135
16-amaliy mashg‘ulot
Geologik xaritalar, ularning turlari va shartli belgilari
Geologiya xaritalari
Yer yuzasining geologik
tuzilishini tasvirlovchi
hujjatdir. Xaritalar dalada o„tkaziladigan geologik tekshiruvlardan
yig„ilgan hujjatlarni topografik xaritaga tushirish asosida tuziladi. Hozir
umumiy xalqaro nomenklatura asosida geologik
xarita tuzish qabul
qilingan. Geologik xaritalar masshtabiga qarab bir necha turga bo„linadi:
Obzorli xaritalar (1:2500000 va undan kichikrog„i, 1:5000000,
1:7500000, 1:10000000). Bu xaritalarda territoriyalar topografik jihatdan
ancha umumlashtirilib, geologik tuzilishi to„g„risida ma‟lumot beriladi.
Kichik masshtabli xaritalar (1:1000000, 1:500000
va undan
kichikrog„i) - katta keng territoriyalarning, ayrim davlatlarning geologik
tuzilishi to„g„risida ma‟lumot beradi. Kichik
masshtabli xaritalarning
topografiya asosi odatda juda soddalashtirilgan bo„ladi.
O„rta masshtabli xaritalar (1:200000, 1:100000) ayrim territoriya
geologiyasining
asosiy
tomonlarini
tasvirlovchi
geologik
xarita
hisoblanadi va bu xarita asosida qazilma konlarini qidirish ishlari
rejalashtiriladi. O„rtacha bo„lgan territoriyalarda
tarqalgan stratigrafik va
tektonik elementlar, magmatik jinslar, foydali qazilmalar tasvirlanadi.
Yirik masshtabli xaritalar (1:50000, 1:25000) ham aniq topografik
xarita asosida tuziladi. Bu xaritada foydali qazilmaning topilish
istiqbollari, aniqlangan rayonning
mukammal geologik tuzilishi, qishloq
xo„jaligining o„zlashtirilishi, shahar, idora, gidrotexnik qurilishlarning
istiqbollari aniqlangan bo„ladi. Yirik masshtabli
xaritalar faqat yer
yuzining geologik tuzilishinigina emas, yerning chuqur qismi to„g„risida
ham ma‟lumotlar olishga imkoniyatlar berishi lozim.
136
Mukammal geologik xaritalar (1:10000 va undan kattarog„i) maxsus
topografik xarita asosida tuziladi. Bu xaritalarda
ayrim foydali qazilma
jinslarning yotishi, tarqalish qonuniyatlari to„liq ifodalanadi.
Dostları ilə paylaş: 
