— Num er po jed y n czy kop. 15. P r e n u m e r a t a w w a r s z a w ie
Yüklə 44,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
POLSKA SZTUKA STOSOWANA ii . Jrugą wystawę urządziło Towarzystwo w Warszawie jesienią r. 1902. Ogólna zasada była ta sama, ja ka kierowała wyst pierwszą, uszczuplon tylko z rozmysłu mate- ryał historyczny, a na tomiast znacznie pomnożył się matę- ryał ludowy zbiorami, nagromadzony mi od czasu wystawy krakowskiej i nadesłanymi z różnych okolich Kró lestwa i Litwy. Z nieznanych dotąd zbiorów prywatnych wystąpiły okaza le zbiory pp. Michała Brensztajna (rzeźby żmudzkie), Tadeusza Dowgir- da (pisanki) i Leonarda Stroynowskie- go (ornamentyka łowicka). Dział usi łowań współczesnych wystąpił już nie co pokaźniej. W pracach tego działu dały się zauważyć dwa kierunki: je den—to stosowanie form ludowych do przedmiotów, mających służyć potrze bom człowieka wykwintnej kultury, drugi — to szukanie własnych form, indywidualny wysiłek twórczy, dokonywujący się jednak w atmosferze nawskroś swojskiej. Niezmiernie zajmująco zarysowała się urzą dzona w Krakowie wystawa polskiego budownictwa drewnianego, na której Towarzystwo zaprodukowa- ło bogate swe zbiory w rysunkach i fotografiach, oraz wystawa drukarska ze stycznia 1905., odmien na tern od poprzednich, że złożyły się na nią już tyl ko wyłącznie prace kompozycyjne. Wystawa przed stawiła wymownie stopień artyzmu we współczes- nem drukarstwie polskiem, uwydatniła dążenie do nadania mu odrębnego charakteru i dała interesu jący przegląd artystycznego stosowania motywów swojskich. . . . .
Dla tych, którzy bezpośrednio z prac i zbiorow Towarzystwa korzystać nie mogą, rozpoczęło ono wydawnictwo materyałów artystycznych.") Posta wione od razu na niezwykle wysokim poziomie, W ycinanka (Ze zbiorów Polskiej wytworne w każdym calu, w przepysznych barw nych okładkach, zmieniających się z każdym ze szytem, zawiera ono na oddzielnych kartonach je dnobarwne i kolorowe reprodukcye okazów sztuki ludowej, a w ostatnich zeszytach także i prac kompozycyjnych. Podjęte olbrzymim kosztem, któ ry zwiększa jeszcze okoliczność, że na szeroki zbyt liczyć niepodobna, jest wydawnictwo Polskiej sztuki stosowanej prawdziwą chlubą, nietylko swoich wydawców, ale polskiego ruchu wydawniczego wogóle i zasługuje na najgorętsze poparcie wszystkich szczerych miło śników piękna. Zeszyty dotychczaso we spotkały się z zaszczytną oceną artystów obcych. Artystyczne pismo wiedeńskie „Hohe Warthe“ , wydawa ne przez głównych przedstawicieli wiedeńskiej secesyi. nazwało je „pra wdziwą rozkoszą dla każdego arty stycznego umysłu" i poświęciło mu całkowicie jeden ze swych zeszytów, omawiając działalność Towarzystwa i zamieszczając szereg barwnych re- produkcyj polskich motywów ludo wych.
łom żyńska. Ostatnią wreszcie gałęzią bogatej sztuki stosowanej), działalności Towarzystwa są ogłaszane bądź przez nie samo, bądź za jego pośrednictwem, konkursy artystyczne z zakresu sztuki stosowanej. Konkursów takich ogłoszono około dziesięciu. W ycinanka łowicka. (Ze zbiorów Polskiej Sztuki Stosowanej). Cześć umeblowania salonu podług projektu Eugeniusza D ąbrow y. (Naśladownictwo zastrzeżone). Nie wszyscy znają ideały i dzia łalność „Polskiej sztuki stosowanej “ z pierwszej, że się tak wyrażę, ręki: z wydawnictw, wystaw, zbiorów. Dale ko szersze koła znają ją (albo raczej nie znają) z dalekich ech, które się prze rodziły w utarte komunały, krążące na wet wśród warstw niby wykształconych. Lenistwo umysłowe, którego i u nas, jak wszędzie na świecie, nie brak, posłu guje się chętnie wszellriemi gotowemi formułkami. Nieuzasadnionym takim, a bezkrytycznie powtarzanym komu nałem, powtarzanym dość często, jest, że dążeniem „Polskiej sztuki stosowa nej" jest wtłoczenie całej odnośnej ga łęzi twórczości artystycznej w formy motywów ludowych. Twierdzenie to jest zgołabezpodstawne. „Towarzystwo-— *) (^Wydawnictwo Tow. Polskiej sztuki sto sowanej* Materyały, Kraków. Zeszyty I — VI
pisze p. Jerzy Warchałowski, je den z założycieli j ego i naj czyn niej szych członków— nie narzu ca żadnego kierunku, pragnie tylko popierać każdy szczery talent i szczere dążenie do odrę bności: kto z talentem rozwija motywy ludowe lub je umiejęt nie zastosowuje, ten równie jest ceniony, jak i ten, kto tworzy bardziej samodzielnie, dając for my nowe, których związek ze sztuką narodu jest na razie nie dostrzegalny. Godnem uwagi jest credo, w którem Towarzystwo, przez usta wspomnianego swego człon uj1 i wybitnego działacza-artystę, określa stosunek swój do twór czości ludowej. Tam, gdzie talenty są nie wątpliwie, gdzie je cechuje wiel ka prostota, nieświadomość, a p1*2^2
mcustanna świeżość, trzeba się z nimi obchodzić nad zwyczaj ostrożnie, jak z rośliną najdelikatniejszą. Prostota życia, bliskie, ciągłe obcowanie z przy rodą, wysiłek swobodny wyłącznie dla zaspokoje nia własnych potrzeb, wytwarzają ten osobliwy mok, jaki wieje od całego otoczenia, wśród które- bardziej artystyczne rodziny wiejskie, urok, zaklęty w tylu wydobywanych dziś z zapomnienia poszczególnych wytworach talentów wieśniaczych. Za niesłycha nie ni ebez pieczne po czytuje p. W. zbyt pospie szne, ni eo strożne, sza blonowe mię- s z a n i e się cz y nni ków nieodpowie dnich do prze mysłu ludo wego w celu podniesienia go i tak zwanego „uszlachetnienia". w tych okolicach, gdzie lud wykazuje praw dziwie oryginalne artystyczne uzdolnienie, potrze bny jest nie^ przedsiębiorca ze swą wielką pracow nią, z dążnością do masowej, jednostajnej produk cja, ale życzliwy opiekun, znawca ludu, odnoszący się do jego oryginalnej, bodaj najprymitywniejszej twórczości, z najgłębszym szacunkiem. Trzeba, za pizykładem pań angielskich i licznych stowarzy- SZ(?n kobiecych w Szwecyi, iść na wieś, zżyć się
kać bardziej uzdolnionych pracowników, otoczyć icn specyalną opieką i nie zmieniając zbytnio wa runków ich życia i pracy domowej, ułatwiać im tę pracę przez dostarczanie środkow technicznych i za pewnienie zbytu. W ten sposób wspomagane deli- n J^ką opiekuńczą prymitywne talenty rodzin ne będą się rozwijały zdrowo i samodzielnie, nie zas podług wskazówek i pod kierownictwem zwy kłych przedsiębiorców, stojących pod względem artystycznym o wiele niżej od tych sił, jakie do pracy zaprzęgają. Szafka i krzesło podług wzoru Edwarda Trojanowskiego, (Naśladownictwo zastrzeżone). Czerpak do ż ę ty c y z Beskidów szląskich. p. J. W archałowskiego). (Ze zbiorów Technika prawie wszystkich gałęzi przemysłu artystycznego w Polsce pozostawia niezmier nie wiele do życzenia. Prawie nie posiadamy w kraju naszym wzorowych sił rzemieślniczych, a te, które są, walczyć muszą z ciężkimi warunkami ekonomi cznymi. Do podniesienia więc środków technicznych dążyć na leży nieustannie i z całą energią. Ale technika, to środek tylko, nie cel. Dążenie do doskonałości technicznej musi być podporząd kowane dążeniu do ideału arty stycznego. Musimy zdobyć się na wniesienie do twórczości na szej nowych myśli, nowych form, nowych motywów, wysnutych z głębin ducha narodowego, jeśli chcemy stanąć w rzędzie naro dów, szczycących się oryginal ną, własną twórczością, a znaj dujemy się w szczęśliwem tern położeniu, żeśmy w dziedzinie sztuki ludowej, obok Skandynaw- ców i Rosyan, jedni z najbo gatszych w Europie. Wyprowadzenie na jaw cech własnych, ro dzimych, wytwarzanie z nich atmosfery, w której artyści polscy czerpać będą mogli, w coraz wyż szym stopniu pełnemi płucami, orzeźwiający, świe ży, zdrowy powiew, wnoszenie wreszcie pierwia stków artystycznych do różnych dziedzin przemy słu, są to niezaprzeczone, a doniosłe dla kultury narodowej zasługi Towarzystwa Polskiej sztuki sto sowanej.
Działalność jego nabiera coraz bardziej cha rakteru realnego. Są gałęzie przemysłu polskiego, jak tkactwo i drukarstwo, w których—w znacznym stopniu pod wpływem Towarzystwa—zrozumiano korzyści artystycznego kierunku i tam wyniki są już wcale pokaźne. Najmniej stosunkowo udało się zdziałać w jednej najważniejszej gałęzi, w sto larstwie. Potrzeba tu większych i śmielszych na kładów ze strony firm lub osób prywatnych, trochę więcej odwagi, nieco ryzyka, więcej wiary w sztu kę, więcej poczucia harmonii artystycznej i piękna w otoczeniu codziennego życia. Niech znajdzie się ktoś, co nie żałując pieniędzy, da możność Towa rzystwu lub poszczególnym artystom urządzić dla siebie cały dom, a kilka takich prac szczęśliwie p r z e p r o wa dzonych uto ruje drogę
innym i dro ga ta stawać się będzie co raz łatw iej szą, tańszą, dostępni ej - szą. Tak po części zrozu miało rzecz
krakowski e Tow. lekar skie, k t ó r e całe urządze nie wewnętrzne własnego domu powierzyło St. W ys piańskiemu i umożliwiło powstanie dzieła wspania łego. Tak pojęła sprawę reprezentacya miasta Kra- Ornament roślin n y ze sk rzyni krakowskiej. 15 Yüklə 44,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|