Zakovztli zukko

Zanjirning bir qismi uchun Om qonuning umumi talim maktablarda o’qitilishi.
Tok manbay, nikelin spiral, ampermetr, voltmeter va kalitdan ibort elektr zanjirni yig’aylik. Kalt ulanganda 2V ni, ampermetr 0,5 A ni ko’rsatsin (59 rasm)
Tok manbayiga boshqa bir shunday tok manbayini ketma- ket ulaylik. Zanjir kalit ulanganda voltmeter 4V kuchlanishni ampermetr esa 1 A tok kuchini ko’rsatadi, ya’ni spiralda kuchlanish ham tok kuchi 2 marta ortadi (60 rasm) xuddi shunday tok manbayi soni 3 taga spiradagi kuchlanish ham tok kuchi ham 3 marta ortadi.

’’Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni’’mavzusini o’qitishda innavatsion ta’lim texnologiyalarining axamiyat

Innovatsiya inglizcha “innovation” – so’zidan olingan bo’lib, “yangilik kiritish”, “yangilik” ma’nolarini anglatadi. Hozirgi davr ta’lim tarqqiyoti yangi yo’nalish – innovatsion pedagogikani yuzaga keltirdi. Bunday termin G’arbiy Yevropa va AQSHda o’tgan asrning 60 yillarida G’.N.Gonobolin, S.M.Godnin, V.M.Zagvyazinskiy, V.A.Kan-Kalik ishlarida tadqiq etilgan. Bu tadqiqotlarda innovatsion faoliyat amaliyoti va ilg’or edagogic tajribalarni keng yoyish nuqtai nazaridan yoritilgan. X.Barnet, Dj.Basset, D.Gamilton ishlarida innovatsion jarayonlarni boshqarish, ta’limdagi o’zgarishlarni tashkil etish, innovatsiyalarning “hayot va faoliyat” uchun zarur shart-sharoit masalalari tahlil qilingan Tajriba fizika fanining ilmiy izlanish usuli hisoblanadi. Fizika qonunlarining aksariyati tajriba yo’li bilan ochilgan. Fizika darsida tajribalar qo’yish va uni kuzatish o’quvchilarni fanga qiziqishini oshiradi, ularni amaliy ishlarga layoqatini shakllantirishga xizmat qiladi. Namoyish tajribasini mazmuni o’quv materialining mazmuniga mos kelishi zarur va undan ko’zga tutiladigan maqad o’quvchilarga ayon bo’lishi kerak. Namoyish tajribasi ishonarli va ilmiy jihatdan asoslanishi lozim va barcha o’quvchilarga yaqqol ko’rinishi kerak va o’qituvchi tomonidan izohlanishi lozim. Shunda o’quvchilarning ham ko’rish va eshitish qobiliyati ishga tushadi va tajribaning samaradorligi oshadi. Tajriba o’tkazilishidan avval tajriba maqsadi va kuzatiladigan hodisa o’qituvchi tomonidan izohlanishi lozim. O’quv tajribasi maxsus asbob va uskunalar yordamida amalga oshirilib ta’lim jarayonida bilim manbai va ta’limning ko’rgazmalilik prinsipini amalga oshiradi. Umumta’lim maktablarining o’quv jarayonida tajribaning quyidagi usullari mavjud.
Namoyish tajribasi. Namoyish tajribalari ro’yxati o’quv rejalarida qayd etilgan bo’ladi. Masalan: Galilley, Kavendish, Shtern, Kulon, Ersted, Faradey, tajribalari va h.k.
Tajriba o’tkazish orqali politexnik ta’lim ham amalga oshirilib boradi. 1826 yilda nеmis fizigi Om tajriba orqali o’tkazgichdagi tok kuchi kuchlanish (U) ga to’g’ri praportsional, R qarshilidkka tеskari praportsional ekanligini aniqladi.

Qarshilik Om larda o’lchanadi.

Qarshilik o’tkazgichning uzunligiga to’g’ri proportsional va ko’ndalang kеsim yuzasi S ga tеskari proportsional bo’ladi:

-o’tkazgichning solishtirma qarshiligi.
Qarshilik tеmpеraturaga ham bog’liq bo’ladi:





-qarshilikning tеmpеratura koeffitsiеnti dеb ataladi.


Demonstrasiya o’tkazish uslubiyati.
Demonstrasiya fizik hodisalar va ular orasidagi bog’lanishni namoyish etish uchun o’qituvchi tomonidan amalga oshiriladi. Demonstrasiya o’quvchilarning aktivligini oshiradi, va fizik hodisalar to’g’risida mukammal bilim olishlariga erishiladi. Demonstrasiyani muvaffaqiyatli chiqishi ko’pincha o’qituvchiga bog’liq, shuningdek:

1. 
   O’quvchilar demonstrasiya uchun tayyor bo’lishi kerak, ya’ni demonstrasiyadan, kuzatiladigan natija o’quvchilarga aniq bo’lishi kerak. Agar demonstrasiya murakkab bo’lsa, uni qismlarga bo’lib o’tkazish maqsadga muvofiqdir.
   

Masalan: Zanjirning bir qismi uchun Om qonuninin namoyish etish lozim bo’lsa, uni qismlarga bo’lib amalga oshirish maqsadga muvofiq bo’ladi.
V
R ga 2) ga

1) Qarshilik R doimiy qoldirilib,kuchlanish o’zgartirilib boriladi.
^{- +} R=const
k A
V