Zakovztli zukko

_R
2) Kuchlanishni doimiy qoldirib, qarshilik o’zgartirila borilib, tok kuchini o’zgarishi namoyish etiladi.
A
- - +

2- rasm
2) Demonstrasiya o’tkaziladigan asbob va uskunalar iloji boricha sodda bo’lishi kerak.

3) Demonstrasiya barcha o’quvchilarga yaqqol ko’rinishi kerak.
4) Demonstrasiyani o’tkazish tezligi o’qituvchining darsni tushuntirish jadalligiga to’g’ri kelishi kerak. Agar hodisa tez kechadigan jarayon bo’lsa, uni bir necha bor takrorlash kerak bo’ladi.
5) Demonstrasion tajriba ishonarli bo’lishi, hamda demonstrasiya paytida asbob va uskunalar pand bermasligi kerak. Kerak bo’lsa xonani qorong’u holga keltirish zarur.
Demonstrasiyani muvaffaqiyatli chiqishi o’qituvchi malakasiga bog’liq. Fizika o’qituvchisi fizikadan tashqari bir qator kasblarni ham bilishi zarur (tokarlik, fotograflik, slesarlik va h.k.)


Fizik jarayonlar va tajribalarni modellashtirish
Tez kechadigan, ko’zga ko’rinmas fizik jarayonlarni modellashtirish va uni kompyuterda namoyish etish ta’lim jarayonining samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Masalan: jismlarning erkin tushishi, yuqoriga tik otilgan va gorizontal otilgan jismlar harakati.
“Ta’lim to’g’risida”gi qonun va “kadrlash tayyorlashning milliy dasturi”da qayd etilishicha ta’lim jarayoniga Yangi pedagogik texnalogiyani va zamonaviy ta’lim usullaridan samarali foydalanish ta’kidlanadi.
Fizika fanining o’quv dasturida ko’zda tutilgan ko’pchilik jarayonlar ko’zga ko’rinmas (mikroalam) va juda tez kechadigan jarayonlar hisoblanadi. Shu sababli ularni o’zlashtirishda o’quvchilar ma’lum qiyinchilikka duch kelishadi. Ta’limning ko’rgazmalilik va onglilik tomoyillarini amalga oshirish uchun fizik jarayonlarni kompyuter yordamida modellashtirish muhim didaktik vosita hisoblanadi.
2-rasmda triod lampasida kechadigan jarayonning modeli tasvirlangan. Katoddan uchib chiqayotgan manfiy zaryadni elektronlar to’rga musbat kuchlanish berilganda ular anodga kelishi va to’rga manfiy kuchlanish berilganda esa ular anodga yetib kela olmasligini kompyuterda namoyish etish mumkin.

2 - rasm

3-rasmda metallarda o’zgarmas elektr toki jarayonini modeli tasvirlangan. Kristall panjarasi tuganlarida joylashgan musbat zaryadli ionlar o’z muvozanati holati atrofida tebranma harakat qilib turadi. Manfiy zaryadli erkin elektronlar tashqi elektr maydoni ta’sirida tartibli harakat qiladi va ionlar bilan tuqnashuvi oqibatida ularning to’g’ri chiziqli tartibli harakati buzilib turadi va elektr qarshiligi vujudga keladi. Ushbu jarayonni sekinlashtirib kampyuterda namoyish etish mumkin. 3-rasm

4-rasmda tebranish konturida yuz beradigan jarayon tasvirlanagan. Kondensatorda to’plangan elektr maydoni energiyasi solenoidda magnit maydon energiyasiga aylanadi. O’z induksiya tufayli magnit maydoni energiyasi qayta elektr maydon energiyasiga aylanadi.



C

L

C

L


C

L

C

L

4-rasm
5-rasmda yorug’likning qaytish va sinish qonunlarini elastik sharchalarning harakati oraqali tasvirlangan modeli ko’rsatilgan.

5-rasm
6-rasmda Rezerford tajribasining modeli tasvirlangan. Rezerford tajribasini maktab laboratoriyasi sharoitida amalga oshirib bo’lmaydi. Shuning uchun uni kompyuter orqali jonli ravishda modeli asosida namoyish etish

mumkin 6-rasm

Olimlar innovatsion jarayonlar tarkibiy qismlarini o’rganishning iki yondashuvini bir-biridan farqlaydilar.
Yangiliklarning individual mikrosathi va alohida –alohida kiritilgan o’zaro ta’sir mikrosathi.
Birinchi yondashuvda hayotga joriy etilgan qandaydir g’oya yoritiladi.
Ikkinchi yondashuvda alohida –alohida kiritilgan yangiliklarning o’zaro ta’siri, ularning borligi, raqobat va oqibat natijada birining o’rnini ikkinchisi egallashidir.
Innovatsion pedagogikaga oid adabiyotlarda innovatsion jarayon quyidagi bosqichlarni qamrab olishi ko’rsatiladi.
1.Yangi g’oya tug’ilishi yoki yangilik konsepsiyasini paydo qilish bosqichi. U kashfiyot bosqichi ham deb yuritiladi.
2.Ixtiro qilish bosqichi. Yangilik yaratish bosqichi.
3.Yaratilgan yangilikni amalda qo’llay olish bosqichi.
4.Yangilikni yoyish , uni keng tadbiq etish bosqichi.
5.Muayyan sohada yangilikning hukmronlik qilish bosqichi. Bu bosqichda yangilik o’zining yangiligini yo’qotadi. Uning samara beradigan muqobili paydo bo’ladi.
6.Yangi muqobillik asosida, almashtirish orqali yangilikning qo’llanilish doirasini qisqartirish bosqichi.
Pedagogik innovatsiyada “yangi” tushunchasi markaziy o’rin c tutadi.

Xulosa
Bu mavzuni turli xil usularda o’quvchilarga yetkazdik. Xususan men o’quvchilarga dars berganimda, o’quvchilarning fanga bo’lgan qiziqishlarini oshirishimiz uchun ular bilan ko’proq “savol-javob” va “o’yin” usulidan foydalanish kerakligini bildim. Bu usullarning quyidagicha xususiyatlari mavjud:

• 
  O’quvchilar bir-biri bilan fikir almashiniladi va bu fikirlarini tez va teran shakillanishiga yordam beradi.
  
• 
  Darsga bo’lgan qiziqishlarining oshishiga olib keldi. Bu qiziqishlar o’z navbatida fanga bo’lga muhabbatning ortishiga sabab bo’ladi.
  
• 
  O’quvchilar o’rtasidagi savol-javob (raqobat) natijasida o’qishining yaxshilanishga olib keladi.
  
• 
  “O’yin” usulida o’quvchilarning dars davomida so’z boyligi va nutq jarayoni shakillanib boradi.
  
• 
  O’quvchilar bilmagan savolariga keyingi darsga javob topishlariga bo’lgan qiziqishlari ortadi.
  
• 
  Uyga berilgan topshiriq hamda vazifalarni to’g’ri va mustahkam barishga intiladilar.
  
• 
  Bu usullarda o’quvchilar guruh bo’lib ishlashni va hamjihatlikda ish ko’rishni o’rganadilar.