[]

 
13 
II
I DƏRS
  (LESSON 3) 
 
[see:  §7, 25, 26 of Grammar reference for details]
 
 
SAİTLƏRİN  OXUNUŞU 
 
 
Ee [i:] 
(açıq və şərti açıq hecalarda ee, ea sait birləşmələrində) 
 
 
1)  Qapalı heca - [e]:
 
 
 
 
 
 
ten [ten] – on  
 
 
 
 
men [men]   kişilər 
 
 
 
 
pen [pen] – qələm 
 
 
2) Açıq heca - [i:] 
 
 
 
 
he [hi:] – o 
 
 
 
 
Pete [pi:t] –  Pit, Petya 
 
 
 
 
mete [mi:t] –  sərhəd işarəsi 
 
 
3)  r-dən  əvvəl  +  samit  və  ya  sonunda  gələn  r-nin  qarşısında 
[ə:]: 
 
 
 
 
her [hə:] – onun 
 
 
 
 
term [tə:m] – semestr 
 
 
 
 
stern [stə:n] – ciddi, tələbkar 
 
 
4) r-dən əvvəl [ıə] 
 
 
 
 
here [hıə] – bura 
 
 
 
 
mere [mıə] – adi 
 
Müstəsna halda: there [ðεə] – ora, oraya 
 
 
Ii [aı] 
 
 
1)  Qapalı heca - [ı]:
 
 
 
 
 
big [bı
g
] – böyük 
 
 
 
pin [pın]  - sancaq 
 
 
 
hit [hıt] – vurmaq, zərbə endirmək 

---

 
14 
 
2) Açıq heca - [aı] 
 
 
 
 
time [taım] – vaxt 
 
 
 
 
pine [paın] –  şam, şam ağacı 
 
 
 
 
nine [naın] –  doqquz 
 
 
3)  r-dən  əvvəl  +  samit  və  ya  sonda  gələn 
r-nin qarşısında [ə:]: 
 
 
 
 
girl [gə:l] – qız 
 
 
 
 
fir [fə:] – küknar 
 
 
4) r-dən əvvəl [aıə] 
 
 
 
 
fire [faıə] – od, işıq 
 
 
 
 
wire [waıə] – məftil, tel 
 
Uu [ju:] 
 
 
1)  Qapalı heca - []: 
 
 
 
cup [kp] – fincan 
 
 
 
cub [kb]  - bala (heyvan balası)
 
 
 
 
 
but [bt] – lakin, ancaq, amma 
 
 
2) Açıq heca - [ju:] 
 
 
tube [tju:b] – 1) boru;  
 
 
 
 
 
 
   2) tubik 
 
 
 
cube [cju:b] –  kub 
 
 
 
tune [tju:n] –  melodiya 
 
 
3) r-dən əvvəl + samit və ya sonda 
gələn r-nin qarşısında [ə:]: 
 
 
 
 
fur [fə:] – dəri, xəz 
 
 
 
 
turn [tə:n] – 1) döngə, 2) dönmək, çevrilmek 
 
 
 
 
burn [bə:n] – yandırmaq 
 
 
4) r-nin qarşısında [juə] 
 
 
 
 
pure [pjuə] – təmiz, saf 
 
 
 
 
cure [kjuə] – sağaltmaq, qayğısına qalmaq 

---

 
15 
Yy [waı] 
 
 
1)  Qapalı hecada – [ı]: 
 
 
 
myth [mıθ] – 1) əsatir, 2) əfsanə, uydurma 
 
 
 
lyhx [lıks]  – vaşaq (çöl pişiyinə oxşar yırtıtcı heyvan) 
 
 
2) Açıq hecada – [aı] 
 
 
 
my [maı] – mənim 
 
 
 
type [taıp] –  tip, sinif, növ 
 
 
3) r-dən əvvəl + samit [ə:]:
 
 
 
 
 
 
bird [bə:d] – quş 
 
 
 
 
birch [bə:t] – ağcaqayın 
 
 
4
)  y  hərfi  sözün  əvvəlində  saitdən  əvvəl 
[j] kimi oxunur: 
 
 
 
 
yes [jes] – bəli 
 
 
 
 
yell [jel] – qışqırıq, çığırtı 
 
 
 
Vurğusuz vəziyyətdə [ı]:  
 
 
 
 
fifty [fıftı] – əlli 
 
 
 
 
happy [hæpı] – xöşbəxt 
 
 
 
 
foggy [f
ɔ
g
ı] – dumanlı 
 
 
Oxu çalışması 
 
 
 
 
pen – pan   
 
time – type  
 
 her – here  
 
 
 
men – man  
 
dine – my    
 
term – mere 
 
 
 
ten – tank   
 
fine – cry    
 
first – fire 
 
 
 
beg – bag   
 
line – try   
 
dirt – tire  
 
 
 
 
 
fir – fern – fur  
 
 
 
turn – cure 
 
 
 
 
bird – stern – turn   
 
burn – pure  

---

 
16 
4 tip hecada saitlərin oxunuşunu göstərən cədvəl 
 
Hecanın 
növləri 
Hərflər 
a [ei]  o [ou]  e [i:]  i [ai]  y [wai]  u [ju:] 
I 
Qapalı heca 
(qısa səs) 
[æ] 
tap 
[ɔ] 
on 
[e] 
pen 
[i] 
big 
[i] 
myth 
[] 
bus 
II  
Açıq heca (əlifba- 
da adlandığı kimi) 
[ei] 
take 
[ou] 
hope 
[i:] 
he 
[ai] 
pipe 
[ai] 
my 
[ju:] 
tube 
III  
r-dən əvvəl 
sait (uzun səs) 
[a:] 
part 
[ɔ:] 
fork 
[ə:] 
her 
[ə:] 
fir 
[ə:] 
burd 
[ə:] 
turn 
IV  
r-dən əvvəl sait 
[ə] 
care 
[ɔ:] 
more 
[iə] 
here 
[aiə] 
fire 
[aiə] 
tire 
[juə] 
cure 
 
 
 
IV 
DƏRS
  (LESSON 4) 
 
[see:  §8 of Grammar reference for details]
 
 
 
 
SAİTLƏRİN VURĞUSUZ MÖVQEDƏ OXUNUŞU
 
 
 
 
[e, i, y] fonemləri vurğusuz hecada  
 
 
 
 
 
 
darkness [da:knıs] – qaranlıq 
 
 
 
 
 
begin [bıgın] – başlamaq 
 
 
 
 
 
happy [hæpı] – xöşbəxt 
 

---