1. Maddi-texniki təminatın iqtisadi mahiyyəti Firmada maddi-texniki təminatın funksiyaları

3. Firmanın material və avadanlığa tələbatının hesablanması

• İstehsal vasitələrinə tələbat müəssisənin bütün ehtiyaclarını özündə əks etdirməlidir.
• Tələbatın hesablanmasında iki məlumat – qəbul edilmiş sifarişlər portfeli, daha dəqiq desək, təsdiq olunmuş istehsal proqramı və materialın məsrəf norması həlledici rol oynayır.
• Artıq qeyd olunduğu kimi, materiala tələbatın düzgün hesablanmaması sifarişlərin yerinə yetirilməsi gedişinə ya material çatışmamazlığı ilə, ya da normativdən artıq material resurslarının toplanması ilə müəssisənin iqtisadi göstəricilərinə neqativ planda təsir göstərə bilər.
• Deməli, materialın lazım olduğundan az, yaxud artıq sifariş edilməsi və gətirilməsi sonralar müəssisənin iqtisadi və maliyyə göstəricilərinə pis təsir göstərir, istehsalın iqtisadi səmərəliliyini aşağı salır.

Firmanın anbarında, hazırlıq sexində və habelə, iş yerlərində olan və texnoloji prosesə daxil olmağı gözləyən bütün xammala, materiala (əsas və köməkçi, satın alınmış məmulat və yarımfabrikatlara ), yanacaq və s. istehsal ehtiyatları deyilir. Firmada material ehtiyatları müxtəlif amillərin təsiri ilə formalaşır:
– firmanın ayrı-ayrı xammal və material növünə təlabatının həcmi;
– firmada materialın istehlak edilməsinin birqərarlıq dərəcəsi;
– materialın istehsalçı firma tərəfindən hazırlanması və buraxılmasının dövriliyi;
– materialdan tranzit və sifariş normalarının səviyyəsi;
– istehlakçı və istehsalçı arasındakı təsərrüfat əlaqələrinin sabitliyi və materialın yola salınmasının dövriliyi;
– tranzit və anbar təchizatı formalarının nisbəti və anbar üsulu ilə təchizatın genişləndirilməsi imkanı;
– istehsalçının istehlakçıdan yaxın və ya uzaqlığı;
– istifadə olunan nəqliyyat növü;
– material göndərənin etibarlığı və onun intizamı gözləmə dərəcəsi və s.
İnkişaf etmiş ölkələrdə maddi-texniki təminatda baş verən müasir meyllər arasında, hər şeydən əvvəl, məhsulgöndərən firmaların sayının məhdudlaşdırılması meylini xüsusi vurğulamaq lazımdır. İstehsal vasitələrinin bir müəssisədən alınması nəticəsində