ISBN 978-975 – 19 – 4353-8 (basılı nüsha)
Bu Çalışma Devlet Planlama Teşkilatının görüşlerini yansıtmaz. Sorumluluğu yazarına
aittir. Yayın ve referans olarak kullanılması Devlet Planlama Teşkilatının
iznini
gerektirmez; İnternet adresi belirtilerek yayın ve referans olarak kullanılabilir. Bu e-kitap,
http://ekutup.dpt.gov.tr/ adresindedir.
Bu yayın 500 adet basılmıştır. Elektronik olarak, 1 adet pdf dosyası üretilmiştir
ÖNSÖZ
Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013),
Türkiye Büyük Millet Mecli-
since 28 Haziran 2006 tarihinde kabul edilmiştir.
Plan, küreselleşmenin her alanda etkili olduğu, bireyler, kurumlar ve
uluslar için fırsat ve risklerin arttığı bir dönemde Türkiye'nin kalkınma
çabalarını bütüncül bir çerçeveye kavuşturan temel bir strateji dokümanıdır.
Toplumun tamamını ilgilendiren kalkınma planları, gerek hazırlık ge-
rekse uygulama aşamasında, ilgili tüm kesimlerin katkısını ve
sahiplenmesini gerektirmektedir.
Kalkınma planlaması alanında ülkemizin katılımcı ve
demokratik bir
planlama deneyimi bulunmaktadır. Özel İhtisas Komisyonları, bu deneyim
içinde kurumsallaşmış bir katılımcılık mekanizması olarak ön plana çık-
maktadır. Kamu, özel kesim, üniversite ve sivil toplum kuruluşları temsilci-
lerinin katılımı ile oluşturulan Özel İhtisas Komisyonları, 2007-2013 döne-
mini kapsayan Dokuzuncu Plan hazırlıklarında da
son derece önemli bir
işlev görmüştür. Bu bağlamda, 5 Temmuz 2005 tarihinde 2005/18 sayılı
Baş-bakanlık Genelgesiyle başlatılan çalışmalar çerçevesinde geniş bir
konu yel-pazesini kapsayacak biçimde toplam 57 Özel İhtisas
Komisyonu
oluşturul-muş, alt komisyonlarla birlikte bu sayı 66'ya ulaşmıştır. Bu
komisyonlarda toplam 2252 katılımcı görev yapmıştır. Komisyonların
oluşturulmasında ise ülkemizin kalkınma gündemini yakından ilgilendiren
temel konular belirleyici olmuştur.
Özel İhtisas Komisyonlarında yapılan tartışmalar ve üretilen fikirler,
planların hazırlanmasına ışık tutmakta ve plan metnine yansıtılmaktadır.
Ayrıca, bu kapsamda ortaya çıkan raporlar
birer referans doküman olarak,
çeşitli alt ölçekli planlama, politika geliştirme ve araştırma ihtiyaçlarına da
cevap vermektedir. Bu anlamda, Özel İhtisas Komisyonu raporları sadece
plana katkıda bulunmamakta, müstakil olarak da basılan
ve çeşitli
kesimlerin istifadesine sunulan birer kaynak niteliği taşımaktadır.
Sahip oldukları birikimi katılımcı bir ortamda toplumun genel yararı
için özveriyle paylaşan Komisyon üyelerinin, ülkemizin kalkınma sürecine
önemli katkılar verdikleri inancıyla, emeği geçen herkese Teşkilatım adına
şükranlarımı sunar, Özel İhtisas Komisyonu raporlarının ve raporların ışı-
ğında hazırlanan Dokuzuncu Planın ülkemiz için hayırlı olmasını temenni
ederim.
Dokuzuncu Kalkınma Planı Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
İÇİNDEKİLER
BOR ÇALIŞMA GRUBU RAPORU ........................................................................................ 5
BOR ÇALIŞMA GRUBU ÜYELERİ........................................................................................ 7
YÖNETİCİ ÖZETİ .................................................................................................................... 9
1. GİRİŞ ................................................................................................................................... 13
2. GENEL BİLGİLER.............................................................................................................. 15
2.1.
B
OR
E
LEMENTI
................................................................................................................ 15
2.2.
B
OR
M
INERALLERI
.......................................................................................................... 16
2.2.1. Kristal Suyu İçeren Boratlar ................................................................................... 16
2.2.2. Bileşik Boratlar (Hidroksil ve/veya Diğer Tuzlar ile) ............................................. 16
2.2.3.Borik Asit .................................................................................................................. 17
2.2.4. Susuz Boratlar ......................................................................................................... 17
2.2.5. Borofluoritler........................................................................................................... 17
2.2.6. Borosilikat Mineralleri ............................................................................................ 17
2.2.7. Turmalin grubu mineraller...................................................................................... 17
2.3.
T
ICARI
B
OR
M
INERALLERI
.............................................................................................. 18
2.4.
D
ÜNYA
B
OR
R
EZERVLERI
............................................................................................... 21
2.5.
B
OR
Ü
RÜNLERININ
K
ULLANIM
A
LANLARI
...................................................................... 22
2.5.1. Ürün Bazında Bor Ürünleri Kullanım Alanları ...................................................... 25
2.5.2. Sektörlere Göre Bor Kullanım Alanları .................................................................. 26
2.6.
D
ÜNYADA
B
OR
Ü
RETIM
Y
ÖNTEMLERI
............................................................................ 40
2.6.1. Maden İşletmeciliği ................................................................................................. 40
2.6.2. Cevher Zenginleştirme............................................................................................. 41
2.6.3. Rafinasyon ............................................................................................................... 41
2.7.
D
ÜNYA VE
T
ÜRKIYE
B
OR
Ü
RETIMLERI
........................................................................... 43
2.7.1. Dünyada Bor Üretimleri.......................................................................................... 43
3. MEVCUT DURUM VE SORUNLAR ................................................................................ 49
3.
1.
M
EVCUT
D
URUM
............................................................................................................ 49
3.1.1. Kuruluş Sayısı, Mevcut Kapasite ve Kullanımı ....................................................... 49
3.1.2. Üretim...................................................................................................................... 53
3.1.3. Dış Ticaret ............................................................................................................... 54
3.1.4. Yurtiçi Tüketim ........................................................................................................ 56
3.1.5. İstihdam ................................................................................................................... 56
3.1.6. Mevcut Teşvik Tedbirlerinin Değerlendirilmesi...................................................... 56
3.1.7. Sektörün Rekabet Gücü ........................................................................................... 56
3.1.8. Mevcut Durumun Değerlendirilmesi ....................................................................... 58
3.1.9. Özel Bor Kimyasalları ............................................................................................. 62
3.2.
S
EKTÖRÜN
D
ÜNYADA VE
AB
Ü
LKELERINDEKI
D
URUMU
............................................... 63
3.2.1. Dünyada Başlıca Bor Üreten Firmalar................................................................... 63
3.2.2. Şirketler/Ülkeler Bazında Bor Ürünleri Kurulu Kapasiteler .................................. 64
3.2.3. Dünya Bor Pazarındaki Önemli Gelişmeler........................................................... 68
3.3.
GZFT
A
NALIZI
................................................................................................................ 69
4. DOKUZUNCU PLAN DÖNEMİNDE (2007-2013)
SEKTÖRDE BEKLENEN
GELİŞMELER ......................................................................................................................... 71
4.1.
Y
URTIÇI
T
ALEP
P
ROJEKSIYONU
...................................................................................... 71
4.1.1. Çimento.................................................................................................................... 71