1-amaliy ish. Matn muxarrirlarida matnlar kiritish. Taxrirlash va formatlash amallari. Mashg‘ulotning maqsadi

«zajim»
(«qisqich») yordamida bu soha 
chegaralari o‘zgartiriladi. YUqoridagi 
«zajim»
esa xat boshi joyini ko‘rsatadi. Uning 
joylanishini ham o‘zgartirish mumkin. 
Gorizontal tasmalar qatori boshida to‘rtta piktogramma joylashgan. Ular hujjat 
ko‘rinishining bir holatidan ikkinchisiga tez o‘tish piktogrammalaridir. 
Ikkinchi qatori asosiy menyu qatori deb ataladi. Asosiy menyu qatori bu ushbu dasturda 
foydalaniladigan asosiy buyruqlar ro‘yxatidir. Uchinchi qator vositalar panelidir, ya’ni
matnlarni muharrirlash uchun kerak bo‘lgan barcha vositalar ketma-ketligidir.
 
Amaliy mashg‘ulot uchun variantlar: 

---

1-variant. 
Quyidagi matnni 
MS Word 
dasturida kiriting: 
Er osti qismi chuqurligi
1
10 
m
(
h
x
=10 m
)
,
eni 
a
1
1
=18 m
va uzunligi 
L
i
=50 m
bo‘lgan 
inshoot osti xandag‘i yonlari loyiha qiyaligi, mos ravishda 1:1,0 (
m=1,0
) va 1:0,75 (
m
1
=0,75
)
 
qilib olingan, o‘simlik qatlami grunti qalinligi 
er osti suvi sathi 
h
suv
=1,5m
bo‘lgan, IV guruh gruntda qaziladigan xandak bo‘yicha mexanizatsiyalashgan usulda (shu 
shumladan qo‘lda) bajariladigan er ishlari hajmlari hisoblab topilsin, (er ishlari qo‘shimcha 
hajmi 
V
qo‘sh
=5000 
m
3 
ga teng).
Echish.
 1.
Katlovan kesimi va planini masshtabda, millimetrlangan qog‘ozga o‘lchamlari 
bo‘yicha chizishdan oldin, inshoot osti xandaki o‘lchamlari ichki perimetri bo‘yicha, beton 
ishlarini bajarishda armatura, qoliplar, qurilish mashinasi va uskunalar hamda suv chiqarib 
tashlash uchun ariqlar joylashtirilishini, keyinchalik, inshoot er osti qismi qurilib bo‘lingandan
qayta ko‘mib tashlanishini ko‘zda tutib, inshootning eniga «
a» 
masofa qo‘shib olinadi, 
 
va to‘liq loyiha o‘lchamlarini quyida keltirilgan shartli belgilashlardan foydalanib, 
hisoblab chiqiladi,
 
 
 
 
Keyinchalik, berilgan va hisoblab topilgan loyiha o‘lchamlaridan foydalanib katlovan 
ko‘ndalang kesimi va plani, yonlariga qayta ko‘mish va o‘simlik qatlami grunti tuproqtepalari 
joylashtiriladigan qilib, masshtabda chiziladi. 
CHuqurligi 5 metrgacha bo‘lgan kotlovan otkosi qiyaligi koeffitsienti QMQ taklifi asosida 
qabul qilinadi ([3], 2-ilova). Katta chuqurliklarda, yumshoq va ho‘l gruntlarda otkos qiyaligini – 
mashinalar, taxlanuvchi materiallar, g‘aramlab qo‘yiladigan grunt va kavalьerlar og‘irligidan 
gruntning o‘pirilib tushishi ehtimolligi bor zonalarida, mumkin bo‘lgan barcha vaqtinchalik 
yuklamalarni hisobga olish asosida belgilanadi.CHuqur katlovanlar har 5 va 10 m dan so‘ng 
pag‘onalarga ajratiladi va pag‘onalarda kengligi 3 m dan kam bo‘lmagan bermalar (tokchalar) 
hosil qilinadi. Tokchalar hosil qilish otkos qiyaliklari o‘zgarishi oldindan belgilanuvchi, har xil 
1
ШНК 4.02.01-04 Техникавий қисми 2.8.банди талаблари асосида ўсимлик грунти қалинлиги (
h
ўсм
)
хандак ҳисоблаб чиқарилган чуқурлигидан 
 (
 
 с
)
камайтирилган, яъни 
 
 
с
ўсм
м

---

geologik sharoitli belgilarda (otmetkalarda) va texnologik ehtiyojlar (tokchada qurilish 
mashinasi, uskunasini joylashtirish va h.o.) albatta bo‘lishi kerak (2.3, v-rasm). 
2.Ko‘ndalang kesimi murakkab shakldagi katlovanlar hajmlarini hisoblash uchun oddiy 
geometrik jismlar ko‘rinishiga keltirish maqsadida chuqurligi bo‘yicha 0-0 tekislik bilan kesib
bo‘laklarga ajratiladi. U holda xandakning hajmi, bo‘laklari hajmlari yig‘indisi ko‘rinishida 
quyidagicha hisoblanadi (2.4-rasm): 
∑
Bu erda 
- inshoot osti xandaki umumiy hajmi, 
;
V
i
-
xandakning oddiy geometrik 
jism ko‘rinishiga keltirilgan bo‘lagi hajmi, 
; 
i=
1,2
...n-
inshoot osti xandakining oddiy 
geometrik jism ko‘rinishiga keltirilgan bo‘laklari soni;
Inshoot uchun xandak umumiy hajmi quyidagicha hisoblanadi: 
Bu erda, 
xandakning 0-0 tekislikdan yuqori qismida joylashgan birinchi bo‘lagi hajmi,
; 
xandakning 0-0 tekislikdan pastda joylashgan ikkinchi qismi hajmi, 
;
xandakning 
tushish-chiqish joyi hajmi,
; 
(
√
)
; 
 
Bu erda, 
F
-ustki bo‘lak usti bo‘yicha yuzasi,
; 
ustki bo‘lagi osti bo‘yicha yuzasi,
;
 
F=A·L=43,5·73,5=3197,25 m
2
 .
(2.1) 
F
2
=A
2
·L
2
=36·66=2376 m
2
 . 
(2.2) 
U holda birinchi bo‘lak hajmi: 
(
√
)
( √ )
;
ga teng ekanligini topiladi. 
Xandakning ikkinchi bo‘lagi hajmi: 
( 
√ 
) 
Bu erda, 
F
1
-pastki bo‘lak usti bo‘yicha yuzasi,
; f
pastki bo‘lak osti bo‘yicha yuzasi,
;