psixologlari sensor jarayonlar go‘yoki bolada tayyor holda tug‘ma mavjud bo‘ladi, deyishadi. Sensor tarbiyasidan maqsad — bu jarayonlami mashq qildirish deb hisoblashadi.
Rus psixologlarining nuqtai nazarlari bo‘yicha, rivojlanish yangi, bolada ilgari bo‘lmagan sensor jarayonlarini shakllantirishdir. Albatta, analizatorlaming takomillashuvi (eshitish, ko‘rish, teri orqali tuyish, hid bilish va b.q.) sezgi va idrok rivojlanishining zarur shartlaridan va uning rolini rad etish mumkin emas. Lekin bu faqat sensor rivojlanishining oiganik imkoniyati, sharti, biroq, bulaming barchasi sezgi tajribasini egallamay turib sodir bo‘lmaydi. Tafakkur, nutq sensor tajriba ortishi natijasidir.
Sensor etaloni bo‘lib musiqiy tovushlar (do, re, mi,...), ona tilining tovushlar sistemasi, geometrik figura, ranglar va boshqalar xizmat qiladi. Sensor namunalarini o‘lchov tizimi tarzida egallash idrokni sifat jihatidan o‘zgartiradi.
9 .1 . Bola sezgisi asosiy turlarining rivojlanishi va idroki
Bola hayotining dastlabki 1-yUida idrok rivojlanishi yo‘li ancha murakkabdir. Bu davr mobaynida juda ko‘p o‘zgarishlar ro‘y beradi, birinchi rinda bu o‘zgarishlar sezgirlik sohasida sodir bo‘ladigan rivojlanishga taaUuqUdir.
Butun bog‘cha yosh davri mobaynida ko‘z sezgirUgining o‘tkirUgi ortadi. Shuningdek, ko‘z o‘tkirligi darajasi faoliyat sharoitiga bog‘UqUgi ham aniqlangan — o‘rinda tirgan vaziyatida tadqiqot o‘tkazilganda ko‘zning o‘tkirUgi sezUarli darajada ortadi.
Bog‘cha yosh davrida ranglami farqlashda ham ancha os’ish kuzatUadi: aniq va tiniqUgi ortadi.
Z.M.Istominaning tadqiqotlari bo’yicha bola hayotining ikkinchi yiljda ixtiyorsiz tarzda to‘rt asosiy rangni farqlaydi: qizU, sariq, yashil, iro‘k. Oraliq ranglami differensirovka qiUshda, ya’ni qovoq rang,
liavo rang va siyoh ranglami ajratishda biroz qiynaladi.
Eshitish sezgirUgi ham bog‘cha yoshidagUarda o‘ziga xos tarzdagi xususiyatlarga ega. Tadqiqotlaming ko‘rsatishicha, eshitishning nozUdigi 13 yoshgacha b lgan bolalarda kattalamikiga nisbatan ancha
www.ziyouz.com kutubxonasi
Dostları ilə paylaş: |
