: پدر، نيا، نياكان. آبا-اژداد (aba-əjdad) : آبا، اجداد، پدر و نياكان

← اوف) اؤپورمك (öpürmək) : پوسيده، كهنه و فرسوده شدن. اؤپوره‌مك (öpürəmək) = اؤپرَنمك (öpürənmək) : پوسيده و كهنه شدن. اؤپوروك (öpürük) : كهنه، فرسوده و پوسيده .

اؤر	ör	(1) : فعل امر از مصدر «اؤرمك» (بافتن) (← هؤر.) اؤركن (örkən) : طناب، بند. اؤرمك (örmək) : 1- رستن، بافتن. 2- چيدن. اؤروک (örük) : 1- طناب، ريسماني كه بر پاي حيوانات بندند. 2- بند شده، بسته شده. اؤروکله‌مك (örükləmək) : بستن، بندكردن. اورو (örü) : فعل امر از مصدر «اورومك» (چرا رفتن گوسفندان) (در اصل به معني طناب اسب را در چراگاه ببند.) اوروم (örüm) : چراي شبانة دام. اورومك (örümək) : 1- به چراي شبانه بردن گوسفندان. 2- از جا برخاستن. اورومگاه (örümgah) : محل چراي شبانة گوسفندان.
اؤر	ör	(2) : در تركي قديم به معني ابر. در تركي قشقايي امروز اصطلاح «قوْرغون اؤرمك» داريم كه به معني «آشكار شدن شادي در چهره» است؛ بنا بر اين «اؤر» ريشة مصدر «اؤرمك» به معني آشكار شدن (ابر) است. (← اوْور3)
اؤرد	örd	: 1- ورد، آواز، صدا، سخن طولاني. 2- فعل امر از مصدر «اؤردمك» (تطويل سخن) اؤرد اوخوماق (örd oxumaq) : ورد خواندن، ورّاجي كردن. اؤردَك (ördək) : اردك، مرغابي. (به اعتبار اينكه اغلب اوقات آواز مي‌خواند و صدا مي‌دهد.)
اؤرْدْلَگ	ördləg	= اؤرْدْلَنگ (ördləng) : ترسو. (← اؤد، اؤردلگ)
اؤرْدْمَگ	ördməg	: 1- كليجه، انتهاي دم. (← اؤرْت، اؤرتمك)
اؤرگ	örg	: تلفّظي از كلمة «اؤگ» كه در تركي قديم به معني عقل بوده است و به تنهايي كاربرد ندارد. ← اؤگ) اؤرگَت (örgət) : فعل امر از مصدر «اؤرگتمك» (ياد دادن) اؤرگتمك (örgətmək) : 1- ياد دادن، تعليم دادن. 2- عادت دادن. 3- تحريك كردن. 4- راهنمايي و ارشاد نمودن. اؤرگتمه‌لي (örgətməli) : 1- ياد دادني، آموختني. 2- تحريك كردني. 3- قابل راهنمايي. اؤرگشمك (örgəşmək) : 1- دسته جمعي ياد گرفتن. 2- عادت كردن. (← اؤگ) اؤرگَن (örgən) : فعل امر از مصدر «اؤرگنمك» (ياد گرفتن) اؤرگنجَك (örgəncək) : عادت كرده، ياد گرفته، تعليم ديده. اؤرگنمك (örgənmək) : 1- ياد گرفتن، تعليم ديدن. 2- عادت كردن. 3- فهميدن، پي بردن. اؤرگنمه‌لي (örgənməli) : آموختني، ياد گرفتني.
اؤرگَن	örgən	: 1- سوهان سنگي، نوعي الماس كه با آن چاقّو تيز مي‌كردند. 2- تيغ سلماني. (ريشة كلمه از «اوْرماق» (پاره كردن) است.) اؤرگن داشى (örgən daşı) : سوهان سنگي كه در تيز كردن چاقو و امثال آن به كار برند.
اؤركَك	örkək	: 1- نر، مذكّر (در مقابل مؤنّث) 2- مرد، مردانه، مرد شجاع. (← ار، اركك) اؤركك بوْروق (örkək boruq) : نوعي بادام كوهي. اؤرككجه (örkəkcə) : نر، نرينه، مذكّر. اؤركك داش (örkək daş) : سنگ سخت، سنگ خارا.
اؤرنَك	örnək	= اؤرنوك (örnük) : 1- الگو، سر مشق، نمونه. 2- الگوي پستي و بدي، مورد مضحكه و مسخره.
اؤرّه‌تْمك	örrətmək	: طولاني كردن سخن. (← اؤرد و اور)
اؤرْت	ört	: فعل امر از مصدر «اؤرتمك» (پوشاندن) اؤرتمك (örtmək) : 1- پوشاندن، استتار كردن. 2- دُم، دمبة گوسفند. 3- انتهاي دُم، كليجه، دُمچة گوسفند كه معمولاً در ميان پشم مستتر است. اؤرتمه (örtmə) : 1- دُم، دمبة گوسفند. 2- دُمچه، دُم گوسفند كه با آن آلت تناسلي و مقعد خود را مي‌پوشاند. اؤرتلوک (örtlük) = اؤرتو (örtü) = اؤرتوك (örtük) : 1- روكش، جاجيم يا گليمي كه براي زيبايي بر روي بار منزل كشند. 2- قسمتهايي از بدن كه بايستي از نا محرم پوشيده بماند. 3- پوشاك و جهيزيّة عروس. اؤرتوجو (örtücü) : پوشاننده، پوشاك. اؤرتولمك (ötülmək) : پوشانده شدن، پوشيده شدن. اؤرتولو (örtülü) : پوشيده شده، هرچه كه بر آن رو پوش كشيده شده باشد. اؤرتونمك (örtünmək) : خود را پوشاندن، روي خود را پوشاندن. اؤرتونمه (örtünmə) : 1- پوشش، پوشاندن. 2- كمينگاه، محل كمين كردن.
اؤسکورمه	öskürmə	: سرفه كردن.
اؤت	öt	(1) : فعل امر از مصدر «اؤتمك» (آواز خواندن بلبل) اؤتمك (ötmək) : 1- آواز خواندن، چهچه زدن بلبل. 2- بلبل زباني كردن، مرتّب حرف زدن. اؤتَلْگي (ötəlgi) : نوعي باز شكاري كوچك كه با آواز خواندن و چهچه زدن، پرندگان كوچكتر از خود را فريب داده و به آنها حمله مي‌كند؛ در روستاهاي فارس به اين پرنده «دَكَران» مي‌گويند. اؤتن (ötən) : 1- آوازخوان، خواننده. 2- ناطق، بلبل زبان. اؤتوش (ötüş) : آواز بلبل، نغمة پرندگان. اؤتوشمك (ötüşmək) : آواز خواندن دسته جمعي بلبلان يا پرندگان. اؤتوشمه (ötüşmə) : عمل آواز خواني، همنوايي و همنوازي در موسيقي.
اؤت	öt	(2) : كيسة صفرا. (← اؤد) اؤتورمك (ötürmək) : ترشّح اسهال كه به رنگ آب صفرا باشد، فوران زدن اسهال. اؤتوروک (ötürük) = اؤتوره‌ك (ötürək) : اسهال، مدفوع رقيق.
اؤو	öv	: خانه، منزل. (← ائو) اؤوه‌لَتمك (övələtmək) : خوابانيدن، خواباندن. اؤوه‌له‌مك (övələmək) : خوابيدن، در جايي خوابيدن و افتادن بگونه‌اي كه بلند شدن مشكل باشد.
اؤي	öy	: خانه، منزل. (← ائو) اؤيجوک (öycük) : خانة كوچك. اؤيلَنمك (öylənmək) : ازدواج كردن. اؤيلو (öylü) : 1- خانه دار، صاحب خانه. 2- متأهّل، صاحب زن و بچه. اؤيه‌له‌مك (öyələmək) : افتادن و لميدن، خوابيدني كه بلند شدن در آن لحظه مشكل باشد.
اؤيچون	öyçün	: چنگك، چنگك كشاورزي كه با آن خرمن را به باد دهند. (← اوْوسون)
اؤيه‌ها	öyəha	: از اصوات تعجّب.
اؤيرَنمك	öyrənmək	: ياد گرفتن. (← اؤگ، اؤرگ، اؤرگنمك)
اؤيسون	öysün	: افسون، دعا و افسون.
اؤيو	öyü	: فعل امر از مصدر «اؤيومك» (استفراغ كردن) اؤيونمك (öyünmək) : آب دهن را ريختن و حرف زدن، لاف زدن، به خود باليدن.
اؤيود	öyüd	: پند، نصيحت. (← اؤگ، اؤگود)
اؤز	öz	: خود، خويشتن. شخصهاي ششگانة آن عبارتند از‌ : اؤزوم (خودم)، اؤزونگ (خودت) اؤزو (خودش) اؤزومـوز (خودمان)، اؤزونگوز (خودتان)، اؤزلري (خودشان) اؤز-اؤزونه (öz-özünə) : خود به خود، به اختيار خود. 2- به تنهايي. اؤز باشينا (öz başına) : 1- خود سرانه، به اختيار خود. 2- به تنهايي. 3- بي سرپرست، بي صاحب. اؤزبك (özbək) : ازبك، طايفة خود مختار و مستقل، نام طايفة ازبك كه يكي از شاخه‌هاي تركان به شمار مي‌رود. اؤز خوْشونا (öz xoşuna) : به ميل خود، به دلخواه خود، آزادانه. اؤزگل (özgəl) : بي حيا، پر رو، آنكه خود به خود نزد ديگـران رود. اؤز گوجونه (öz gücünə) : به نيروي خود، به اختيار خود. اؤزّه‌گ (özzəg) : رگ ابهر ، رگ جان، رگ پشت كه به دل چسبيده است، امّ الشّرايين. اؤزّه‌گي اوزولدو : رگ جانش پاره شد. اؤزوکو (özükü) : مال خودش، متعلّق به خودش. اؤزومکو (özümkü) : مال خودم، متعلّق به خودم. اؤزوموزدن يئيـلَر (özümüzdən yeylər) : از ما بهتران، اجنّه. اؤزونده گؤرَن (özüdə görən) : قدرتمند، توانا، قادر. اؤزونه آلماق (özünə almaq) = اؤزونه گؤتورمك (özünə götürmək) : 1- به خود گرفتن، منسوب به خود دانستن. 2- اقرار كردن، اعتراف كردن. اؤزونه گلمك (özünə gəlmək) : به خود آمدن، به هوش آمدن و متوجّه شدن. اؤزونه گؤوه‌نْمك (özünə gövənmək) : به خود باليدن. اؤزونو (özünü) : خودش را. اؤزونـو اؤلدورمك (özünü öldürmək) : خود كشي كردن. اؤزونو ايتيرمك (özünü itirmək) : 1- خود را گم كردن، خودخواه و متكبّر شدن. 2- دستپاچه شدن، عجله كردن. اؤزونونکو (özününkü) : متعلّق به خودش، مال خودش.
اؤزگه	özgə	: غريبه، بيگانه. (ريشة كلمه از «اوزمك» (بريدن) است به اعتبار بريده شدن از خوديها.)
پا	pa	(1) : 1- قسمت، بهره. (← پاي) 2- شريك، همدست. 3- شانس، موفّقيّت و كاميابي. پا وئرمك (pa vermək) : سعادت و شانس رو آوردن.
پا	pa	(2) : (ف) 1- پا، ستون بدن. 2- پايين. (اصل كلمه فارسي است امّا با پسوندهاي فارسي و تركي تركيبات فراواني دارد كه در تركي قشقايي رواج گسترده‌تري دارد.) پابّارا (pabbara) = پاپّارا (pappara) = پا پَرّه (pa pərrə) : فوّاره، جهش آب از پايين به بالا. پا بوس (pa bus) : پاي بوسي، زيارت. پا به ركاب (pa bə reka) : پا در ركاب، آمادة حركت. پا به زا (pa bə za) : زمان زايمان. پا
به سِنّ	pa bə senn	: ميان سال، پير و مسن. پا پَتي (pa pətı) : 1- پا برهنه، بدون كفش. 2- بيچاره و تنگدست. پا پَلَك (pa pələk) = پا پله پيچَك (pa pələ pıçək) : فنّي است كه در هنگام كشتي گيري به كار بندند. پا پئچ (pa peç) : 1- پا پيچ، پاتابه. 2- دردسر، مزاحمت. پاپئي اوْلماق (pa pey olmaq) : پا پي شدن، به دنبال چيزي رفتن، توجّه كامل داشتن. پاپيريز (papırız) : 1- پا بريز، خمير ريز كه به ماكيان دهند. 2- نام گياهي شبيه سير، كه داراي پيازچه‌اي قهوه‌اي رنگ است و پرزهاي پنبه مانند و نرمي دارد. در گذشته با سنگ چخماق به اين پرزها ضربه مي‌زدند و از آن آتش درست مي‌كردند. پا پيزه‌گْلَنمَك (pa pizəglənmək) : يك مرتبه از جا پريدن، جهيدن و به سرعت حركت كردن. پا پيش (pa piş) : 1- پا پيچ، مزاحمت. 2- پا پوش، كفش. 3- كلَك، نيرنگ. پا پيله پيچك (pa pilə piçək) : 1- پا را حائل كردن براي زمين زدن رقيب در كشتي. 2- منحرف كردن، از راه به در بردن. پا تخت (pa təxt) : پايتخت، مقر حكومت مركزي. پا توْوا (pa tova) : پا تابه، پا پيچ. پا دار (padar) : 1- موقّر و سنگين. 2- زرنگ، سريع و چابك. 3- بدون وقفه، پي گير. 4- ثابت و پايدار. 5- اصيل و آزاده. هادار پادارا باخمير. (آدم پر هياهو و جنجال برانگيز به افراد اصيل توجّهي ندارد.) پا دارليق (padarlıq) : 1- ثبات، پايداري. 2- اصالت و آزادگي. 3- وقار و سنگيني. پا دوْو (pa dov) = پا دوْوه‌ك (pa dovək) : پادو، نوكر، غلام. پا دوْولوق (pa dovluq) : پا دوي، نوكري، غلامي. پارّوْو (parrov) : حيواني كه روي پا حركت كند، مال موقّتي، مال يا حيواني كه براي انسان بقا و وفايي ندارد. پارّيز (parrız) = پارّيمان (parrıman) : از پا افتاده، خسته، مريض و ناتوان. پافّارا (paffara) : فوّاره. پا كار (pa kar) : نوكر، رابط اجرايي بين مالك و رعيّت. پا كش (pa kəş) : 1- كفش، پا پوش. 2- ساق پوش، نوعي جوراب كه فقط ساق پا را بپوشاند. 3- تكّه طناب كوچكي كه به قسمت پايين چادر بسته مي‌شود تا چادر را محكم نگه دارد. پا كور (pa kur) : پا كوتاه، كوتوله، كوتاه قد. پا كؤله (pa kölə) : مجموعه‌اي از ساقة گياهان و درختان كه در خوابگاه و زير پاي بزغاله‌ها و برّه‌ها فرش مي‌كنند تا از آسيب سرما و باران مصون مانند. (← ايچ، ايچليك) پا گرد (pa gərd) : 1- بيكاره، ولگرد. 2- نوكر، غلام. پا مال (pa mal) : پايمال، از بين رفته، زير پا له شده. پا مال–پاشار (pa mal-paşar) : ريخت و پاش. پايا (paya) : 1- پايه، شالوده، اساس. 2- پايه، ديرك، چوب ستبر. 3- ستون. 4- قسمت زيرين ميز يا صندلي، پاية هر چيز. 5- مقام و منزلت. پايا پئچ (paya peç) : پايه پيچ، گُمپلهاي زينتي كه به پاية چادر بسته مي‌شود. پايا توتماق (paya tutmaq) : پايه گرفتن، در تركه بازي براي دفاع از خود پايه را حائل قرار دادن. پايادار (payadav) : 1- پايدار، محكم، ابدي. 2- داراي قدر و منزلت. پاي اوزاتماق (pay uzatmaq) : خسته شدن. پايِ پييادا (paye piyada) : با پاي پياده، بدون سوار شدن. پايدار (paydar) : پايدار، استوار و محكم. پايدارليق (paydarlıq) : پايداري، استقامت. پايناق (paynaq) = پايناخ (paynax) : 1- حيوان چلاق، حيواني كه بر اثر فرسودگي سُم پا، يا بر اثر پيري و بيماري نتواند حركت كند. 2- تنبل، دير جنبنده.
پاچ	paç	: اصطلاحي است كه براي نشاندن كودك بيان مي‌شود. پاچّا (paçça) : 1- پاچه، لنگ. 2- پاچه كوه، دامنة كوه. (بعيد به نظر مي‌رسد كه اين كلمه از : (پا + چه) = پاچه فارسي باشد.) پاچ ائدمَك (paç edmək) : نشستن. (به زبان كودكانه) پاچّا پارا (paçça para) = پاچّا پَرَست (paçça pərəst) : پاچه پرست، فاسق، هيز و شهوت ران. پاچّالاماق (paççalamaq) : 1- پاچة انسان يا حيواني راگرفتن. 2- قيچي كردن پشم يا موي ناحية پاچه و اطراف شكم حيوان.
پاگير	pagir	: نام تيره‌اي از ايل كشكولي.
پاك	pak	: 1- پاك، تميز. 2- مخلص، بي غلّ و غش، پاك دامن. 3- همه، همگي، به طور كامل.
پال	pal	: بال، پر، وسيلة پرواز، وسيلة پوشش بدن پرندگان. (← بال1 و پار1) پالا-پال (pala-pal) : در خواب حرف زدن، به عالم ديگر پريدن و سخنان پرت و پلا گفتن، هذيان. پالات (palat) : بال، بال و پر. پالازلانماق (palazlanmaq) : 1- بال و پر زدن، تقلّا كردن. 2- بال و پر در آوردن جوجه و پرندگان كوچك. پاوس (palas) : پلاس، پوشاك، وسيلة پوشش، بافته‌هايي از قبيل جاجيم، گليم و امثال آنها. پاوسيك (palassık) : پلاستيك، محفظة نايلوني. پالان (palan) = پالَنگ (paləng) : پالان، جل، وسيلة پوشش بدن الاغ. پالانچا (palança) : پالان كوچك، پالانچه. پالانلاماق (palanlamaq) : پالان بر حيوان گذاشتن. پالانلى (palanlı) : پالان پوشيده، الاغ پالاندار. پالپازلاما (palpazlama) : تعجيل، آشفتگي و سراسيمگي. پالپازلاماق (palpazlamaq) = پالپازلانماق (palpazlanmaq) : بال و پر زدن، تقلّا كردن. پال-پال ائدمك (pal-pal edmək) : بال و پر زدن پرنده در حال مرگ. پال-پالى (pal-palı) : آدم فعّال، مضطرب و پر جنب و جوش، حسّاس و پر هيجان. پالتار (paltar) : لباس، وسيلة پوشش. پالتوْو (paltov) : پوشش ضخيمي كه در فصل سرما روي لباسهاي ديگر پوشند. پاللى (pallı) : بال دار، پرندة بال دار.
پالا	pala	: محرّف «پارا» به معني پول كه در تركيه رايج است و در قشقايي «پلإل-و-پالا» مي‌گويند.
پاوسنگ	palasəng	: 1- سماجت، سمج بازي، فعاليت بيش از حدّ معمول. 2- سراسيمه، سر در گُم. 3- پرسه زدن، دور زدن.
پالديم	paldım	: پاردُم الاغ. (← پار1، پاردوم) پالديم سوْودالـی (paldım sovdalı) : پاردم ساييده، مكّار و حيله گر.
پاليت	palıt	: بلوط. (← بل، بليت)
پال‌پيم	palpım	: (← پار1، پارپيم)
پامّالا پيس	pammala pis	: 1- صداي در رفتن باد معده، صداي در رفتن تفنگ سرپُر. 2- تنبل. پامّالا پيسّاق (pammala pissaq) : روده و امعاء كه از مقعد بيرون آيد.
پامّيق	pammıq	: پنبه. (ريشة كلمه از واژة تقليدي «پام» (صداي تركيدن دانة پنبه) درست شده است.) پامّيقليق (pammıqlıq) : پنبه زار.
پاپاق	papaq	: كلاه، نوعي كلاه زمستاني كه روي گوش و گردن را مي‌گيرد. (كلمه از «پاپ» گرفته شده و اين نوع كلاه هم مخصوص پاپها و بزرگان بوده است؛ البتّه در قديم به تاج هم پاپاق مي‌گفتند.) پاپاقلـی (papaqlı) : كلاه بر سر.
پاقّير	paqqır	: 1- چماق، شش پر، چوبدستي محكم. 2- كثيف، آلوده. 3- شلخته و نا منظّم.
پار	par	(1) = پارّ (parr) : 1- صداي پريدن پرندگان. (← پر) 2- صداي دريده و پاره شدن پارچه، بافتنيها و امثال آن.(← بار) پارا (para) : 1- پاره، دريده. 2- دسته، گروه. بير پارا آدام. (دسته‌اي از انسانها) 3- طناب كوتاه، طناب كوتاهي كه گويي بريده شده. 4- بافتني كنگره دار. پارا–پارا (para-para) : 1- پاره پوره، از هم دريده. 2- كنگره دار. پارا-پورا (para-pura) : پاره پاره، تكّه تكّه. پارالاماق (paralamaq) : 1- پاره كردن، دريدن. 2- بستن، بند بر دست كسي گذاشتن. پارالانماق (paralanmaq) : 1- پاره شدن. 2- متفرّق و پراكنده شدن. پارپيم (parpım) : عبور دادن گلّة گوسفندان و ساير حيوانات از زير يك طناب يا تونل به خاطر رفع بلا و بيماري. (مطابق اعتقادات ايلي) پارچا (parça) : 1- پارچه، بافتني و هر چيز بافته شده. 2- تكّه، پاره، قطعه. پارچالاماق (parçalamaq) : قطعه قطعه كردن، تكّه پاره كردن. پارچالانماق (parçalanmaq) : قطعه قطعه شدن، تكّه پاره شدن. پار دوم (par dum) : پاردم حيوان، طناب كوتاه يا تسمه‌اي كه از دو طرف پالان يا زين به پشت ران حيوان بسته مي‌شود. پار دوم سوْودالي (par dum sovdalı) : پاردم ساييده، بي حيا و مكّار. پار سنگ (par səng) : پارة سنگ، سنگي كه در يك كفة ترازو نهند. پارسنگ آپارماق (par səng aparmaq) : 1- پارسنگ بردن، كم وزن شدن. 2- مجازاً به معني كم عقل شدن، خل شدن. پارّيلاماق (parrılamaq) : 1- صداي پرواز پرندگان به گوش رسيدن. 2- پر كشيدن، پرواز كردن.
پار	par	(2) : درخشش، نور. (← پيـر1) پارلا (parla) : فعل امر از مصدر «پارلاماق» (روشن شدن) پارلاتماق (parlatmaq) : برّاق كردن، نوراني كردن. پارلاق (parlaq) : درخشان، نوراني و روشن. پارلاماق (parlamaq) : روشن كردن، نوراني كردن. پارلانماق (parlanmaq) : روشن شدن. پارّيلاماق (parrılamaq) : درخشيدن، نوراني شدن.
پارابليم	parablım	: نوعي اسلة كمري.
پارنا	parna	: (ف) گوسالة يك ساله. (محرّف كلمة پارينة فارسي است.)
پارپازلانماق	parpazlanmaq	: با شتاب راه رفتن. (← پال، پالپازلاماق)
پارّی	parrı	= پارّو (parru) : (ف) 1- پارو، وسيله‌اي كه با آن برف را بروبند. 2- وسيلة قايق راني، پارو.
پارس	pars	: زنگ آهن، زنگار فلزات. (← پاس) پارسلانماق (parslanmaq) = پارس وورماق (pars vurmaq) : زنگ زدن، زنگار گرفتن فلزات. پارسلى (parslı) : زنگ زده.
پارْت	part	: صداي انفجار، صداي تركيدن چيزي. پارتلاما (partlama) : انفجار. پارتلاتديرماق (partlatdırmaq) = پارتيلاتماق (partılatmaq) : منفجر كردن، تركاندن. پارتيلاماق (partılatmaq) : منفجر شدن، تركيدن.
پارتال	partal	: 1- لباس، لباس كهنه و مندرس. 2- لباس گشاد. 3- پير فرتوت. (← پال، پالتار)
پارتى	partı	: (فر) پارتي، رشوه گير. پارتي بازليق (partı bazlıq) : پارتي بازي، رشوه گيري.
پاريوْو	paryov	: (ف) فارياب، زراعت آبي.
پاس	pas	: زنگار، زنگ آهن. (← پارس) پاس باغلاماق (pas bağlamaq) : زنگار بستن. پاسلانماق (paslanmaq) : زنگ زدن، زنگار بستن. پاسماق (pasmaq) : 1- زنگار، زنگ آهن. 2- ترشّحات و آلودگيهاي چشم. پاسماقلى (pasmaqlı) : آلوده، كثيف.
پاش	paş	: پاشيده، در هم ريخته. ريخت-و-پاش (ريخت و پاش، پاشيدگي، پراكندگي.) پاشار (paşar) : از هم پاشيده، در هم ريخته.
پاشا	paşa	: 1- پادشاه، عنوان عالي ترين مقام لشكري و كشوري بوده است. (اصل كلمه «باشا» از «باش + ا» به معني كسي كه در رأس امور قرار دارد.) 2- از نامهاي پسران.
پاشماق	paşmaq	: 1- دمپايي، كفش. (← باش، باشماق) 2- انگشت بزرگ پا.
پاشنا	paşna	: 1- پاشنة پا. 2- پاشنة كفش. پاشنا چكمك (paşna çəkmək) : پاشنة كفش را كشيدن و عازم شدن و به سرعت حركت كردن. پاشنالاماق (paşnalamaq) : پاشنه كشيدن، ركاب كشيدن، به سرعت تاختن. پاشنا وئرمَك (paşna vermək) : 1- ركاب كشيدن، تاختن. 2- قدرت يافتن، بر خر مراد سوار شدن.
پات	pat	: وضعيّتي در بازي شطرنج كه شاه و ساير مهره‌هاي رقيب نتواند حركت كند.
پاتاق	pataq	= پاتيق (patıq) : پاتوق، محل اجتماع.
پاتيل	patıl	: ديگ. پاتيلچا (patılça) : ديگچه، ديگ كوچك.
پاخا	paxa	= پاخار (paxar) : 1- ساقة گندم دانه دار، كاه توأم با دانه. 2- زبر. (در مقابل نرم)
پاي	pay	: 1- بهره، سهم، قسمت. 2- هديه، احسان. 3- رزق، روزي. پايانداز (payandaz) : پاي‌انداز، بهرة عروس خانم در هنگام ورود به خانة شوهر، آنچه در هنگام ورود عروس خانم هديه داده مي‌شود. پاي ائتمَك (pay etmək) : تقسيم كردن. پاي بخت (paye bəxt) : خانة بخت، تقدير، سر نوشت. پاي گؤندَرمَك (pay göndərmək) : هديه دادن، هديه فرستادن. پايلا (payla) : پياله، كاسه. (ظرفي كه در آن هر كسي سهمية خود را دريافت كند.) پايلاشديرماق (paylaşdırmaq) : بين خود و ديگران تقسيم كردن. پايلاشماق (paylaşmaq) : تقسيم شدن. پايلاما (paylama) : 1- وسيلة تقسيم كردن، پياله، كاسه. 2- بهره، قسمت. پايلاماق (paylamaq) : قسمت كردن، تقسيم كردن. پايلانماق (paylanmaq) : تقسيم شدن. پاي وئرمَك (pay vermək) : هديه دادن، انعام دادن. پاييز (payız) : پاييز، فصل بهره دهنده، فصل سوّم سال.
پازان	pazan	: (ف) پازن، بز نر. (در اصل پاد زن = نقيض زن، مذكّر) پازان سقَّللي (pazan səqqəlli) : ريش بزي، ريش پرفسوري. پازان سقَّلي (pazan səqqəli) : گياهي است شبيه سير با برگهاي بلند وباريك. پازان گچّي (pazan gəççi) : بز پيش آهنگ، بز نري كه در جلو گلّه حركت مي‌كند.
پازهر	pazəhr	: (ف) پاد زهر، ضدّ سم، نوشدارو.
پئت	pet	: اسهال، ترشّح. پئت وئرمك (pet vermək) : دچار بيماري اسهال شدن.
پئچ	peç	: 1- پيچ، ميخي كه ديوارة آن از بالا تا پايين فرو رفتگي و بر آمدگي داشته باشد. 2- خميدگي، كجي، انحنا. 3- پوزه، پيچ و دماغة كوه يا تپّه. پئچله‌مك (peçləmək) : پيچاندن، چرخاندن. پئچلي (peçli) : 1- خميده، اريب، كج. 2- پيچِ بسته شده، پيچ و مهره شده. پئچ وئرمَك (peç vermək) : پيچ دادن،چرخاندن.
پئر	per	: پير، مرشد. پئريشان (perian) : پريشان، آشفته و در هم.
پئس	pes	: پست، بد، زشت و نا خوشايند. (← پس2) پئسليك (peslik) : بدي، بد رفتاري.
پئش	peş	: (ف) پيش، جلو. (به تنهايي كاربرد ندارد.) پئشاماد (peşamad) : پيش آمد، اتّفاق. پئشانا (peşana) : 1- پيشاني. 2- آنچه بايستي در تقدير پيش آيد، شانس، اقبال. پئش خيزمَت (peş xizmət) : پيش خدمت، نوكر. پئش كش (peş kəş) : پيشكش، هديه. پئشواز (peşvaz) : پيش باز، استقبال. پئشه زادا (peşə zada) : پيش زاده، فرزند همسر قبلي. پئشه شام (peşə şam) : 1- غذاي پيش از شام، غذاي عصر، عصرانه. 2- غذاي سحري در ماه رمضان.
پئشمان	peşman	: پشيمان، نادم. (ريشة كلمه از «پئس» (بد) و اصل كلمه «پئسمان» است. ← پس2 و پئس) پئشمانليق (peşmanlıq) : پشيماني، ندامت.
پئل	pel	: پوسته، رو پوش. پئله (pelə) : 1- پيله، پوستة دانه، پوستة حبوبات. 2- پوستي كه قاب بازها قابهاي خود را در آن مي‌ريختند. 3- زخم و بيماري پيله، چركي كه از ميان زخم بيرون آيد. پئله ائدمَك (pelə edmək) : پيله كردن، سماجت كردن، چسبيدن به ديگري.
پئي	pey	: 1- پي، ردّ پا، جاي پا. 2- رباط، وسيلة اتّصال دو استخوان در بدن. 3- پشت پا، پشنة پا. 4- دنبال، تعقيب. پئي آپارماق (pey aparmaq) : پي بردن، فهميدن. پئياب (peyab) : پي ياب، پاياب، چوب يا آلتي كه با آن عمق آب را تعيين كنند. پئي اوزاتماق (pey uzatmaq) : راه طولاني را در پيش گـرفتن و رفتن، خسته شدن. پئي اوزانماق (pey uzanmaq) : خسته شدن به خاطر راه طولاني. پئي ائدمَك (pey edmək) : 1- عمق آب عميق را تعيين كردن. 2- بزغاله‌ها و برّه‌ها را همراه مادران خود رها كردن. پئي-پاچّا (pey-paçça) : 1- پاي و پاچه. 2- همه و همگي. پئي-تور (pey-tur) : 1- ردّ پا، آدرس، آثار و نشانه. 2- پي جويي، جستجو. پئي جور (pey cur) : پي جويي، جستجو و تحقيق. پئي جور اوْلماق (pey cur olmaq) : تحقيق و جستجو كردن. پئي چيخارتماق (pey çıxartmaq) = پئي دوْوانليق (pey dovanlıq) : رد پاي كسي را جستجو كردن. پئي ران (pey ran) : رد ياب، جستجو كننده. پئي رانليق (pey ranlıq) = پئي سورمك (pey sürmək) : رد يابي. پئيغولا (peyğula) : جاي پاي غول،‌ بيغوله، گوشه و كنار، بياباني كه بايستي جاي پاي غول را ديد. پئيك (peyk) : پي، دنبال، تعقيب. دوشموش پئيـكينه. (به تعقيبش پرداخته.) پئيكَره (peykərə) : 1- پي كنه، شالوده، اساس و بنياد. 2- پيكره، تمثال. پئي كنه (pey kənə) : پي كنه، شالوده. پئي كوْر (pey kor) : پي گم، محو كردن ردّ پا و آثار جرم. پئي مال (pey mal) : حيواني كه هنگام راه رفتن پشت پاهايش به هم ماليده شود. پئيوَس (peyvəs) : پيوست، پي بست، اتّصال. پئيوسته (peyvəstə) : 1- پيوسته و متّصل به هم. 2- هميشه، همه وقت. پئيوَند (peyvənd) : پيوند، پي بند، اتّصال. 2- وصلت، قوم و خويشي.
پئيكام	peykam	: نام نقشي از نقشهاي گليم.
پپه	pəpə	: 1- نان (به زبان كودكانه) (كلمه از تكرار په په په … كه جزء اسم صوتها است، تشكيل شده.) 2- پخمه، كودن.
پت	pət	: 1- پته، مدرك، سند. (در قديم به معني پردة بكارت بوده است.) 2- زائده، ساقه و جوانة زائد درخت. پت ائدمك (pət edmək) : هرس كردن شاخه‌هاي اضافي درخت. پتَك (pətək) : 1- كندوي زنبور عسل، موم عسل. 2- صبر و حوصله. 3- جوانة گياهان و درختان. پته (pətə) : مدرك، ورقة جواز، پروانه، بليت. پتي يارا (pəti yara) : پتياره، اهريمني، زن اهريمن صفت. (بكارت از دست داده)
پتَل پورت	pətəl purt	: در اصل محرّف كلمة «پترسبورگ» (لنينگراد) است كه دوّمين شهر بزرگ شوروي محسوب مي‌گردد و اصطلاحاً به معني راه دور به كار مي‌رود.
پتي	pəti	(1) : پتو.
پتي	pəti	(2) : برهنه، لخت.
پتي	pəti	(3) : 1- فرا گرفته، پوشيده و انبوه. 2- همه، همگي.
پتيل ائدمك	pətil edmək	: لغو كردن، كنسل كردن. (فا)
پچ	pəç	= پچّ (pəçç) : له و كوبيده. پچَل (pəçəl) : كثيف و بي ارزش. (← پرچَل) پچيز (pəçiz) : 1- پشيز، كم ارزش. 2- نام نوعي از انواع پارچه‌هاي قديمي كه چندان مرغوبيّت نداشته است.
پخ	pəx	(1) : پخمه، كودن. پَخت (pəxt) = پخم (pəxm) = پخمه (pəmə) : پخمه، كودن، دير فهم.
پخ	pəx	(2) : بار، دفعه. بير پخ. (يك بار)
پخش	pəxş	: پخش، پراكنده و متفرّق. پخش-و-پرَه (pəxş-o-pərəh) : پراكنده و متفرّق.
پخشه	pəxşə	: 1- پشه، پشة ريز و كوچك. 2- مگس. 3- زنبور. پخشه بند (pəxşə bənd) : پشه بند، پشه گير. پخشه‌لنمك (pəxşələnmək) : 1- پشه را از خود دور كردن. 2- يك مرتبه از جا جهيدن. 3- وسواس شدن.
پخه	pəxə	: ساقة گياه، ساقة گندم، جو و … (← پاخا)
پخيل	pəxil	: بخيل، حسود.
پر	pər	: 1- پر، بال و پر پرندگان. 2- تپّه و تُل دراز كه به شكل پر پرندگان باشد. 3- كنار، لبه. 4- دور، فاصله دار. بيزدن بير آز پر دوشموش. (از ما كمي دور افتاده است.) (← پال و پار) پراكنده (pərakəndə) : 1- متفرّق، از همديگر دور شده. 2- سخن بي ربط، سخن بيهوده. پراكنده‌ليك (pərakəndəlik) : پراكندگي، تفرقه. پراه (pərah) : دور، جدا، از هم جدا. 2- منحرف. پراهلاماق (pərahlamaq) : 1- جدا كردن. 2- منحرف كردن. پر باسماق (pər basmaq) : سر و گوش به آب دادن، حضور يافتن. اوْ هلَز بورا پر باسماميش. (او تا به حال براي لحظه‌اي هم به اينجا قدم نگذاشته است.) پر-بيجيك (pər-bicik) : در حال پريدن و فرار كردن، بسرعت. پر-پر اوْلماق (pər-pər olmaq) : 1- حالت پرپر شدن گل. 2- به شوق و هيجان آمدن، از خوشحالي پر در آوردن. 3- پر پر و تكه پاره شدن. پرجين (pərcin) = پرچين (pərçin) : پرچين، حصاري كه در اطراف محدوده‌اي كشند. پرچيده (pərçidə) : 1- دور، جدا شده. 2- متنفّر، بيزار. 3- در هم فرو رفته، در هم پيچيده شده. پر دوشمك (pər düşmək) : دور افتادن، جدا افتادن. پرگير (pərgir) : 1- پي در پي، متوالي، پشت سر هم. 2- همه، همگي. پرَن-پرَن (pərən-pərən) : پريشان احوال، رنگ پريده، داغون و از هم گسيخته. پرّه‌كه (pərrəkə) : فكر، حواس، حافظه. پرّه‌كه‌سي اوچمـوش. (حواسش پرت شده است.) پرّه‌گ (pərrəg) : روح، روان، هوش، حواس، حافظه. پرّه‌گي اوچمك (pərrəgi üçmək) : روح و روان از تن جدا شدن، ترسيدن و پرت شدن حواس. پرَه (pərəh) = پرّه (pərrəh) : دور، جدا از هم. پرَهله‌مك (pərəhləmək) : جدا كردن، دور كردن، منحرف كردن. پر-و-پا قورْس (pər-o-pa qurs) : پر پا قرص، كنايه از آدم درستكار و ثابت قدم. پر-و-پيت (pər-o-pit) : 1- پر و بال. 2- كندن پر مرغ و پرندگان. 3- قراضه، پاره پوره، چيزهاي كم ارزش. پر وورماق (pər vurmaq) : 1- حضور يافتن، سر و گوش به آب دادن. 2- بال و پر زدن، پريدن. پري (pəri) : ملك، فرشته‌اي كه پر كشد و پرواز كند. 2- مجازاً به معني معشوق. 3- از نامهاي دختران. پرّيخمَك (pərrixmək) = پرّيكمَك (pərrikmək) : دوري جستن، متنفّر شدن. پرِّ قو (pərre qu) : پر قو، پرهاي لطيف قو و پرندگان ديگر. پرِّ قئيسي (pərre qeysi) : زردآلوي خشك.
پرّ	pərr	: قرعه، قرعه كشي. (← بهر)
پرت	pərt	: 1- پرت، پرتاب. 2- منحرف، گمراه. 3- جدا، دور. (← پر) پرت آتماق (pərt atmaq) : 1- منحرف كردن، راه عوضي نشان دادن. 2- دور كردن، جدا كردن. پرتليك (pərtlik) : دور افتادگي، جدايي. پرت-و-پالا (pərt-o-pala) : پرت و پلا، سخنان بيهوده. پرتوْو (pərtov) : 1- اطراف، دور و بر. 2- پرتو، شعاع نور.
پرچ	pərç	: پرچ، فرو بردن ميخ در چيزي. (← پيرچ) پرچيم (pərçim) : 1- ميخ و وسيلة پرچ كردن. 2- پرچم. پرچيمله‌مك (pərçimləmək) : ميخ زدن، به هم وصل كردن.
پرچَل	pərçəl	: كثيف، نا پاك و آلوده. (← پچ، پچل) پرچلليك (pərçəllik) : آلودگي، كثافت.
پرخاش	pərxaş	: 1- پرخاش، جدال، تندي و خشونت. 2- گيج، آشفته حال.
پرده	pərdə	: (ف) 1- پرده، پوشش، پارچة پرده‌اي. 2- بيماري فتق، پارگي شكم. 3- بيماري چشم، آب مرواريد. 4- پردة حيا، شرم و حيا، احترام. 5- پردة نمايشنامه و تآتر. 6- پردة تار و سه تار و … 7- پردة صماخ، پردة گوش. پرده گتيرمَك (pərdə gətirmək) : دچار بيماري چشم شدن. پرده وورماق (pərdə vurmaq) : گرفتگي صدا در هنگام آواز خواني. پرده‌يي اوْلماق (pərdəyi olmaq) : دچار فتق شكم شدن.
پرسَنگ	pərsəng	: پارسنگ. (← پار1، پارسنگ)
پرسيم	pərsim	: آرد زبر، آرد خمير.
پرْك	pərk	: اساس، استحكام، پايه. (← برك) پركيني داغيتدی. (استحكام آن را متزلزل ساخت.)
پرگار	pərgar	: 1- پرگار، وسيلة ترسيم دايره. 2- نظم و نظام آفرينش. (← پل1، پلغار)
پرّه	pərrə	: 1- پروانه، پرّة چرخ، پروانة چرخ. 2- دوك، آلت پشم ريسي. پرّه‌ك (pərrək) = پرّه‌گ (pərrəg) : پروانه، چرخ، وسيلة چرخش.
پروار	pərvar	: (ف) 1- چاق، فربه. 2- طويله.
پس	pəs	(1) : پس، بنا بر اين. پسكه (pəskə) : بس كه، از بس كه.
پس	pəs	(2) : 1- عقب، پشت سر. 2- عقب افتاده، پست، زشت، پليد. پس انداز (pəs əndaz) : پول صرفه جويي در هزينه. پس بار (pəs bar) : باري كه بر روي بار ديگر گذاشته شود. پس بار وئرمَك (pəs bar vermək) : 1- كمك كردن در هنگام كوچ و بار. 2- تحريك كردن. پس بره‌ك (pəs bərək) : كسي كه در كمينگاه دوّم قرار گيرد؛ دزدي كه پشت سر دزد اوّلي حركت كند. پس قوْنداق (pəs qondaq) : پس قنداق، قسمت انتهايي قنداق تفنگ. پسليك (pəslik) : پستي، بدي و زشتي. پس كش (pəs kəş) : به عقب كشنده، ميخ چوبي كوچكي كه با آن قسمت پايين چادر را مي‌بندند. پسه (pəsə) = پسه‌له (pəsələ) : پشت سر، پنهاني. پسه‌له‌ده بو ايشي گؤرمز. (اين كار را به صورت پنهاني انجام نخواهد داد.) پسه‌كي (pəsəki) : پسكي، خوشه چيني، دو باره چيدن ميوة درختان و محصولات ديگر. پسّه وورماق (pəssə vurmaq) : از پشت كسي به او تنه زدن، از روي شهوت خود را به ديگري ماليدن. پسين (pəsin) : عصر، بعد از ظهر. پسينه‌ليك (pəsinəlik) : عصرانه.
پسَنسه‌مك	pəsənsəmək	: توجّه كردن، متوجه شدن.
پشم	pəşm	: (ف) 1- پشم. 2- هيچ و پوچ، بي ارزش. پشمَك (pəşmək) : 1- نام گياهي كه معمولاً در شوره‌زار مي‌رويد. 2- پشمك، نام نوعي شيريني. پشمَكي (pəşməki) : داراي پشم، پر از پشم. پشمي (pəşmi) : 1- پشمي، پارچة پشمي. 2- نام نقشي از نقشهاي قالي. پشمينه (pəşminə) : 1- گوسفند، حيوان پشمدار. 2- آنچه از پشم درست شود.
پشماق	pəşmaq	: كفش، دمپايي. (← باشماق)
پشيز	pəşiz	: پول كم بها، سكّة مسي بسيار قديمي كه گويا يك شصتم درهم بوده است. (← پچ، پچيز)
پعّ	pə