Ózbekstan respublikasí joqari bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrligi

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARİ
BILIMLENDIRIW, ILIM HÁM INNOVACIYALAR MINISTRLIGI
Berdaq atındağı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti
_________________________________________________________ fakulteti
________________________________________________________ kafedrasi
_____________________________________________________ qanegeliginin
“___” kurs student _________________________________________________

Qurilis materiyalları hám buyımları paninen

ÓZ BETINSHE
JUMÍSÍ
Tema: Qurılıs materialları hám buyımların islep shıǵarıwda Ózbekstan shiyki materiallar bazasın aymaqlar kesiminde jaylasıwı.

Orinlagan: ______________________________ Qabillagan: ______________________________

NOKIS 2023

Qurılıs materialları hám buyımların islep shıǵarıwda Ózbekstan shiyki materiallar bazasın aymaqlar kesiminde jaylasıwı.
Reje:

1. 
   Kirisiw
   
2. 
   Mámleketimizde qurılıs materyalları hám buyımların islep shigarıwda materyallar bazarı
   
3. 
   Shiyki materyallar. Plastmassalar
   
4. 
   Plastmassalardiń quramı hám ózgeshelikleri
   
5. 
   Juwmaqlaw
   
6. 
   Paydalanılǵan adebiyatlar
   

Kirisiw

Respublikamızda házirgi kúnde básekige shıdamlı ónimlerdi islep shıǵarıw hám kirip qılıw boyınsha turaqlı ósiw pátlerin támiyinlew, sonıń menen birge, qurılıs materialları sanaatı kárxanaların modernizaciyalaw, texnikalıq hám texnologiyalıq jańalawǵa qaratılǵan strukturalıq ózgertiwlerdi jáne de tereńlestiriw maydanınan sistemalı jumıslar ámelge asırılıp atır.
Bunda tarmaqtı jedel rawajlandırıw hám diversifikatsiya qılıw ushın qolay shárt-shárayatlar jaratıw, jergilikli mineral shiyki zat resurslarini qayta islewge investitsiyalardı tartıw hám qurılıs materialların kirip qılıw kólemlerin asırıwǵa bólek itibar qaratılıp atır.
Házirgi kúnde xalıqtı arzan turar jay menen támiyinlew, social tarawdıń ob'ektleri, noturar hám xalıq turar jayları ushın sapalı, arzan, jańa túrdegi qurılıs materiallarına talap hám usınıs barǵan sayın artıp barıp atır.
Plastmassa joqarı molekulalı birikpe -polimer baylawlar, untaq toldırǵısh hám basqa qurawshılardan ibarat, qotgach plastikligin tolıq yamasa bólekan joǵatatuǵın kompozitsion material bolıp tabıladı. Joqarı molekulalı elementlar bir neshe mińlaǵan, hátte júz mińlaǵan atomlardan ibarat bolıp, kóp ret tákirarlanatuǵın arnawlı bir strukturalardan dúzilgen. Bir makromolekuladagi struktura birligi sanı polimerdiń polimerlanish dárejesi dep ataladı. Kem molekulalı birikpeler molekulyar massası 500 kem boladı.
Kelip shıǵıwına salıstırǵanda polimerlar tábiyiy hám jasalma (sintetik) túrlerge bólinedi. Tábiyiy joqarı molekulalı birikpelerge tábiyiy kauchuklar, tsellyuloza, jipek, beloklar, nuklein kislotalar, jún hám basqalar kiredi.
Tábiyiy kauchukni altıngugurt menen aralastırılıp, qızdırıw (sintez) usılında (XIX asirde) rezina alındı. 1972 jılda nitrotsellyulozani kamfara menen qayta islep tselluloid, yaǵnıy plastmassadiń tsellyuloza tiykarındaǵı birinshi túri tayarlandi. Sol dáwirde beloklar (kazein) tiykarında sintez etip galalit plastmassasi alındı.
XX ásir basında organikalıq sheki onimlerdi sintez qılıw nátiyjesinde joqarı molekulalı elementlar -polimerlar alındı. Keyinirek karbamid-formaldegid, fenolformaldegid, poliefir hám sol sıyaqlı polimerlar sintez etildi. Otızinchi jıllardan baslap polimerlanish procesiniń kóp jixatlari ashıldı hám polivinilatsetat, polivinilxlorid, polistirol, polimetilmetakrilat hám basqa polimerlar sintez etildi.