‘z b e k is t o n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a z ir L ig I

nazariy m asalalariga bag’ishlangan asarlar orasida I.S h iln in g
m onografiyasi alohida o ‘rin egallaydi. U n in g fikricha, m oliya
nazariyasi davlat xazinasi g ’oyasiga b o ’ysundirilgan.
Rus fanida F.M ilgauzen birinchi marta moliya va moliya fanini
chegaralab bergan. U birinchilardan b o ’lib, m oliyaning pu lli
tabiatidan voz kechgan.
M o liy a n in g m o h iy a tin i idrok e tis h d a D .L v o v o ’z in in g
o ’tm ishdoshlaridan ancha oldinga ketgan va u m oliya deyilganda
34

---

M Q lm
resurslar va boyliklarni emas, balki m a’lum bir ijtimoiy munosabat-
larni tushungan.
XIX asr oxirlarida V.Lebedev, I.Yanjul, L.Xodskiy, S.Vitte va
I.Ozerovlar asarlari m oliya nazariyasini rivojlantirishga m unosib
hissa q o ‘shgan.
K apitalizm ning ilk davridagi R ossiya m oliya fani akademik
I.Yanjul asarlarida chuqur tahlil qilindi. U ning fikricha, moliya
fanining predmeti davlat moddiy ehtiyojlarini eng yaxshi qondirish
usullarini tahlil etish hisoblanadi.
Rossiya m oliya fani rivojida professor I.O zerovning xizmatlari
ham katta. U moliyaga nisbatan yangicha yondoshuvni asoslab
bergan. U n in g nazarida moliya vosita yoki resurs em as, balki
munosabatlardir.
Prof. L.Xodskiy moliya fanining chegaralarini biroz kengaytiradi
va uning tarkibiga pul m uom alasi masalalarini ham kiritadi.
1882—1885 yillarda «M oliyaviy huquq» asarini nashr ettirgan
Sankt-Peterburg universitetining professori V.Lebedev ham moliya
nazariyasini rivojlantirishga m unosib xissa qo'shgan. U moliya
tarkibiga faqat pul daromadlarini kiritibgina qolmasdan, natural
soliqlarni ham qo'shadi, davlat xarajatlarini esa, uning tarkibidan