Verilənlər bazas
ı
3
89
V
ERİLƏNLƏR MODELİ
Müəllim sinifdəki şagirdlərin bir-biri ilə dostluq
münasibətlərini təsvir
etmək üçün onun informasiya
modelini qurmağı tapşırdı. Alpay bu halda şəbəkə
(qraf) informasiya modelinin daha uyğun olduğunu
bildirdi. Aysel isə cədvəl informasiya modelinə
üstünlük verdiyini dedi.
Nə
üçün şagirdlər ağac
informasiya modelindən
istifadə etmədilər?
Bu məqsədlə siz hansı
modeli
seçərdiniz? Niyə?
Verilmiş sxemləri müqayisə edin və onların hansı obyektin informasiya modelləri ola
biləcəkləri barədə fərziyyələrinizi söyləyin.
– 1-ci sxem 2-cidən nə ilə fərqlənir?
– Bu sxemlər hansı növ informasiya modellərini ifadə edir?
Verilənlər bazasını yaratmaq üçün obyekt haqqında informasiyanı bir yerə top-
lamaq kifayət deyil. Bunun üçün informasiyanı strukturlaşdırmaq, yəni verilənlərin
informasiya modelini yaratmaq tələb olunur. İnformasiya modelinin strukturunu
bilməklə lazım olan informasiyanı asanca əldə etmək mümkündür. Verilənlər baza-
sına aid informasiya modelinə qısaca olaraq
verilənlər
modeli də deyilir.
Verilənlər modeli müəyyən qayda üzrə əlaqəsi olan
verilənlər yığınıdır. Hazırda mövcud olan verilənlər
bazalarında verilənlər modelinin dörd növündən istifadə
olunur:
iyerarxik,
şəbəkə,
relyasiyalı və
obyekt-yönlü.
İngilis dili
Şagird 1
Şagird 2
Şagird 3
Şagird 4
2
Xarici
dili
Alman dili
İngilis dili
Alman dili
Şagird 1
Şagird 2
Şagird 3
Şagird 4
1
Xarici
dili
F Ə A L İ Y Y Ə T
3.2
Verilənlər modeli
İyerarxik model
Şəbəkə modeli
Relyasiyalı model
Obyekt-yönlü model
Açar sahə
Başlıca açar
AÇ
AR
sö
zl
ə
r
Verilənlər bazas
ı
3
91
Şəbəkə verilənlər modelində hər bir element istənilən başqa elementlə əlaqəli
ola bilər.
n ü m u n ə 2
Ali məktəbdə elmi-tədqiqat işlərində iştirak edən tələbələrin verilənlər bazasına baxaq.
Aydındır ki, bir tələbə bir neçə müxtəlif elmi-tədqiqat işində, bir neçə tələbə isə eyni bir
tədqiqat işinin işlənib hazırlanmasında iştirak edə bilər.
Relyasiyalı verilənlər modelində (ingiliscə: relation – münasibət, əlaqə) veri-
lənlər ikiölçülü cədvəllər şəklində göstərilir. Hər bir relyasiyalı cədvəl ikiölçülü
massivdir və aşağıdakı xassələrə malikdir:
cədvəlin hər bir elementi
bir verilən elementidir;
cədvəlin ixtiyari sütununun bütün elementləri həmcinsdir, yəni sütundakı
bütün elementlərin tipləri (ədəd, simvol və s.) və uzunluqları eynidir;
hər bir sütunun bənzərsiz (unikal) adı var;
cədvəldə
iki eyni sətir ola bilməz;
sətir və sütunlar ixtiyari ardıcıllıqla yerləşə bilər.
n ü m u n ə 3
Ali məktəbdə təhsil alan tələbələr haqqında informasiyanı relyasiyalı cədvəl şəklində təqdim
etmək olar.
Tələbə biletinin
nömrəsi
Soyadı
Adı
Atasının
adı
Doğum
tarixi
Qrupu
155125
Sadiq
Tural
Aslan
05.12.1997
720581
154652
Cəfərli
Nuray
Toğrul
23.04.1996
720591
178535
Ramazanov İkram
Ruslan
11.07.1996
720682
87788
Əliyev
720201
87951
Aslanlı
720301
95484
Vəlizadə
720501
1006
Bayramlı
C.C.
İnformatika
1007
Qurbanov
M.Ə.
Fizika
1009
Mahmudlu
A.B.
Riyaziyyat
1011
Paşazadə
T.R.
Tarix
Tələbə (Tələbə biletinin
nömrəsi, soyadı, qrupu)
İş (şifri, elmi rəhbəri, sahə)