1- laboratoriya ishi. Eksperimental statistik modellashtirish. Ishning maqsadi

3-LABORATORIYA ISHI
ISSIQLIK ALMASHISH JARAYONLARINI MODELLASHTIRISH VA SINTEZ QILISH
Ishning maqsadi:
- Kimyo texnologiyalari ob’ektlarining matematik modelini tuzish usullarini o‘rganish;
- o‘rganilayotgan jarayonning matematik tavsifini tuzish;
- diffirensial tenglamani mashina ko‘rinishiga keltirish va EXMda yechish.

1. 
   
   Nazariy qism
   

Ushbu ishda issiqlik tashuvchi (par) haroratining va aralashmaning kirishdagi haroratining aralashmaning reaktordagi harorati va reaktor devorlari harorati ga ta’sirini aniqlash talab etiladi (1 rasm).

Ideal aralashtirish uskunasi;

1. devor harorati devor qalinligi bo‘yicha taqsimotni hisobga olmaydi;

   
   

2. ushbu harorat kengligida aralashma xossasi (issiqlik sig‘imi) va issiqlik almanishuvi sharoiti (issiqlik uzatish koeffitsienti) doimiy.

   
   

Devor va reaksiyaga kirishuvchi aralashma uchun differinsial-issiqlik balansi tenglamani yozamiz. vaqt mobaynida aralashma harorati qiymatga, devor harorati esa qiymatga o‘zgaradi.

(1)
(2)
Bu erda S va S₁ – aralashma va devor issiqlik sig‘imi kkal/(kg/grad.);
α i α₁ – bug‘dan devorga va devordan aralashmaga issiqlik uzatish koeffitsienti kkal/m² (min.grad);
ρ i ρ₁ – aralashma va devor materiali zichligi kg/m³,
V i V₁ – aralashma va devor hajmi m³;
F – issiqlik almashinuv yuzasi maydoni m²;
G – aralashmaning doimiy sarfi kg/min.
Differensial tenglamani qayta yozamiz va sistema yuzaga keladi

(3)
(4)

Tenglik belgisi bir hil o‘lchamli kattaliklar orasidagina turishi mumkin. SHuning uchun o‘lash birliklarining mos tushishi matematik tavsifning to‘g‘ri ekanligining belgilaridan biridir. Tenglamalardagi o‘lchov birliklarining mos tushishini tekshirish tavsiya etiladi. Echimni olish uchun boshlangich shartlarni bilish lozim, ya’ni va . Bundan tashqari va galayonlar va vaqtning ma’lum funksiyasi bo‘lishi kerak.
Agar ma’lumotlar mavjud bo‘lsa, u holda tenglamani tekshirilayotgan jarayonning matematik modeli deb hisoblash mumkin.

2. 
   
   Ishni bajarish tartibi
   

(5)

(6)

(7)

Quyidagi tenglamaning o‘ng tarafdagi koeffitsientlar min^-1da, o‘zgaruvchilar esa ⁰Sda o‘lchansin

Tenglamaning yechimi aralashma harorati va devor harorati ni vaqt mobaynida ma’lum bo‘lgan g‘alayonli funksiyalar i uchun o‘rganish imkonini beradi.

EXMda hisoblash uchun differensial tenglamani modellashtirish uchun qulay bo‘lgan ko‘rinishga keltirish va struktura sxemasini tuzish kerak.
Fizik o‘zgaruvchili tenglamalar sistemasini mashina holatiga keltirish real o‘zgaruvchilar (bosim, konsentratsiya, harorat v.b.) turli o‘lchamga ega bo‘lganliklari uchun zarurdir.
Differensial munosabatlarni modellashtirish uchun qulay bo‘lgan ko‘rinishga keltirish bir necha bosqichlarni talab etadi: