1-Ma’ruza mavzusi: Boshlang‘ich ta’lim pedagogikasi fanining mazmuni, predmeti, metodologiyasi, ilmiy-tadqiqot obyekti, metodlari

III. Onglilik va faollik prinsipi

Ushbu prinsip o‘quvchilarning bilish faoliyatida etakchi hisoblanib, unga doimo amal qilish kerak.

Ushbu masalaga keyingi vaqtlarda alohida e’tibor berilyapti. CHunki ushbu prinsip ta’lim jarayoniga yondashishning barcha tomonlarini muvaffaqiyatli hal etadi.
Butun muammoli ta’lim o‘quvchilardan bilimlarni faol o‘zlashtirishni, qonuniyatlarni, fanning asosiy g‘oyalarini, jarayon va hodisalarning paydo bo‘lishini ongli tarzda o‘zlashtirishni talab etadi.
Maktabdagi differensiyalashtirilgan ta’lim o‘qitish jarayonida o‘quvchilarning real imkoniyatlariga tayanib, kelajakda bo‘sh o‘quvchilarni yaxshi o‘zlashtiradiganlar darajasiga etkazishdan, ongli o‘zlashtiruvchilarni olgan bilimlarini faol tahlil qila olishga o‘rgatishdan iborat.
Programmalashtirilgan ta’lim - o‘quvchilarni maktabda qadam-baqadam aqliy operatsiyalardan qiyoslash, tavsiflash, analiz, sintez kabi faol tahlil etishga o‘rgatib borishdir.
Ushbu prinsip o‘qituvchidan o‘quvchilarning bilish faoliyatiga rahbarlik vaqtida tushunish, konkretlilik va mavhumlik jarayonlarining bir-biriga to‘g‘ri kelishini hisobga olishlarini talab qiladi.
SHu bilan birga, mazkur prinsipni amalga oshirish va o‘quvchilarning fikrlash jarayonlariga rahbarlik o‘qituvchi oldiga murakkab va aniq vazifalarni qo‘yadi:

• 
  Tushunchalarni, eng muhim belgilarni to‘g‘ri ajratish va umumlashtirishga o‘rgatish, yuzaki, tor belgilarni ajratishda ehtiyot bo‘lish.
  
• 
  Mustaqil bilishda qiyoslashga o‘rgatish, hodisa va
  jarayonlarni umumiylik, o‘xshashlik, farqi jihatdan ajrata olishga o‘rgatish.
  
• 
  O‘rganilayotgan jarayonlar va hodisalarni analiz va
  sintez qilishni birga olib borish, yaxlit umumlashtirishga
  o‘rgatish.
  
• 
  O‘quvchilarni bilish jarayonida deduktiv tarzda yondashishga, umumiylikdan xususiylikka qarab borishga o‘rgatish.
  
• 
  O‘qitish oldida turgan aniq mazmun va vazifalar yaxlit deduktiv va induktiv tarzda tahlil qilishga o‘rgatishni taqozo etadi.