” mavzusida tayyorlagan mustaqil ishi

Toshkent Kimyo texnologiya instituti
Shahrisabz filiali
S-__ -___ guruhtalabasi
_____________________________ning
“__________________________”
fanidan
“Energiya samarador texnologiyalar haqida tushuncha”
mavzusida tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI

Bajardi: ___________
Qabul qildi: ___________


Energiya samarador texnologiyalar haqida tushuncha
Reja:

1. 
   Energiya generatorlarining turlari
   

2. Benzin generatorlarining xususiyatlari va qoʻllanilishi

3. Dizel issiqlik generatorlarini tayinlash

Dunyoda ko‘plab mamlakatlarda energiya iste’moli masalalari 1970 yillardan beri energiya samaradorligini oshirish bo‘yicha davlat siyosati va maxsus dasturlar orqali amalga oshirib kelinadi. Bugungi kunda sanoat sektori dunyodagi yillik birlamchi energiya iste’molining qariyb 40 foizini va global karbonat angidrid chiqindilarining taxminan shuncha qismini tashkil qiladi. Bu yo‘nalishda ISO 50001 xalqaro standarti qabul qilingan bo‘lib, u energiya samaradorligi masalalarini tartibga soladi.

Misol uchun, ko‘pgina tashkilotlar faoliyati energiya samaradorligi bo‘yicha xalqaro dasturlar ro‘yxatiga kiritilgan bo‘lib, ularning eng yirigi - Xalqaro energetika agentligi (XEA) - Energy Efficiency hisoblanadi. Shu bilan birga, bunday tashkilotlar Yevropa Ittifoqida, Buyuk Britaniya, Meksika, Kanada, AQSh, Janubiy Afrika Respublikasi (JAR), Indoneziya, Janubiy Koreya, Yaponiya, Hindiston, Eron, Xitoy Xalq Respublikasi, Yangi Zelandiya, Rossiya Federatsiyasi, Braziliya, Avstraliya va boshqa mamlakatlarda mavjud.

O‘zbekistonda esa bunday yo‘nalishdagi ish faoliyatini Energetika vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Tarmoqlararo energiyani tejash jamg‘armasi bajaradi. Jamg‘arma 2020 yilda Vazirlar Mahkamasining 640-son qarori bilan tashkil etilgan.

Umumiy energiya iste’moli bo‘yicha birinchi o‘rinni AQSh, ikkinchi va uchinchi o‘rinni Xitoy va Hindiston, to‘rtinchi o‘rinni Rossiya egallagan. O‘zbekiston, nonews.co ma’lumotlariga ko‘ra, “kishi boshiga elektr energiyasi iste’moli bo‘yicha dunyo mamlakatlari ro‘yxati”da 88-o‘rinni egallagan bo‘lib (2014), o‘zbekistonlik bir fuqaroning yillik elektr energiya iste’moli 1645 kilovatt•soatni tashkil etgan. Yana bir statistik ma’lumot - yiliga ishlab chiqarilgan elektr energiyasi hajmi bo‘yicha mamlakatlar ro‘yxatida (teravatt•soat hisobida) O‘zbekiston 47-o‘rinda qayd etilgan.
Shu o‘rinda bir jihatni alohida qayd etish lozim: O‘zbekistonda bir yilda ishlab chiqariladigan elektr energiyasi hajmi bilan iste’mol hajmi orasidagi tafovut - hukumatlararo kelishuvlarga asosan qo‘shni davlatlardan (Turkmaniston, Tojikiston va Qirg‘iziston /mavsumiy/, Qozog‘iston /oldi-berdi/) import qilinayotgan elektr energiyasi miqdoridir.