ǀ issue 4 ǀ 2022 issn: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor

Hind tilidan: Qadimgi grek tilidan: 
But Iqlim 
ko’tvol marvarid
lak//lok (rang) marmar 
nil mo’lniyo//mo’miyon 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 4 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 532
nilufal//nilupol (nilufar) nomus 
baraqman (braxman) afyun 
barcha arg’anun faylasuf 
bibi bilur (billur) 
paysa buqalamun 
chandan//chandol (sandal) diram//dirham 
tovus zumrad 
chaqmoq daryok//taryok
chit (mato)
fonus 
qonun 
qandil 
Hind, grek, lotin, xitoy, mo’g’ul tillariga mansub ba’zi so’zlar Alisher Navoiy 
asarlarida ham uchraydi.
O’zbek tili o’zaro aloqada bo’lgan va ta’sirlangan fors-tojik tili, arab tili, rus tili 
o’zbek tili lug’at tarkibida sezilarli iz qoldirdi. Buning o’z sabablari bor. Bunday 
sabablarning muhimlaridan biri o’zbek tilining fors-tojik, arab va rus tillari bilan 
aloqasi natijasida o’zbek xalqi hayotida ikkitillilikning yuzaga kelganligidir.
Tillarning o’zaro aloqasi va hamkorligi ko’p holda bu tillar orasida so’z 
almashishga, bir tildan ikkinchi tilga so’z o’tishiga sabab bo’ladi. Bir tildan ikkinchi 
tilga so’z o’tishi uchun sharoit kerak. Bu sharoit ikki tilning shunchaki aloqasi, yonma-
yon yashashi, hududiy yaqinlashishi emas, balki o’zro ta’siri, hamkorligi va bu asosda 
yuzaga keluvchi ikkitillilik hodisasidir. O’zbek tili tarixda turkiy tillar oilasiga mansub 
qardosh tillar bilan, chunonchi, qozoq, qirg’iz, uyg’ur, qoraqalpoq, uyg’ur, turkman, 
ozarbayjon tillari bilan aloqada bo’lgan. Bunday aloqa hozir ham davom etmoqda. 
Mana shunday aloqa tufayli O’zbekistonning ko’pgina viloyatlarida o’zbek va qirg’iz 
tillarida, o’zbek va qozoq tilida, turkman va o’zbek tilida, tatar va o’zbek tilida, 
qoraqalpoq va o’zbek tillarida parallel gaplasha oluvchi ikki tilli aholi mavjud. Bunday 
genetik jihatdan aloqador bo’lgan ikki qardosh tilda gaplasha olish O’zbekistonda 
yashovchi aholi orasida qadimdan mavjuddir.
Xalqaro munosabatlar taraqqiyoti, xalqaro iqtisodiy, siyosiy, madaniy aloqalar va 
ularning samaralari ana shu xalqlarning tillari leksikasida namoyon bo’ladi. Bunday 
hodisalarning ahamiyati va roliga bag’ishlangan son-sanoqsiz tadqiqotlar mavjud. 
Lekin, shunga qaramay, bu boradagi bahs va munozaralar barham topmagan. Chunki 
so’z o’zlashtirish masalasida tilshunoslar mushtarak va qat’iy to’xtamga kelganlaricha 
yo’q.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3