0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Tibbiy sug'urta 
- aholi sog'ligini himoya qilish vositalaridan biri. Sug'urta 
hodisasi ro'y berishi munosabati bilan, sug'urta polisi orqali bepul tibbiy xizmat 
ko'rsatilishi. Tibbiy xizmat ko'rsatish bilan bog'liq xarajatlarni sug'urta kompaniyasi 
to'laydi. Tibbiy sug'urta majburiy yoki ixtivoriy bo'ladi.
Mulkiy sug'urta 
- turli ko'rinishdagi mol-mulklarni saqlash bilan bog'liq 
manfaatlar sug'urta munosabatlarining obyekti hisoblangan, sug'urtaning mustaqil 
tarmog'i. Sug'urtalanuvchining shaxsiy mulki, uning qaramog'ida joylashgan mol- 
mulklar sug'urtalanishi mumkin. Sug'urtalanuvchi sifatida, nafaqat mol-mulkning 
sohiblari, balki mol-mulkning saqlanishi uchun mas’uliyatli bo'Igan jismoniy va 
yuridik shaxslar ham bo'lishi mumkin.
30

---

Netto-stavka 
- brutto-stavkaning asosiy tarkibiy qismi. Netto-stavka sug’urta 
qoplamasini to'lashga mo'ljallangan pul mablag'lari resurslari bo'lib, u brutto- 
stavkaning 90 foizigacha miqdorini tashkil etishi mumkin.
Majburiy sug‘urta 
- sug'urta munosabatlarinning qonun kuchiga ega bo'lgan 
shakli. Majburiy sug’urta qonunchilik hujjatlari asosida amalga oshiriladi. Ushbu 
hujjatda sug’urtaga tortiladigan obyektlar soni. sug’urta javobgarligining hajmi, 
sug'urta munosabatlarida qatnashadigan tomonlaming huquq va majburiyatlari hanida 
boshqa rekvizitlar ko'rsatiladi. Amaldagi qonunchilikka asosan. O ’zbekistonda 
majburiy sug'urtani tegishli litsenziyaga ega bo’lgan har qanday sug'urta kompaniyasi 
o ’tkazishi mumkin.
Majburiy 
davlat sug'urtasi 
— qonunda belgilab yo'yilgan tartibda 
fuqarolaming 
ijtimoiy 
manfaatlarini 
va davlatning manfaatlarini ta'm inlash 
maqsadida havot, sog’liq va mol-mulkning davlat byudjetidan ajratiladigan 
mablag’lar hisobiga amalga oshiriladigan majburiy sug'urtasi.
Masalan. harbiy xizmalchilar, davlat bojxona va soliq xizmati xodimlari hamda bir 
qatorda shunday toifadagi shaxslar baxtsiz hodisalardan majburiy davlat sug'urtasiga 
tortiladi. Bu sug'urta turi bo'yicha sug'urta mukofotlari Davlat byudjeti mablag’lari 
hisobidan amalga oshiriladi.
Risklami joylashtirish:
1) 
sug'urta manfaati 
tufayli 
yuzaga keladigan 
sug'urtaviy 
huquqiy 
munosabatlaming boshlanish jarayoni. Risklami birlamchi. ikkilamchi va uchlamchi 
joylashtirish mos ravishda to’g ’ridan to 'g ’ri sug'urtalash, qayta sug'urtalash va 
retrotsessiyani anglatadi. Bozor munosabatlariga asoslangan iqtisodiyotda risklami 
joylashtirish sug'urta vositachilari orqali sug'urta bozorida amalga oshiriladi:
2) sug'urta brokcri yordamida bir vaqtning o'zida yirik va xavfli risklami 
qismlarga bo'lib bir nechta sug'urta kompaniyasida sug'urtalash uslubi. Bir qancha 
sug'urta kompaniyalari tarkibidan bittasi yyetakchi sifatida ajralib chiqadi va u 
sug'urta shartnomasidagi shartlami m a’qullab. riskning tegishli qismini o’z 
javobgarligiga oladi. Kevin, broker boshqa sug'urta kompaniyalariga murojaat qilib. 
riskning qolgan qismini ham joylashtiradi.