Ózbekistan respublikasi joqari bilim, PÀn hàm innovatsiyalar ministrligi

DNK hám RNK sintezi
DNK Sentizi ferrnentativ process bolıp tabıladı. Bul process DNKnıń arnawlı fermenti - polimerazanıń iskerlik! nátiyjesinde júzege shıǵadı. DNK tek nukleotidlaming jaylasıw rejimin belgilep beredi, reduplikatsiya procesin bolsa belok -ferment basqaradi. Belok ferment DNK dıń uzın qos shınjırı boylap onıń bir uchidan ekinshi 90 uchiga ótedi hám shınjır jarılıp ajralıp ketedi, nátiyjede eki molekula DNK ónim boladı. DNK molekulasınıń qos shınjırı vodorod menen kúshsizgine bir-birine baylanısqan bolıp, reduplikatsiya júz bergende áne sol vodorod baǵları uzilib ketedi uchiga ótedi hám shınjır jarılıp ajralıp ketedi, nátiyjede eki molekula DNK ónim boladı. DNK molekulasınıń qos shınjırı vodorod menen kúshsizgine bir-birine baylanısqan bolıp, reduplikatsiya júz bergende
áne sol vodorod baǵları uzilib ketedi N. P. Dubinin nukleotidlar hám násillik informatsiya haqqında tómendegi júdá zárúrli pikirlami aytǵan. Uglevodlar azotlı tiykarlar menen birigiwi nátiyjesinde nukleotidlar ónim boladı. Bunday nukleotidlar, hár qıylı azotlı tiykarlar muǵdarın esaplaganida, DNK hám RNK ushın da tórtew bolıwı kerek. Bıraq ush molekula, yaǵnıy azotlı tiykarlar, ugdevodlar hám fosfat kislota qaldıǵidan ibarat zatlar nuklein kislotalardıń tiykarǵı forması - " gerbishi" bolıp xızmet etedi. Bul birikpeler nukleotidlar atınıń alǵan : olar nukleotidlaming fbsforli efiridan ibarat. Sonday etip hár bir nukleotid bir-birinen parq etetuǵın úsh bólekten: tiykarlar, uglevodlar komponenti hám fosfat kislotadan ibarat. Hár bir gen yuzta yamasa mıń nukleotiddan quralǵan DNK bóleginen ibarat. RNK-dıń molekulyar salmaǵı DNK-dıń molekulyar salmaǵınan kishi, RNK shınjırı DNK shınjırınan kalta boladı, hulayrada úsh qıylı RNK ushraydı : I) A-RNK - informatsion (A-RNK informaciya ), yaǵnıy dáldalshı RNK; 2) T-RNK - tasıwshı RNK hám 3) RNK-ribosoma RNK belgili. A-RNK-dıń molekulası júzlershe nukleotiddan ibarat bolıp násillik informaciyanı yadrodan sitoplazmaga jetkeredi. T-RNKnıń molekulası 70-taga jaqın nukleotiddan ibarat bolıp, aminokislotalami belok Sentizlanadıgan jayǵa - ribosomalarga jetkezip beredi. R-RNK kletka ribosomasi quramına kiredi, onıń molekulası 4-6
mıń nukleotiddan ibarat. Bul úsh qıylı RNK dıń óz-ara tásiri nátiyjesinde kletkada belok Sentizi ámelge asadı, DNK barlıq beloklar Sentizida qatnasıw etip, ulaming dúzilisi hám fimksiyasini anıqSaydi. Bıraq DNK dıń ózi beloklar Sentizida tikkeley qálip bolıp xızmet qiiadi. Kletka daǵı barlıq RNK aw al yadroda Sentizlanadı, keyin olar sitoplazmaga - belok Sentizlanadıgan jayǵa ótedi. Yadroda azǵantay RNK qaladı hám olar yadro ushın kerek bolǵan beloktı Sentizlaydi. Kletkada Sentizlanadıgan belok muǵdarı odaǵı RNKnıń kóp-ozligiga baylanıslı. RNK-ga bay kletkalarda beloklar kóp Sentizlanadı. DNKnıń nukleotid quramı haqqındaǵı informaciyanıń RNK ga
kóshiriliwi transkripsiya dep ataladı. Bul hádiyse DNK qálipinde A-RNK - dı Sentizlanishi menen ámelge asadı. Genetikalıq informaciya transkfipsiyasi tómendegishe baradı. A-RNK yadro qabıǵı tesikchaiardan ótip, DNK
molekulasındaǵı nukleotidlaming izbe-izlik tártibi haqqındaǵı informaciyanı
sitoplazmaga jetkeredi. DNK molekulası replikatsiyalanayotgan vaqida onıń shınjırlarınan birinde A-RNK molekulası Sentizlanadı Nukleotidlaming juftlashishi toltırıw Principi tiykarında baradı. A- RNK molekulasındaǵı nukleotidlaming jaylasıw tártibi DNK shınjırı menen anıqlanadı. Mısalı, guanil kislota sitidil kislota menen, timidil kislota adenil kislota menen, DNK-dıń adenil kislotası bolsa uradil kislota menen birikadi, A-RNK-dıń bir molekulası bir polipeptid zanjiming dúzilisi haqqındaǵı informatsiyaga iye boladı.