1-mavzu. Falsafaning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli dunyoqarash olamni diniy, falsafiy, ilmiy bilish shakli

Falsafiy dunyoqarashga xos bo’lgan xususiyatlar:
Falsafiy dunyoqarashning:
1) voqelikni mifologik yoki diniy dunyoqarashdagi hissiy-obrazli idrok ettirishdan tashqari abstrakt-tushunchalar orqali o’zlashtirishi;
2) tarixiy taraqqiyot silsilasida muayan bir tizim tarzida shakllangan tafakkur mahsuli bo’lgan ilmiy dunyoqarashning nazariy shakli bo’lib, uning dunyoqarash masalalarini tanqidiy ko’z bilan tadqiq etish va aniq dalil-isbotlar bilan hal qilishga asoslanishi;
3) mifologik va diniy dunyoqarashdan farqli o’laroq, ularni qanoatlantiruvchiga qandaydir asoslariga tayanishi bilan emas, balki, ilmiy dunyoqarashning yadrosini tashkil etishi va ularning bir butunligini, o’zaro aloqadorligini va aniqligini ta’minlashi;
4) olamni anglashda ilmiy bilimlarga tayanishi va shu bilan bir vaqtda falsafa fanlarning rivojiga ham o’zining kuchli ta’sirini o’tkazishi hamda ilmiy bilishning umumiy metodologiyasi vazifasini bajarishi;
5) inson borlig’i muammosini imkon boricha aniq va mutlaq tarzda hal etishga urinishi;
6) insoniyat olamidagi axloqiy va estetik, ijtimoiy-siyosiy, qadriyat,
bilish kabi muammolar tadqiqi bilan shug’ullanishi;
7) avtoritetga emas, balki zaruriyatga qarab ijtimoiy na individual
faoliyat uchun zarur bo’lgan mezon va tamoyillarni ishlab chiqishi
bilan ifodalanadi.
2-sxema
Dunyoqarash, falsafa, fan o’rtasidagi munosabatlar
Falsafiy dunyoqarashning asosiy tamoyillari. Falsafiy dunyoqarash tamoyillari - bu olam va odam munosabatlarida tabiat, jamiyat, insoniyat olamnni anglab etish uchun o’ziga asos qilib olgan, unga og’ishmay amal qiladigan qonun-qoida, nuqtai nazar, qarash, maslaklar yig’indisi hisoblanadi va ularga quyidagilar: ilmiylik; tarixiylik; mantiqiylik; universallik; maqsadlilik; g’oyaviylik; nazariya va amaliyot birligi kabilar kiradi.

3-sxema
Falsafiy dunyoqarash tamoyillari
1. Falsafiy dunyoqarash ilmiydir, chunki u narsa va hodisalar o’rtasidagi bog’lanish, aloqadorlik va munosabatlarni kundalik ong darajasidagina emas, balki nazariy ong darajasida ham ifodalaydi.

2. 
   
   Falsafiy dunyoqaraishing tarixiylik tamoyili jamiyatning o’tmishi dunyoqarashlar tarixidan iboratligini va uzluksiz rivojlanishini ifodalaydi.
   
3. 
   
   Falsafiy dunyoqarashning mantiqiy izchillign tamoyili har qanday dunyoqarash shakli va darajasining mantiqiy birikmalar orqali ifodalanishi bilan izohlanadi.
   
4. 
   
   Falsafiy dunyoqarashning universalligi boshqa dunyoqarash shakllarining mazmunini tashkil qilishi bilan sifatlanadn, ya’ni har qanday dunyoqarash shakli o’ziga xos falsafiy xususiyatga egaligini ko’rsatadi.
   
5. 
   
   Falsafiy dunyoqarash maqsadga muvofiq bo’lib, insoi manfaatlariga mos keladi. Chunki, inson muayyan maqsad, orzu-umidlar bilan yashaydi, ularni o’z dunyoqarashida aks ettiradi.
   
6. 
   
   Falsafiy dunyoqarashning g’oyaviylik tamoyili uning asosida muayyan g’oya yotgani bilan ifodalanadi. Falsafiy dunyoqarash shu g’oyani e’tiqodga aylantirish va uning amalga oshishi uchun xizmat qiladi.
   

7. Falsafiy dunyoqarashning nazariya va amaliyot birligi tamoyili dunyoqarashning nazariya sifatida mavjudligi ijtimoiy amaliyot tajribalarini ijodiy umumlashtirib, istiqbol rejalarini belgilashda qo’l kelishi bilan izohlanadi.