Ózbekstan respublikasí joqari bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrligi

Plastmassalardiń quramı hám ózgeshelikleri
Plastmassa kompozitsiyalari polimer baylaw, untaq toldırǵısh, plastifikator, qotiruvchi, stabilizator, boyawlar hám basqa modifikatorlardan ibarat esaplanadi.
Plastmassalar quramı
Baylaw elementlar retinde polimerlar-sintetik smolalar, kauchuklar, tsellyuloza birikpeleri isletiledi. Polimer baylawdıń túri plastmassalardiń ıssıqa sabırlılıq, kislota hám sıltılarǵa sabırlılıq, bekkemlik hám deformativlik hám basqa ózgesheliklerin belgileydi.
Polimer baylawlar óndiriste neft, toshko'mir, tábiyiy gazlar, ósimlik dúnyası hám basqa organikalıq elementlar isletiledi. Polimerlarni organikalıq sintez qılıw processinde hawadan alınatuǵın azot, kislorod hám basqa gazlar isletiledi.
Polimerlar ózine túser bahasın belgileytuǵın faktorlar shiyki zattıń ózine túser bahası hám sintez procesiniń quramalılıq dárejesi esaplanadı. Texnikalıq rawajlanıwdıń rawajlanıwı hám organikalıq sintezni tolıq jetilistiriwi hám arzanıwı polimer baylawlar ózgesheliklerin jaqsılanıwına hám ózine túser bahasınıń arzanıwına sebep boladı.
Untaq toldırgichlar organikalıq bolmaǵan hám organikalıq shiyki zat tiykarında alınadı. Olar dúzilisi tárepinen untaq hám dispers tolasimon bolıwı múmkin. Dispers untaqlar retinde kvarts qumi, alyuminiy, giltuproq, hák tas, dolomit hám basqa minerallardan maydalap alınǵan materiallar isletiledi.

1-súwret Polimer boyawlar

Tolasimon toldırǵısh retinde shıyshe, asbest, bazalt, nitron, tekstil shıǵındıları isletiledi. Qatlamlı plastmassalar alıwda qaǵaz, shúberekler, aǵash shponi hám basqa juqa qatlamlı materiallar qollanıladı. Untaq toldırgichlar plastmassalar ózgesheliklerin jaqsılaydı hám polimer baylawdı tejeydi. Mısalı, mineral untaqlar plastmassalardiń ıssıqa sabırlılıǵın, ximiyalıq ortalıqlarǵa shıdamlılıǵın, tolasimon hám matoli toldırgichlar sozılıw daǵı hám iymeyiw degi bekkemligin asıradı.
Dispers (untaq ) toldırgichlar maydanına mexanik-ximiyalıq aktivatsiya usılında ishlov berip plastmassalardiń ózgesheliklerin keskin jaqsılawı múmkin.
Bunda toldırǵısh maydanına maydalanıw processinde túrli duz birikpeleri hám gidrofob yamasa difil sirt -aktiv elementlar hám basqa modifikatorlar menen ishlov beriledi.
Plastifikatorlar polimer quramına elastiklikti asırıw hám mortlıqtı kemeytiw maqsetinde kiritiledi. Plastifikatorlar retinde dibutilftolat, kamfora, olein kislotası, polivinilatsetat, SGS-65 GP lateksi hám basqalar usınıs etiledi.
Qotirgichlar (katalizatorlar) plastmassa hám basqa kompozitsion polimer materiallar qatıw procesin tezlestiredi hám joqarı bekkemliktegi ónimler alıwdı támiyinleydi. Qotirgichlar retinde kislotalar hám sıltılar, orgono-mineral kompleksler hám sh. k. isletiledi.
Qotirgichlar (katalizatorlar) polimerlar qatıwı processinde reakciyaǵa aralasıp jańa element payda etmesten tek processni tezlestiriw ózgesheligine iye esaplanadı. Olar qollanılıwı sebepli polimerlanish processleri atmosfera basımı hám bólme temperaturası sharayatında qısqa múddet ishinde júz beredi hám ónim ózine túser bahasın keskin azayıwına sebep boladı.
Stabilizatorlar plastmassa hám basqa kompozitsion polimer materiallardıń waqıt boyınsha tozıwın aldın aladı. Olar plastmassalarni quyash nurı, hawa daǵı kislorod hám basqa gazlar, ıssılıq hám sh. k. ortalıqlar tásirine shıdamlılıǵın asıradı. Boyawlar plastmassalarga málim reń beredi. Boyawlar retinde organikalıq elementlar (nigrozin, xriozoidin) hám mineral pigmentlar (oxra, mo'miyo, ultramarin, belila, umbra hám boshq.) isletiledi.
Poroforlar (gewek payda etiwshi) plastmassa quramında polimerlarni (kóbeytiw) usılında jeńil materiallar alıw ushın xızmet etedi.
Plastmassa hám basqa kompozitsion polimer materiallar quramı ushın komponentlerdi tuwrı tańlaw hám olar arasındaǵı sáykeslikti saqlaw olar tiykarında tayarlanatuǵın buyım hám konstruktsiyalar ózgesheliklerin hám isletiliw tarawların belgileydi.