1. Biofizika va radiobiologiya fani, uning predmeti. Qattiq jismlar. Tirik organizmlarda deformatsiya turlari

Yurakning ishi va quvvati. Qon bosimi va uni o’lchashning biofizik 
mohiyati. 
Yurak bajargan ish bosim kuchlarini yengish va qonga kinetik energiya 
berish uchun sarflanadi. Chap qorincha bir marta qisqarganda bajargan ishni
hisoblaymiz. Qonning zarb hajmi V ni silindr ko’rinishida ifodalaymiz. Yurak bu 
hajmni ko’ndalang kesim yuzi S bo`lgan aorta bo’ylab o’rtacha P bosim ostida


masofaga siqib chiqaradi. Bunda bajarilgan ish

3

PV


PSl

F

A








(1.35)
Bu hajmdagi qonga kinetik energiya berish uchun 

2
2

2

2
2





V


m

A



(1.36)
ish bajariladi. To’la ish 

2
3

3

2
1
2




V


PV

A

A

A






(1.37) 

---

---

o’ng qorincha bajargan ish chap

qorincha bajargan ishning 0,2 
qismiga teng deb qabul qilinishi
tufayli Yurakning bir marta 
qisqarishida bajargan to’la ish
)
2

(
2

,

1
2

"

0
3

3

1





V

PV

A

A

A






(1.38)
P=13 kPa, V

3
= 60 ml,

3
3

10

05
.
1


m

kg




,

s


m
5
.

0




bo’lsa tinch holatda Yurakning bir marta

qisqarishida bajargan ishi A = 1 J. ekanini topamiz. 1 s da 1 marta qisqarsa 1 
sutkada A = 86400 J ish bajaradi. Agar sistolalar davomiyligi 0,3 s desak,
Yurakning bir marta qisqarishdagi quvvati 


Vt

t

A

W
3
.

3




Qoramollar uchun A =

2,93 J, quvvat 11,7 Vt. 70 yil yashagan odam yuragi 2,5 milliard marta qisqaradi. 
Bajargan ishi 10
9
J. Har qanday davriy nasos 10 mln. taktdan ko’p ishlay olmaydi. 

Yurak esa bundan yuzlab marta ko`p ishlay oladi. Yurakning siqib chiqargan qon

miqdori 1 km uzunlik va paraxod yuradigan kanalni to’ldirgan bo’lar edi. 
Arteriyalarning birortasidagi sistolik va diastolik bosimlar to’g’ridan-to’g’ri 

manometrlarga ulangan igna yordamida o’lchanishi mumkin. Tibbiyotda esa

Korotkov taklif qilgan qonsiz usuldan keng foydalaniladi. M-manjet