1-amaliy ish. Matn muxarrirlarida matnlar kiritish. Taxrirlash va formatlash amallari. Mashg‘ulotning maqsadi

3-misol. 
1-misoldagi shartlar uchun qayta ko‘mish grunti tuproqtepasi loyiha parametrlari 
hisoblab topilsin.
Echish.
Xandakda qayta ko‘miladigan bo‘shliqlar o‘lchamlarini aniq hisoblab topish 
imkoniyati mavjudligidan qayta ko‘mish grunti tuproqtepasi solishtirma hajmini quyidagicha 
hisoblansa maqsadga muvofiq bo‘ladi (2.6 va 2.7-rasmlar): 
) 
+(
·1mu, 

---

) 5 +(
·1mu=(17,5+49,4)1mu= 66,9 
U holda, 
Vaqtinchalik tuproqtepalarda qoldiriladigan profilli to‘kma grunt hajmi (
) quyidagicha 
hisoblanadi (bu hajm faqat qayta ko‘mish ishlari muddatini aniqlashda, tuproqtepa loyiha 
o‘lchamlarini hisoblab topishda qo‘llaniladi, boshqa hisoblarda tabiiy zichlikdagi 
V
k.ko‘m 
ishlatiladi): 
 
= V
k.ko‘m 
·K
yum
=12296,5·1,15=14140,9
 
m
3

bu erda
grunt yumshalish koeffitsienti ([4] 1-ilovasidan olinadi), masalan, IV gurux 
grunti uchun 
.
Tuproqtepaning ko‘ndalang kesimi shaklini (trapetsiyasimon yoki uchburchaksimon) quyidagi 
shart-sharoitlar asosida belgilash mumkin: 
-qayta ko‘mish gruntini tuproqtepaga va tuproqtepadan bulьdozer yordamida surib 
kelishga sharoit yaratishi;
- grunt ekskavator tomonidan bevosita tuproqtepa ustiga to‘kib qazilganda h
TT
< 
h
e
to‘k
sharti bajarilishini ta’minlashi;
-gruntni eng kam xarajat bilan tuproqtepaga yotqizish va tuproqtepadan bulьdozer 
yordamida qayta ko‘miladigan joyga surib kelishga imkonyat yaratishi; 
-qurilish maydonchasida nisbatan kam joy egallashi; 
-gruntning namini yo‘qotmasligi va boshqa gruntlarga aralashib
ketmasligini ta’minlashi; 
Vaqtinchalik tuproqtepalar ekskavator qazib tashlagan gruntni bulьdozer yordamida surib 
eltishdan hosil qilinganda ko‘proq 
trapetsiyasimon
shaklida qabul qilinishi mumkin va uning
loyiha o‘lchamlari quyidagicha topiladi: 
 
(2.27) 
bu erda,
m
o‘r
-
tuproqtepa yonlari qiyalik o‘rtacha koeffitsienti; 
v
TT
 
-tuproqtepa usti bo‘yicha 
eni; 
h
TT
- tuproqtepa balandligi. 
m
o‘r
=( m
1
 + m
2
)/2 
, xandak qazish va qazib olingan 
gruntni tuproqtepaga yotqizish ishlarini qaysi qurilish mashinalarida bajarish texnologiyasiga 
bog‘liq ravishda qobul qilinadi; 
tuproqtepa tashqi yoni qiyalik koeffitsienti, xandak 
yumshatilgan grunti tabiiy qiyalik koeffitsientiga teng qilib olinadi ([4] 2-ilovasidan olinadi), IV 
gurux uchun m
2
=0,75. Agarda tuproqtepa ekskavator qazib tashlagan gruntni bulьdozer bilan 
surib borishdan (tashib keltirishdan) hosil qilinsa, m
2
≠ m
1
deb qaralib, bulьdozer tuproqtepa 
ustiga gruntni surib chiqish imkoniyatini ta’minlaydigan, m
1
≥2,5 qilib belgilanadi. 
m
o‘r
=( m
1
 + m
2
)/2=(2,5+0,75)/2=1,625