574
olmadığını müəyyən etmək olardı. Kürəyinə balta zərbəsi
endiriləndən sonra onun sol qolu demək olar ki, iflic
vəziyyətinə düşmüş və o, döyüşlərdə yalnız sağ əlindən
istifadə edirdi. Lakin buna baxmayaraq, o, həmişə döyüşə
gedəndə qılıncından başqa xəncər də götürürdü. Armando
cəngavər idi və cəngavər kimi də silahlanmalı idi.
Bu meşədə cığırların sayı çox idi. İspanlar hiss etdilər
ki, yerli hindular bu cığırlardan çox istifadə edirlər.
Buradakı cığırlar irili-xırdalığı ilə seçilirdi. Armando geniş
cığırlardan birini seçib, məhz həmin cığırdan istifadə
etməyi qərara alır. O, çox yaxşı bilirdi ki, həmin cığır dəstə-
ni lazımi yerə aparıb çıxaracaq. Görünür, hindular həmin
cığırdan müntəzəm istifadə edirdilər. Ona görə ki, həmin
cığırın üstündəki bütün iri kolluqlar ya əl ilə sındırılmış, ya
da ki, iti kəsici bir alətlə kəsilmişdi.
Migelgil cığır ilə cərgəylə irəliləyirdilər. Keçid zamanı
onların heç birisi dinib danışmırdı. Onlar elə hərəkət
endirlər ki, ətrafa səs-küy yayılmasın.
Beləliklə, onlar cənub - cənub-qərb istiqamətilə yarım
liqdən artıq hərəkət edib yorğunluqlarını almaq üçün,
yerdən cüzi hündürlüyü olan kiçicik bir təpənin üstündə
oturub, beş-on dəqiqə istirahət etməyə başladılar. Keçid
zamanı onlar gah hündürlüyə qalxır, gah da ki, aşağı
enirdilər. Bir sözlə, bu meşə çoxlu dərə-təpələrdən ibarət
575
idi. Məhz buna görə də dəstə bu keçid zamanı tez
yorulmuşdu. həm də bu keçidə başlamazdan əvvəl onlar
altmış yeddi gün okeanın üstündə hərəkətsiz qalmışdılar.
Enrike hamıdan yaşlı olduğu üçün dərhal ot örtüyü olan
yerə uzandı. Qalanları isə Armandodan başqa dövrə
vuraraq, yerdə oturdular. Heç kim buradakı sükutu pozub
danışmaq istəmirdi, daha doğrusu, danışmaq üçün onlar söz
tapa bilmirdilər. Lakin hamını bircə sual maraqlandırırdı:
görəsən Odovaldo qardaşları və onların əsgərləri haradadır-
lar? Necə olursa-olsun, onların axtarışı üçün düşərgədən iki
dəstə göndərilmiş və bu dəstlələrdən heç olmasa biri onları
tapıb düşərgəyə qayıtmalı idi. Bu missiyanı yerinə yetirmək
heç də çətin deyildi. Təkcə ova gedənlərin hamısı sağ-
salamat olsunlar.
Buradakı cəngavərlərdən yalnız Enrike ilə Xose odlu
silah götürməmişdilər. Bunun isə paradoksal səbəbi vardı.
Enrikenun qırxa yaxın yaşı vardı və o, köhnə bir cəngavər
kimi odlu silahdan boyun qaçırırdı. Xose ondan beş yaş
kiçik idi, lakin elə əvvəldən odlu silahdan xoşu gəlmirdi.
Onun yaxşı bir şüarı vardı: “Əsl cəngavərin silahı əzəldən
qılınc olub, elə bundan sonra qılınc olmalıdır”. Xose
Mendos həmin prinsiplə yaşayırdı. Daha bilmirdi ki, axır
zamanlar zəmanə yaman dəyişibdir. Bütün ordu strukturu
ason zamanlar odlu silahlarının demək olar ki, bütün
576
növlərilə silahlanırdı. Lakin bütün bunlara baxmayaraq,
onun odlu silahdan imtina edirdi.
Xose ortaboylu, dolu bədənli, hərəkətində cəld, otuz üç
yaşlı sərt bir adam idi. Onun da saçları Armandonun saçları
kimi qısa, tünd qara qıvrım idi, sir-sifətini saqqal basmışdı.
Sifəti yumru, gözləri, dodaqları iri, baxışları isə soyuq idi.
O, da çox danışmağı xoşlayırdı. Cəngavərlərin əksəriyyəti
kimi onun da döyüş yolları Niderland torpağından
başlamışdır. O, 1578-ci ilin yanvarın 31-də, Niderlandın,
hersoq Albadan sonra təyin olunmuş yeni vəliəhdi don
Xuan Avstriyalının ordusunda xidmət edərək, Jamblu
yaxınlığında Baş ştatların ordusunun darmadağın olunma-
sında iştirak etmişdir. Xose cəngavərlər qvardiyasında,
fransız hersoqu Fransisk Anjulunun (Fransız kralı III
Henrixin qardaşı) ordusuna qarşı müvəffəqiyyətlə döyüş-
müş və yaxşıca fərqlənmşidir. 1585-ci ildə Antverpenin
tutulmasında fəal iştirak etmiş və döyüşün sonunda başın-
dan ağır yaralanmışdır.
1588-ci ildə “Məğlubedilməz armada”nın tərkibində
İngiltərə sahillərinə yollanmışdır. Bir sözlə, cəngavər Xose
müharibəyə bağlı bir adam idi. Araukan hindularına qarşı
döyüşməyi ona təklif edəndə o, tərəddüd etmədən öz
razılığını bildirmişdi.
Yola düşməyə az qalmış birdən qərb tərəfdən qışqırıq
577
səsləri eşidilməyə başladı. Lakin səs elə gəlirdi ki, onu
hamı birdən eşidə bilmirdi. Hiss olunurdu ki, bu səslər
uzaqdan gəlir. İspanların hamısı ayağa qalxıb diqqətlərini
səs gələn tərəfə yönəltdilər. Uzaqda baş verən qışqırıq
səsləri qırıq-qırıq gəlib bura çatırdı. Xose sağ əlini yuxarı
qaldıraraq, həmin istiqamətdə hərəkət etdi və beş-altı addım
irəliləyəndən sonra sağ əli ilə işarə etdi ki, dəstə onun
arxasınca irəliləsin. Dəstə hərəkət edəndə ayaqlarının
altında qalan yarpaqların xışıltısından qışqırıq səslərini
eşitmək mümkün olmurdu. Xose həmin istiqamətə yönələn
cığır ilə hərəkət edirdi. O, iri addımlarını tez-tez atırdı.
Sanki qarşıda nə isə təhlükəli bir hadisənin baş verdiyini
hiss edirdi. Həqiqətən də bu elə-belə qışqırıq səsləri deyildi.
Migelgel, Odovaldo qardaşlarının əsgərlərinin yerli
hindular ilə toqquşduqlarını zənn etdilər. Orada artıq silahlı
münaqişə baş vermiş və Migelgilin köməyi onlara hava-su
kimi lazım ola bilərdi. Bir sözlə, hadisə yerinə tez çatmaq
lazım idi.
Həmin istiqamətə doğru getdikcə, oradan gələn səslər
yavaş-yavaş aydın eşidilməyə başlayırdı. Onlar beləliklə,
yarım liqdən artıq yol qət gedərək, hündür təpənin üstündə
ayaq saxladılar. Buradan hündürlüyü az olmayan, iti
uçurum başlayırdı. Aşağıda geniş olmayan vadi görünürdü.
Həmin vadidə çox sayda adamın toplaşdığını görmək
Dostları ilə paylaş: |