1-amaliy ish. Matn muxarrirlarida matnlar kiritish. Taxrirlash va formatlash amallari. Mashg‘ulotning maqsadi

 
 
 
 
5-variant. 
Quyidagi matnni 
MS Word 
dasturida kiriting: 

---

Xandakni qayta ko‘mish ishini bajarishda
tuproqtepa ustiga qurilish mashinalari (bulьdozer, 
skreper, greyder va h.o.) chiqib ishlashi imkoniyatini ta’minlash maqsadida uning balandligi 
quyidagi shart asosida qobul qilinishi tavsiya qilinadi: 
√ 
 
(2.28) 
U holda, 
√ 
√
Eslatma.
(2.28) ifodadan hisoblab topilgan tuproqtepaning balandligi - h
TT
, grunt bevosita 
tuproqtepa ustiga to‘kib ishlanadigan holatlarda, ekskavatorning to‘kish balandligi - h
e
to‘k
dan 
yuqori bo‘lmasligi kerak, ya’ni h
TT
< 
h
e
to‘k
shart doimo bajarilishiga e’tibor qilish lozim. 
Trapetsiyasimon tuproqtepaning yuqorisi bo‘yicha eni quyidagicha hisoblanadi: 
; m
 
 
(2.29) 
m 
Qayta ko‘mish grunti vaqtinchalik tuproqtepalariga ekskavator qazib tashlagan gruntni 
bulьdozer yordamida surib eltish ishi ko‘lami quyidagicha hisoblanadi (bu masofa bulьdozer 
markasini tanlashda qo‘l kelishi mumkin): 
= 
1+1·5+3,0+0,75·5+10+2,5·3,48+16,4=47,58 m;
 
Lekin, aniq markadagi ekskavator tanlanganda keyin, ekskavator gruntni erga tashlab 
qazish texnologik sxemasida burilish burchagi 
dan oshmasligi shartidan, ekskavator-
bulьdozer birga ishlash texnologik sxemasi loyihalanadi va bulьdozer bilan gruntni vaqtinchalik 
tuproqtepaga surib borish masofasi qilib, ekskavator gruntni erga to‘kadigan nuqtadan 
tuproqtepa ustki qismi tashqi brovkasigacha (chekka nuqtasigacha) qilib belgilanadi
 
CHuqurligi 6 metrgacha bo‘lgan xandaklarda ekskavator yurgizish qismi chekka nuqtasi 
xandak ustki brovkasidan xavfsizilik (
) masofasida joylashadi va 
gacha burilib ishlaydi, 
u holda ekskavator qazib erga tashlagan gruntni bulьdozer bilan qayta ko‘mish 
tuproqtepasigacha surib borish masofasi 
d+
⁄
m; 
5) 
CHuqurligi 6 metrdan ortiq bo‘lgan ikki pag‘onali (qatlamli) xandaklarda ekskavator 
xandakning 
chuqurlikdagi hajmini qaziganda uning yurgizish qismi chekka nuqtasi xandak 
tokchasi ustki brovkasidan xavfsizilik (
) masofasida joylashadi va 
gacha burilib 
ishlaydi, u holda ekskavator qazib erga tashlagan gruntni bulьdozer bilan qayta ko‘mish 
tuproqtepasigacha surib borish masofasi 
d+
⁄
m; 
ko‘rinishda hisoblab topiladi. 
Qayta ko‘mish hajmi nisbatan kichik bo‘lganda, katlovan ekskavator bilan gruntni 
bevosita erga to‘kib qazilsa va grunt bulьdozer bilan tuproqtepaga surib kelishdan hosil qilinsa 
hamda yuqoridagi (2.28) shartni qondirsa, tuproqtepa uchburchaksimon shaklda ham qabul 

---

qilinishi mumkin va uning loyiha o‘lchamlari quyidagicha topiladi: 
 
(2.30) 
√
 
(2.31) 
Kotlovanni qayta ko‘mish ishini tashkil qilishda bo‘shliqlar o‘lchamlariga (bo‘shliq osti 
bo‘yicha eni 
a<3,0 m 
bo‘lganda), qurilish mashinalari texnik, texnologik parametrlariga 
(mashina eni o‘lchamiga) bog‘liq ravishda, gruntni bulьdozer bilan xandakka surib,
qatlam hajmi (
) doirasida mini mashinalar yoki ekskavator cho‘michi bilan qayta ko‘mish 
gruntini yoyib, optimal ko‘rsatgichgacha namlab, shibbalab (trambovkalab) zichlash orqali 
amalga oshiriladi .