347
Əsirləri sırayla düzüb sonra təlim keçmiş itləri onların
üstünə buraxırdılar. İtlər onları parça-parça edirdi. Əsirləri
döyür, ən ağır işləri gördürür, işgəncələr verirdilər. Bəziləri
dözmür özlərini elektrik cərəyanına verərək öldürürdülər.
Yeganə qardaşının qəhər boğduğunu görüb ürəkağrisi ilə
dedi:
- Bir dəfə 2 əsirin ayağından asıb, altında tonqal
qaladılar. Onları diri-diri yandırdılar.
İşgəncləri seyr etmək üçün mülki ermənilər də gəlirdilər.
Əsirləri erməni evlərində boğazlarına ip bağlayıb it yerinə
saxlayırdılar. Harasa işlətməyə aparanda da boğazlarındakı
ipdən tuturdular.
Bacı ilə qardaşın başlarına gələn ətürpədici hadisələri
danışması Sergeyə təsir etməyə bilməzdi. O, hələ də inana
bilmirdi ki, bütün bu insana sığmayan qətllər və işgəncələr
yaxın keçmişdə, özü də SSRİ-nin tərkibində olan müttəfiq
respublikaların birində baş vermişdi.
Heydər belə bir səhnələrə öyrəşsə də o, da yenidən
eşitdiyi ifadələrə və gördüklərinə rahat göz yuma bilmirdi.
Onların yanına qulaqları kəsilmiş daha bir ortayaşlı qadınla
ağsaq vəziyyətdə olan gənc oğlan yaxınlaşdı və keçmiş
döyüşçü fürsətdən istifadə edərək, əli ilə şikəst oğlanı
göstərib hüznlə dedi:
348
- Sergey Vladimiroviç, bu oğlan Şövqi Əliyevdir, əsir-
likdə olan zaman onun üç yaşı vardı. “Həsrət Yolu” Əsir və
Girovlara Kömək İctimai Birliyin sədri Esmira Orucovanın
araşdırmalarına görə, Şövqinin bazu sümüyü Xankəndində
erməni həkimləri tərəfindən çıxarılmış, nəticədə isə Şövqi
ömürlük şikəst qalıbdır. – Füzuli ara vermədən qadını
göstərərək həmin tərzdə sözünə davam etdi. – İnsanlığa
sığmayan müdhiş hadisələr zamanı isə Nəzakət Məmmədo-
vanın 15 yaşı vardı. Ermənilər onun qulaqlarını kəsmiş-
dilər. Balasının dərdinə və əzablarına tab gətirməyən ana
bunlara dözməyərək dəli olmuşdu. Qızın özünü isə sonra-
dan dörd milyon rubla ailəsinə satıblar.
Əziz qonaq, belə çıxır ki, biz müsəlman olduğumuz üçün
avropalı hüquq müdafiəçiləri bu cinayətlərə arxa çevirməli-
dirlər?
- Mən də anlaya bilmirəm ki, Azərbaycan ərazisində
yerli əhaliyə qarşı soyqırım xarakterli bir cinayət törədilib-
sə, dünya birliyi nəyə görə susmağa üstünlük verir? – deyə
özünü halsız hiss edən qonaq çaşqınlıqla dilləndi.
Bir neçə dəqiqə ərzində qonağın yanına daha bir neçə
şikəst adam gəlib onu salamladılar. Gələnlərin bəzilərinin
ayaq, əl barmaqları, biləyi kəsilmiş, bəzilərinin sinəsinə,
kürəyinə, alnına xaç damğası vurulmuş, bəzilərinin isə bir
gözü çıxarılmış, burnu və ya qulağı kəsilmiş, avtomat
349
qundağı ilə endirilən zərbələrdən sifət quruluşu deforma-
siyaya uğramışdı. Onlar da dərdlərini rus qonağı ilə
bölüşmək fikirində idilər.
Sergey hamısını da olmasa, lakin onların bir çoxlarını
dinləməli oldu və mənəvi cəhətcə sarsılaraq özünü pis hiss
etməyə başladı. Rus pedaqoqunun halı pisləşən zaman onun
yanına yenə də bir neçə qaçqın gəldi. Dəhşətdən pedaqoqun
az qala ürəyi dayanacaqdı.
Bütün eşitdikləri tarixçi pedaqoq üçün dəhşətli yuxu
kimi görünürdü. Ona elə gəldi ki, sadəcə laraq adamlar ərz
etdikləri hadisələrin tarixini səhv salırlar – yəni, həmin
dəhşətli hadisələr indi yox, qırx il bundan əvvəl alman
nasistləri tərəfindən törədilibdir.
Saat yarımlıq dinləmələrdən sonra Bakıdan gələnlər
gəldikləri istiqamətdə geri qayıtmağı qərara aldılar. Çadır
şəhərciyindəki görüntülər Sergeyi həddindən artıq sarsıt-
dığından o, demək olar ki, dinib-danışmırdı. Lakin buna
baxmayaraq o, daxilində nəsə götür-qoy edərək, Qarabağda
baş verən dəhşətli hadisələrin məğzini anlamağa çalışırdı.
Maşının istiqaməti Yevlax rayonuna tuşlananda tarixçi
pedaqoq dil açıb danışmağa qərar verdi. O, qabaqda əyləş-
diyindən başını sol tərəfə yanakı çevirib həqarətlə dedi:
-
Hələ də anlaya bilmirəm ki, müasir informasiya
texnologiyasının inkişaf etdiyi bir dövrdə, Haaqa hərbi
350
tribunalının fəaliyyəti zamanı belə bir cinayətlər necə baş
verə bilər və bütün bulara necə reaksiya verməmək olar?
Axı, 1946-cı ildəki Nürnberq prosesi göstərdi ki, insanlığa
qarşı kim cinayət törədibsə, həmin kəs mütləq şəkildə öz
cəzasına, o cümlədən edam olunacaq. Bildiyimiz kimi
həmin prosesdə böyük hegemon dövlət sayılan faşist Alma-
niyasının siyasi və hərbi rəhbərliyi ən layiqli cəzalarını
almışdılar.
Keçmiş Yuqoslaviyanın ərazisində baş verən soyqırıma
görə Miloşeviç, Qaraciç və ölkənin bir çox siyasi və dövlət
xadimləri Haaqa hərbi tribunalının hökmü ilə məsulyyətə
cəlb olundular.
Məgər, Ermənistan rəhbərliyi bütün bunları unudubdur?
Mənə bəlli oldu ki, vaxtilə İrandan və Türkiyədən qaçan
ermənilər gəlib Azərbaycanda məskunlaşıblar, onlar isə
özlərini belə bir barbar şəkildə aparırlar.
Heydər o dəqiqə tarixçi pedaqoqun nə istədiyini anladı.
Sergey ifadəsini tamamlayan kimi o, ürək ağrısı ilə dedi:
- Sergey Vladimiroviç, əlləri minlərlə dinc insanın
qanına bulaşmış goreşən Köçəryan, Sərkisyan, Balayan və
digər qatillər isə dünyanın hansı ölkəsinə istəyirlər, ora da
gedirlər.
Ermənilər bu torpağa qədəm qoyduqdan bəri bizimkilərə
yalnız düşmən gözü ilə baxmış və bir qədər keçəndən sonra
Dostları ilə paylaş: |