishning funksional ko‗rsatkichlarini o‗rganish. 78 YUqorida keltirilgan vazifalarni inobatga olgan holda Sport biomexenikasi hamda Sport metrologiyasi fanlarini o‗rganish doirasida kuch qobiliyatlarini tahlil qilish analizatori (TASS) elektron dinamometr asbob uskunasidan dars jarayyonlarida talabalarning kuch va kuchga bo‗lgan chidamlilik, tezkorlik sifatlarini o‗rganishda, bitiruv malakaviy ishlarini bajarishda hamda mustaqil izlanuvchi-ilmiy tadqiqotchilarning ilmiy ishlarida biomexanik natijalarga erishishda foydalanishlari maqsadga muvofiq bo‗lar edi. Olingan natijalarni biomexanik tahlil qilish asosida sportchi-talabalarning kuch qobiliyatlarini tahlil qilish va ijobiy natijalariga erishish uchun (TASS) elektron dinamometr qurilmasini takomillashtirish tizimi ishlab chiqilgan. Kuch qobiliyatini tahlil qilish trenajyori – KQTQTA (TASS) moslamasi – kuchni o‗lchash, kuchning o‗zgarish tezligi, koordinatsiya va kuch chidamliligini tahlil qiluvchi ko‗p funksionalli zamonaviy avtonom universal trenajyor-tahlil kompyuter tizimi. TASS ning zamonaviyligi shundan iboratki, moslamada biomexanik tizim - inson mushaklarining kuch rejimida ishlashi to‗g‗risidagi asosiy innovatsion tasavvurlari amalga oshirilgan, shuningdek, mikrosxemotexnika va kompyuter texnologiyasi sohasidagi so‗nggi ishlanmalar qo‗llanilgan. TASS ning universalligi – ikkita bir-biriga bog‗liq bo‗lmagan: tortish kuchlanishi va panjaning kuchini bir vaqtda o‗lchash mumkinligi. TASS ning ko‗p funksionalligi – o‗lchov jarayonlari hamda trenirovkani nazorat qilishni birgalikda olib borish imkoniyati bilan bog‗liq. TASS ning noyob xususiyati – zamonaviy darajadagi avtomatlashtirilgan o‗lchov texnikasida ilmiy ish hamda pedagogikaning o‗quv masalalari echimiga qaratilgan ma‘lumotlarni birlashtirish imkoniyati bor. TASS ning analogik moslamalardan muhim farqi: – TASS nafaqat an‘anaviy – kuchning maksimal qiymatini, balki kuchlanishning rivojlanish dinamikasini ham o‗lchaydi. Kuchning bir lahzali ahamiyati to‗g‗risidagi ma‘lumot insonning kuch qobiliyatlarini raqamli tavsifini 79 aniqlash: kuch impulsi – differensial (kuch gradienti) va integral, shuningdek, kuch chidamliligini nazorat qilish imkonini beradi. – TASS kuchning ayni paytdagi ahamiyatini o‗lchaydi, qayd etadi va kelgusida tahlil va nazorat qilish uchun uni xotirasida saqlaydi. – TASS ning tuzilishi o‗ziga xos egiluvchan element bilan ta‘minlangan bo‗lib, uning qattiqligi sinaluvchining mushak kuchlarining qisqarishi va taranglashishini aniqlaydi. – Bir tekis boshqariladigan tutib turish kengligi sinaluvchining panja antropometrik parametrlariga moslashishini ta‘minlaydi va bu bilan qulay holatda o‗lchash hamda yuqori samarali mashq qilish uchun qulay sharoitlarni yaratadi. – TASS da sinaluvchining bir joydan boshqasiga tabiiy harakatlanishini (radiotizim ta‘siri radiusi doirasida) saqlagan holda o‗lchashni o‗tkazishga imkon beruvchi radiotelemetrik tizim qo‗llanilgan. – TASSga o‗rnatilgan dastur paketi sinaluvchining kuch xususiyatlarining biomexanik tavsifini hisoblashga, uning rivojlanish dinamikasini baholashga, ya‘ni trenirovkaning ta‘sirini nazorat qilishga imkon beradi. Bu insonning harakat faoliyati tahlili bilan shug‗ullanuvchi barcha ilmiy laboratoriya hamda trenerlik ishlari amaliyotchilarining birinchi o‗rindagi vazifasi hisoblanadi. TASS moslamasi avtonom sifatida o‗lchov kompleksi tarkibida insonning harakat faoliyatini o‗rganuvchi va nazorat qilish ishlari bilan shug‗ullanuvchi o‗quv, o‗quv-tajriba va ilmiy laboratoriyalarda qo‗llanilishi mumkin. TASSni qo‗llanishini potensial imkoniyatlari sezilarli darajada keng. Jumladan, – kuch tayyorgarligi darajasini nazorat qilish uchun ilmiy-tajriba laboratoriya ishlarida; – qator sport mutaxassisliklarida alohida mushak guruhlari kuchi, ularning koordinatsiyasi va kuch chidamliligini rivojlantirish uchun mashq qilish (trenirovka) jarayonlarida; 80 – tibbiyotda, travmotologiyada, reabilitatsiya markazlarida, fizioterapiya xonalarida – kuchning joriy nazorati, funksional imkoniyatlar hamda asimmetriya darajalarini baholashda; – reabilitatsiya markazlarida – dastlabki holat va tiklanish darajasini nazorat qilish uchun; – maktab va bolalar muassasalarida – bolalar kuchining rivojlanishi va normadan ortda qolishini erta aniqlashni nazorat qilish uchun; – bolalar pedagogikasida – o‗z imkoniyatlarini baholash darajasi shakllanmagan bolalar va o‗smirlar yuklamasini nazorat qilish uchun; – sport va ishlab chiqarish jarayonlarini loyihalash bosqichida hamda boshqarishning manual vositalari ergonomikasi, shuningdek, sport inventarlarini tayyorlashda; – panjaning ushlash kuchi bo‗yicha bilim kerak bo‗lgan texnik dizayn sohasida; – trenajyor zallar va fitnes-klublarda kuchlanishlarni joriy nazorat qilish va mashg‗ulotlar metodikasini korreksiyalash uchun; TASSning kuch o‗lchagich bloki unga berilgan kuchning bir lahzalik qiymatini o‗lchashni ta‘minlaydi va radiokanal bo‗yicha kompyuterga ma‘lumotni uzatadi. Echilayotgan masalalarga qarab kuch o‗lchagichning modifikatsiyalari uchta modeli qo‗llanishi mumkin: TASS – kattalar uchun, TASS-100 – bolalar uchun va TASS-200 – o‗smirlar uchun. Radiotelemetrik tizimning etarlicha katta radiusdagi ta‘siri, statsionar o‗rnatilgan kompyuter bilan radioaloqani buzmagan holda, kuch o‗lchagich bloki bilan birgalikda zal, stadion, sport maydoni chegarasida to‗siqlarsiz harakatlanishga imkon yaratadi. 81 – TASS ning dasturli paketi kuch o‗lchagichdan radiokanal orqali yuborilgan harakatlarning bir lahzalik qiymati tasvirini ko‗rsatadi, ularni qayd qiladi, bajarilayotgan harakatning asosiy biometrik tavsifini hisoblaydi, ma‘lumotlar bazasida axborotni saqlaydi. Dastur uchta bir-biriga bog‗liq bo‗lmagan ish algoritmini o‗z ichiga oladi: 1 – kuch tavsifini ekspress o‗lchash; 2 – berilgan kuch ko‗rsatkichlari kattaligini qayta ishlash va differensiyalash qobiliyatiga ega kuch koordinatsiyasini baholash; 3 – chegarali kuch parametrlari va kuch chidamliligini nazorat qilish. Yüklə 3,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|